Περί της δεύτερης ημέρας εργασιών του E' Λειτουργικού Συμποσίου

Ἐν Ἀθήναις, 3ῃ Νοεμβρίου 2003


Συνεχίστηκαν χθές Δευτέρα 3 Νοεμβρίου, γιά δεύτερη μέρα, οἱ ἐργασίες τοῦ Ε΄ Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου Στελεχῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων, στό Ἱερό Προσκύνημα τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Ρώσσου στό Προκόπι Εὐβοίας. Τό Συνέδριο παρουσιάζει ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον, ἀφοῦ τό παρακολουθοῦν 140 περίπου σύνεδροι ἀπό ὅλη τή χώρα, οἱ ὁποῖοι μέ τίς παρεμβάσεις καί τίς ἐρωτήσεις τους ἐξέφρασαν τό ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον τους γιά τίς ἐπί μέρους πλευρές καί δυνατότητες πού προσφέρει ἡ Ἐκκλησία μας στό ἔργο τῆς Ἱερουργίας τοῦ Εὐαγγελίου καί τήν μυσταγωγική προσέγγιση τῶν βιβλικῶν κειμένων σύμφωνα μέ τή λειτουργική πρακτική καί λατρευτική ἔκφραση τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Ὁ Ἐλλογιμώτατος κ. Ἰωάννης Καραβιδόπουλος, Καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, εἰσηγήθη τό θέμα : "Κριτική θεώρηση τοῦ κειμένου τῶν ἁγιογραφικῶν ἀναγνωσμάτων στήν Ὀρθόδοξη Λατρεία". Τόνισε μεταξύ ἄλλων τήν ὕπαρξη ἀνομοιομορφίας στίς διάφορες ἑλληνικές ἐκδόσεις τοῦ κειμένου τῶν ἁγιογραφικῶν ἀναγνωσμάτων στήν ὀρθόδοξη Λατρεία· ἀνομοιομορφία πού ὑπάρχει ἐπίσης καί στίς ἐκδόσεις τοῦ συνεχοῦς κειμένου της Καινῆς Διαθήκης. Πρότεινε δέ νά γίνει εἰσήγηση στήν Ἱερά Σύνοδο, ὥστε νά ὁρισθεῖ Ἐπιτροπή εἰδικῶν καθηγητῶν γιά τήν ἐκπόνηση κριτικῆς ἐκδόσεως τοῦ λειτουργικοῦ κειμένου τῆς Ἁγίας Γραφῆς.

Ἐν συνεχείᾳ παρουσίασε τήν εἰσήγησή του ὁ Ἐλλογιμώτατος κ. Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, Καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μέ θέμα : "Ἡ χρήση καί ἡ ἑρμηνεία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἐν Χριστῷ καί εἰς τήν Ἐκκλησίαν". Ἡ εἰσήγηση περιελάμβανε τίς πιό κάτω θέσεις: 1) Ἡ Παλαιά Διαθήκη ὑπῆρξε ἡ μοναδική Βίβλος τῆς πρώτης Ἐκκλησίας. 2) Στήν Παλαιά Διαθήκη παραπέμπουν οἱ Ἀπόστολοι, ὅταν κηρύττουν «Κατά τάς Γραφάς» τό Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ στήν Οἰκουμένη. 3) Ἑρμηνεύοντας ἡ Ἐκκλησία χριστολογικά τά Ἱερά Κείμενα τῆς Συναγωγῆς τά ἐνσωματώνει πλήρως στή δική της Βίβλο καί τά θεωρεῖ πλέον τμῆμα τῆς δικῆς της Παραδόσεως, νομιμοποιώντας ἔτσι ταυτόχρονα τό δικαίωμά της νά εἶναι αὐτή, ὡς «νέος Ἰσραήλ», ἡ κληρονόμος τῶν ἐπαγγελιῶν τοῦ Θεοῦ.

Τρίτος εἰσηγητής τῆς Β’ Συνεδρίας ἦταν ὁ Ἐλλογιμώτατος κ. Γεώργιος Γαλίτης, Ὁμότιμος Καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, μέ θέμα : "Ἡ πατερική ἑρμηνευτική μέθοδος τῆς Καινῆς Διαθήκης". Ὁ ὁμιλητής ἀναφέρθηκε τόσο στό βασικό χαρακτηριστικό τῆς πατερικῆς ἑρμηνείας, πού εἶναι ἡ "Ἐκκλησιαστικότητα", ὅσο καί στίς ἑρμηνευτικές μεθόδους τῶν Πατέρων, ἤτοι: α) τήν ἱστορικογραμματική, β) τήν ἀλληγορική καί γ) τήν τυπολογική ἑρμηνεία, τονίζοντας "τόν ἀποφατισμό" ὡς τό οὐσιῶδες στοιχεῖο τῆς πατερικῆς ἑρμηνείας.

Τελευταῖος εἰσηγητής τῆς πρωινῆς Β’ Συνεδρίας ἦταν ὁ Αἰδεσιμολογιώτατος Πρωτοπρεσβύτερος κ. Δημήτριος Τζέρπος, λέκτωρ τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν μέ θέμα "Τά ἁγιογραφικά ἀναγνώσματα τῶν Ἱερῶν Μυστηρίων καί τῶν ἄλλων ἁγιαστικῶν τελετῶν". Ὁ εἰσηγητής ἀναφέρθηκε ἰδιαίτερα στά ἁγιογραφικά ἀναγνώσματα τῶν σπουδαιοτέρων ἀκολουθιῶν τοῦ Μικροῦ Εὐχολογίου, μέ τίς ὁποῖες ἱερουργεῖται τό μυστήριο τοῦ χριστιανικοῦ Εὐαγγελίου σέ βασικές στιγμές τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου, ὅπως εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ ἀναγέννηση τοῦ πιστοῦ καί ἔνταξή του στό σῶμα τῆς Ἐκκλησίας μέ τό Βάπτισμα, ὁ ἐξαγιασμός τῆς ἀμοιβαίας ἕλξεως τῶν δύο φύλων μέ τό Γάμο, οἱ ψυχοσωματικές ἀσθένειες μέ τό Εὐχέλαιο, ὁ ἴδιος ὁ θάνατος μέ τήν Νεκρώσιμη Ἀκολουθία. Τά ἀναγνώσματα αὐτά ἀνήκουν στά πρωταρχικά δομικά στοιχεῖα τῶν ἀντιστοίχων λειτουργικῶν ἀκολουθιῶν, ἡ δέ ἐπιλογή τους ἔγινε μέ δύο βασικά κριτήρια: Τό πρῶτο εἶναι ἡ βιβλική θεμελίωση κάθε ἱεροῦ μυστηρίου καί τό δεύτερο ἡ νοηματοδότησή του μέ τίς συναφεῖς ἀλήθειες τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἰδιαίτερα τῆς Καινῆς Διαθήκης.

Ἀκολούθησε ἐνδιαφέρουσα συζήτηση ἐπί τῶν Εἰσηγήσεων καί δόθηκαν οἱ πρέπουσες ἀπαντήσεις.

Τίς ἀπογευματινές ὧρες ἔλαβε χώρα ἡ Γ’ Συνεδρία τοῦ Συμποσίου μέ δύο Εἰσηγήσεις.

Ὁ πρῶτος εἰσηγητής, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος, ἀνέπτυξε τό θέμα : "Τά ἁγιογραφικά ἀναγνώσματα τῶν Δεσποτικῶν καί Θεομητορικῶν Ἑορτῶν". Τόνισε τά βασικά σημεῖα, στά ὁποῖα φαίνεται ἡ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας πού ἀφορᾶ στόν σύνδεσμο τῆς Ἁγίας Γραφῆς μέ τή Λατρεία καί ἀναφέρθηκε στή θεολογική ἑρμηνεία τῶν ἀναγνωσμάτων τῶν Δεσποτικῶν καί Θεομητορικῶν Ἑορτῶν. Κατέληξε δέ στό συμπέρασμα ὅτι «ἡ Ἐκκλησία διά τῶν Ἁγίων της γράφει τήν Ἁγία Γραφή, τήν ἑρμηνεύει, συντάσσει ἱερές ἀκολουθίες, ἐπιλέγει τά ἀναγνώσματα ἀπό τήν Ἁγία Γραφή, γιά νά διαβάζωνται κατά τίς Δεσποτικές καί Θεομητορικές ἑορτές, καί ἑρμηνεύει ὅλο τό ἔργο τῆς θείας Οἰκονομίας» καί ὅτι «τό θέμα εἶναι πῶς θά φθάσουμε ἀπό τόν κτιστό νόμο στόν ἄκτιστο νόμο, ἀπό τόν κτιστό ναό στόν ἄκτιστο ναό, ἀπό τά κτιστά νοήματα στά ἄκτιστα νοήματα».

Ἐν συνεχείᾳ μίλησε ὁ Ἐλλογιμώτατος κ. Γεώργιος Φίλιας, Καθηγητής τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν, μέ θέμα : " Τά ἁγιογραφικά ἀναγνώσματα τοῦ Τριωδίου καί Πεντηκοσταρίου". Οἱ θέσεις τοῦ Εἰσηγητή μποροῦν νά συνοψισθοῦν ὡς ἑξῆς: 1) Ὑπάρχει μεγάλος πλοῦτος ἁγιογραφικῶν ἀναγνωσμάτων στό ΤριώδιοΠεντηκοστάριο. 2) Τά περισσότερα ἀπό τά ἀναγνώσματα αὐτά προέρχονται ἀπό βιβλία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. 3) Ἡ ἐναλλαγή βιβλίων τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης κατά τά ἀναγνώσματα τοῦ Τριωδίου δέ θίγει τήν κατηγορία στήν ὁποία ἀνήκουν (ἱστορικά, διδακτικά, προφητικά). 4) Ἡ διαμόρφωση τοῦ συστήματος τῶν ἀναγνωσμάτων ἔχει τίς ρίζες του στό Σαββαϊτικό Τυπικό καί ἔλαβε τήν τελική του μορφή στην Κωνσταντινούπολη. Ἐπεσήμανε τέλος τήν ἀνάγκη νά συνειδητοποιηθεῖ ἡ συμβολή τῶν ἀναγνωσμάτων στόν ἐμπλουτισμό τῆς Λατρείας. Τοῦτο θά γίνει πραγματικότητα μέ τήν αὔξηση τοῦ ἐνδιαφέροντος τῶν Ποιμένων τῆς Ἐκκλησίας μας γιά τίς Βιβλικές Σπουδές.

Ἡ συνεδρία τῆς ἡμέρας αὐτῆς ἔκλεισε μέ ἐνδιαφέρουσα συζήτηση.


Ἐκ τοῦ Γραφείου Τύπου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου.