Κυριότητα ἐπί ἀκινήτων τῶν Ἱερῶν Ναῶν καί Ἐπισκοπείων κατά τόν ν. 2508/1920

ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΔΙ’ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ

(Για να διαβάσετε το κείμενο σε μορφή PDF, επιλέξτε εδώ)

          Πρωτ. 3659

Ἀ­ρι­θ.                                                            Ἀθήνησι, τῇ 19ῃ Αὐγούστου 2024

          Δι­εκ­π. 1705

Ε­ΓΚΥ­ΚΛΙ­ΟΝ ΣΗ­ΜΕΙ­Ω­ΜΑ

Πρός

τήν Ἱ­ε­ράν Ἀρ­χι­ε­πι­σκο­πήν Ἀ­θη­νῶν καί

τάς Ἱ­ε­ράς Μη­τρο­πό­λεις τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας τῆς Ἑλ­λά­δος

Θέ­μα: «Κυ­ρι­ό­τη­τα ἐ­πί ἀ­κι­νή­των τῶν Ἱ­ε­ρῶν Να­ῶν καί Ἐ­πι­σκο­πεί­ων κα­τά τόν ν. 2508/1920»

Μέ τό πα­ρόν σᾶς γνω­ρί­ζου­με ὅ­τι μέ βά­ση τό ἄρ­θρο 67 (Ἱ­ε­ροί Να­οί καί Ἐ­πι­σκο­πεῖ­α τέ­ως Ὀρ­θό­δο­ξων Χρι­στι­α­νι­κῶν Κοι­νο­τή­των) τοῦ νό­μου 5128/2024 (ΦΕΚ Α΄ 118/30.7.2024) προ­στέ­θη­κε τό ἄρ­θρο 11Α στόν νό­μο 2508/1920 (ΦΕΚ Α΄ 221), πού προ­βλέ­πει ὅ­τι:

«Άρ­θρο 11Α

Εκ­κλη­σι­α­στι­κά α­κί­νη­τα

τέ­ως Ορ­θό­δο­ξων Χρι­στι­α­νι­κών Κοι­νο­τή­των

«Α­πό την κα­τάρ­γη­ση των τέ­ως Ορ­θό­δο­ξων Χρι­στι­α­νι­κών Κοι­νο­τή­των της παρ. 1 του άρ­θρου 3, τα εκ­κλη­σι­α­στι­κά α­κί­νη­τα, όπου στε­γά­ζον­ται Ι­ε­ροί Να­οί ή Ε­πι­σκο­πεί­α Ι­ε­ρών Μη­τρο­πό­λε­ων της Εκ­κλη­σί­ας της Ελ­λά­δος και εμ­πί­πτουν στις περ. β΄ και γ΄ της παρ. 1 του άρ­θρου 3, θε­ω­ρεί­ται ό­τι πε­ρι­ήλ­θαν κα­τά πλή­ρη κυ­ρι­ό­τη­τα, νο­μή και κα­το­χή στις κα­τά τό­πον οι­κεί­ες Ι­ε­ρές Μη­τρο­πό­λεις ή Ε­νο­ρί­ες ως οι­ο­νεί κα­θο­λι­κούς δι­α­δό­χους, α­νά­λο­γα με τον κα­τά πε­ρί­πτω­ση προ­ο­ρι­σμό τους. Τα α­να­φε­ρό­με­να στο πρώ­το ε­δά­φι­ο ι­σχύ­ουν, α­νε­ξάρ­τη­τα α­πό ε­άν τη­ρή­θη­κε η προ­δι­κα­σί­α του πα­ρόν­τος, και α­πό το αν στη συ­νέ­χει­α πε­ρι­λή­φθη­καν σε κα­τά­λο­γο με α­να­λυ­τι­κή έκ­θε­ση πό­ρων και πε­ρι­ου­σι­α­κών στοι­χεί­ων, κα­θώς και σε α­πό­φα­ση της ε­πι­τρο­πής του άρ­θρου 11 πε­ρί δι­α­πί­στω­σης του χα­ρα­κτή­ρα τους ή σε α­πό­φα­ση ε­ξα­κρί­βω­σης και δι­α­νο­μής της ε­πι­τρο­πής των άρ­θρων 1 και 2 του α­πό 25.2.1926 νο­μο­θε­τι­κού δι­α­τάγ­μα­τος (Α΄ 79). Ο νό­μι­μος εκ­πρό­σω­πος των α­νω­τέ­ρω εκ­κλη­σι­α­στι­κών νο­μι­κών προ­σώ­πων υ­πο­χρε­ού­ται να προ­βεί σε σύν­τα­ξη έκ­θε­σης α­πο­γρα­φής των α­κι­νή­των, στην ο­ποί­α πε­ρι­γρά­φον­ται τα α­κί­νη­τα, κα­θώς και τα εμ­πράγ­μα­τα δι­και­ώ­μα­τα ε­π’ αυ­τών, η ο­ποί­α πε­ρι­βάλ­λε­ται τον συμ­βο­λαι­ο­γρα­φι­κό τύ­πο και μα­ζί με την πε­ρί­λη­ψη, σύμ­φω­να με το άρ­θρο 9 του β.δ. 533/1963 (Α΄ 147), κα­τα­χω­ρί­ζε­ται στα οι­κεί­α βι­βλί­α με­τα­γρα­φών του αρ­μό­δι­ου υ­πο­θη­κο­φυ­λα­κεί­ου ή κτη­μα­το­λο­γι­κού γρα­φεί­ου. Ο­μοί­ως πραγ­μα­το­ποι­ούν­ται και οι α­παι­τού­με­νες κτη­μα­το­λο­γι­κές εγ­γρα­φές. Οι α­νω­τέ­ρω εκ­θέ­σεις α­πο­γρα­φής: α) έ­χουν α­πο­δει­κτι­κό και δι­α­πι­στω­τι­κό χα­ρα­κτή­ρα και δεν α­πο­τε­λούν συ­στα­τι­κές ή με­τα­βι­βα­στι­κές εμ­πραγ­μά­των δι­και­ω­μά­των πρά­ξεις, β) συν­τάσ­σον­ται και κα­τα­χω­ρί­ζον­ται σε υ­πο­θη­κο­φυ­λα­κεί­α και κτη­μα­το­λο­γι­κά γρα­φεί­α χω­ρίς φό­ρους, ει­σφο­ρές, α­μοι­βές, δι­και­ώ­μα­τα και τέ­λη, ό­πως και οι δη­λώ­σεις κτη­μα­το­γρα­φού­με­νων δι­και­ω­μά­των βά­σει των εκ­θέ­σε­ων αυ­τών, και γ) δεν θί­γουν τυ­χόν εμ­πράγ­μα­τα δι­και­ώ­μα­τα τρί­των».

 Κα­τά τήν πε­ρί­ο­δο τῆς ὀ­θω­μα­νι­κῆς κυ­ρι­αρ­χί­ας, οἱ Ὀρ­θό­δο­ξες Χρι­στι­α­νι­κές Κοι­νό­τη­τες κά­θε πε­ρι­ο­χῆς θε­ω­ροῦν­το ὡς κά­το­χοι τῶν ἀ­κι­νή­των πού ἦ­ταν ἀ­φι­ε­ρω­μέ­να σέ σκο­πούς γε­νι­κό­τε­ρα ἐκ­κλη­σι­α­στι­κούς (π.χ. Ἐ­πι­σκο­πεῖ­α) ἤ το­πι­κούς - ἐ­νο­ρι­α­κούς (π.χ. κά­θε εἴ­δους Να­ούς, κοι­μη­τή­ρι­α, ἱ­ε­ρα­τι­κές σχο­λές), ἐκ­παι­δευ­τι­κούς (π.χ. σχο­λεῖ­α), εὐ­α­γεῖς (π.χ. νο­σο­κο­μεῖ­α), ἐ­πει­δή κα­τά τό ὀ­θω­μα­νι­κό δί­και­ο δέν ὑ­φί­σταν­το τά οἰ­κεῖ­α νο­μι­κά πρό­σω­πα ὡς ὑ­πο­κεί­με­να δι­και­ω­μά­των καί ὑ­πο­χρε­ώ­σε­ων (π.χ. Ἐ­πι­σκο­πές ἤ Ἐ­νο­ρί­ες).

Με­τά ἀ­πό τήν ἐν­σω­μά­τω­ση τῶν Νέ­ων Χω­ρῶν, ὁ νό­μος 2508/ 1920 ἀν­τι­με­τώ­πι­σε τό ζή­τη­μα τῆς κυ­ρι­ό­τη­τας ἐ­πί τῶν «ἐκ­κλη­σι­α­στι­κῶν», «ἐ­νο­ρι­α­κῶν», «σχο­λι­κῶν» πε­ρι­ου­σι­ῶν καί τῶν πε­ρι­ου­σι­ῶν «εὐ­α­γῶν ἱ­δρυ­μά­των» πού κα­τεῖ­χαν οἱ Ὀρ­θό­δο­ξες Χρι­στι­α­νι­κές Κοι­νό­τη­τες κά­θε πε­ρι­ο­χῆς. Ὁ νό­μος ἀ­νε­γνώ­ρι­σε ἀ­να­δρο­μι­κῶς τήν κυ­ρι­ό­τη­τα τῶν ἐν λό­γῳ Κοι­νο­τή­των ἐ­πί τῶν ἀ­νω­τέ­ρω πε­ρι­ου­σι­ῶν καί τίς κή­ρυ­ξε κα­ταρ­γη­μέ­νες ἀ­πό 1.4.1921 (πλήν Κρή­της καί Σά­μου). Τό ἄρ­θρο 3 παρ. 1 περ. β΄ καί γ΄ τοῦ ν. 2508/1920 θέ­σπι­σε ὁ­ρι­σμούς γι­ά τίς προ­α­να­φερ­θεῖ­σες κα­τη­γο­ρί­ες πε­ρι­ου­σι­ῶν καί εἰ­δι­κό­τε­ρα ὡς πρός ἐ­νο­ρι­α­κές καί ἐκ­κλη­σι­α­στι­κές, ὡς ἑ­ξῆς: 

«β΄) πε­ρι­ου­σί­αι ε­νο­ρι­α­καί· τοι­αύ­ται χα­ρα­κτη­ρί­ζον­ται αι πε­ρι­ου­σί­αι των εν ε­νερ­γεί­α ι­ε­ρών να­ών, ε­φ’ ό­σον αι πρό­σο­δοι αυ­τών δι­ε­τί­θεν­το τέ­ως δι­ά τας δα­πά­νας αυ­τών, ως και τα δι­ά τας α­νάγ­κας των ι­ε­ρών να­ών χρη­σι­μο­ποι­ού­με­να α­κί­νη­τα αυ­τών (κα­τοι­κί­αι ι­ε­ρέ­ων κλπ.­)­»­, 

«γ΄) πε­ρι­ου­σί­αι εκ­κλη­σι­α­στι­καί· τοι­αύ­ται χα­ρα­κτη­ρί­ζον­ται αι εκ­κλη­σι­α­στι­καί πε­ρι­ου­σί­αι, ων αι πρό­σο­δοι δι­ε­τί­θεν­το προς ε­ξυ­πη­ρέ­τη­σιν γε­νι­κω­τέ­ρων εκ­κλη­σι­α­στι­κών σκο­πών, ως και τα δι­ά τοι­ού­τους σκο­πούς χρη­σι­μο­ποι­ού­με­να κοι­νο­τι­κά και εκ­κλη­σι­α­στι­κά α­κί­νη­τα (οί­ον Μη­τρο­πο­λι­τι­κά μέ­γα­ρα, ι­ε­ρα­τι­καί σχο­λαί κλπ.»­).

Ὁ ν. 2508/1920 προ­έ­βλε­ψε στό ἄρ­θρο 5 ὅ­τι οἱ «ἐ­νο­ρι­α­κές» πε­ρι­ου­σί­ες τοῦ ἄρ­θρου 3 παρ. 1 περ. β΄ πε­ρι­έρ­χον­ται στίς Ἐ­νο­ρί­ες καί οἱ «ἐκ­κλη­σι­α­στι­κές» πε­ρι­ου­σί­ες τοῦ ἄρ­θρου 3 παρ. 1 περ. γ΄ πε­ρι­έρ­χον­ταν στό ἤ­δη κα­ταρ­γη­θέν Γε­νι­κό Ἐκ­κλη­σι­α­στι­κό Τα­μεῖ­ο (εἶ­χε συ­στα­θεῖ μέ τόν ν. ΓΥΙΔ/1909, κα­ταρ­γή­θη­κε μέ τόν ν. 4684/1930, ἀν­τι­κα­τα­στά­θη­κε ἀ­πό τόν Ο­ΔΕΠ πού κα­ταρ­γή­θη­κε καί αὐ­τός μέ τόν νό­μο 1811/ 1988), πλήν τῶν πε­ρι­ο­χῶν μέ μει­κτό πλη­θυ­σμό (π.χ. Θεσ­σα­λο­νί­κη), στίς ὁ­ποῖ­ες θά συ­στή­νον­ταν οἱ «Ἀ­νώ­τε­ρες Ἐ­νο­ρι­α­κές Ἀν­τι­προ­σω­πεῖ­ες» τοῦ ἄρ­θρου 2 παρ. 1 τοῦ νό­μου, οἱ ὁ­ποῖ­ες ἀ­πο­κτοῦ­σαν «ὑ­πό τήν δι­και­ο­δο­σί­αν» τους ὅ­λους τούς Να­ούς, κοι­μη­τή­ρι­α καί ἐ­ξωκ­κλή­σι­α καί τά εὐ­α­γῆ ἱ­δρύ­μα­τα.­  

Κρί­θη­κε κα­τά πά­γι­α νο­μο­λο­γί­α τοῦ Ἀ­ρεί­ου Πά­γου (π.χ. ΑΠ 1291/2007) ὅ­τι γι­ά τήν κτή­ση κυ­ρι­ό­τη­τας σέ «ἐ­νο­ρι­α­κές» καί «ἐκ­κλη­σι­α­στι­κές» πε­ρι­ου­σί­ες δέν ἀρ­κοῦ­σε κα­τά τόν ν. 2508/1920 ὅ­τι πρό­κει­ται γι­ά ἀ­κί­νη­τα ἐκ­κλη­σι­α­στι­κοῦ ἤ ἐ­νο­ρι­α­κοῦ προ­ο­ρι­σμοῦ καί χρή­σε­ως κα­τά τήν ἔ­ναρ­ξη ἰ­σχύ­ος τοῦ ν. 2508/1920 (Α΄ 221), δι­ό­τι «η κτή­ση, όμως, αυ­τή της κυ­ρι­ό­τη­τας α­πό τα πι­ο πά­νω ι­δρύ­μα­τα και νο­μι­κά πρό­σω­πα δεν ε­περ­χό­ταν α­μέ­σως α­πό το νό­μο, αλ­λά, ό­πως προ­κύ­πτει α­πό τις δι­α­τά­ξεις των άρ­θρων 3 παρ. 1 εδ. β΄ και 6, 11 παρ. 1, 14 παρ. 1, 15 παρ. 1, 16, 19 παρ. 1 και 2 και 21 παρ. 1 του νό­μου αυ­τού, με­τά την τή­ρη­ση των δι­α­τυ­πώ­σε­ων που α­να­φέ­ρον­ται στο νό­μο αυ­τό και την, με­τά α­πό τη νό­μι­μη συλ­λο­γή και ε­ξα­κρί­βω­ση των α­ναγ­καί­ων στοι­χεί­ων, α­να­γνώ­ρι­σή της με α­πό­φα­ση των αρ­μο­δί­ων κα­τά τη δι­ά­τα­ξη του άρ­θρου 11 ε­πι­τρο­πών (Ο­λΑΠ 1741/1980)­»­. 

Πράγ­μα­τι ὁ νό­μος 2508/1920 εἶ­χε προ­βλέ­ψει στά ἄρ­θρα 11-16 ὁρι­σμέ­νη δι­οι­κη­τι­κή δι­α­δι­κα­σί­α γι­ά τή δι­α­πί­στω­ση τῶν πε­ρι­ου­σι­ῶν καί τήν σύ­στα­ση Ἐ­πι­τρο­πῶν, πού θά ἐ­ξέ­δι­δαν πρα­κτι­κά δι­α­πι­στώ­σε­ως - ἐκ­κα­θα­ρί­σε­ως καί δι­α­νο­μῆς τῶν πε­ρι­ου­σι­ῶν τοῦ ἄρ­θρου 3 παρ. 1. Ἐ­πει­δή οἱ Ἐ­πι­τρο­πές αὐ­τές δέν λει­τούρ­γη­σαν σέ πολ­λές πε­ρι­ο­χές, τρο­πο­ποι­ή­θη­κε ὁ ν. 2508/1920 (Α΄ 221) μέ τό ἄρ­θρο 1-2 τοῦ νο­μο­θε­τι­κοῦ δι­α­τάγ­μα­τος τῆς 25.2.1926 (Α΄ 79, πού κυ­ρώ­θη­κε μέ τόν ν. 4446/1929, Α΄ 350) καί προ­βλέ­φθη­κε ἡ σύ­στα­ση νέ­ων Ἐ­πι­τρο­πῶν μέ κα­θῆ­κον νά ἐ­ξα­κρι­βώ­σουν καί νά δι­α­νεί­μουν τίς πε­ρι­ου­σί­ες τῶν τέ­ως Ὀρ­θο­δό­ξων Χρι­στι­α­νι­κῶν Κοι­νο­τή­των» (ΑΠ 1741/1980)­. 

Καί πά­λι ὅ­μως σέ δι­ά­φο­ρες πε­ρι­ο­χές τῶν Νέ­ων Χω­ρῶν οὐ­δέ­πο­τε συν­τά­χθη­καν κατά τήν δε­κα­ε­τί­α τοῦ 1920 ἤ δέν σώ­ζον­ται τά πρα­κτι­κά τέ­τοι­ων Ἐ­πι­τρο­πῶν εἴ­τε πα­ρα­λεί­φθη­καν τά ἐκ­κλη­σι­α­στι­κά καί ἐνο­ρι­α­κά ἀ­κί­νη­τα τῶν Μη­τρο­πό­λε­ων καί τῶν Ἐ­νο­ρι­ῶν κα­τά τήν σύν­τα­ξη τῶν πρα­κτι­κῶν αὐ­τῶν.

Τό πρό­βλη­μα τῆς μή ἐ­φαρ­μο­γῆς τῆς ἀ­νω­τέ­ρω δι­α­δι­κα­σί­ας ἐ­ξα­κο­λού­θη­σε καί δέν ἐ­πι­λύ­θη­κε πα­ρά τίς πα­ρα­τά­σεις (οὐ­σι­α­στι­κά ἀ­να­βι­ώ­σεις) προ­θε­σμι­ῶν κα­τα­γρα­φῆς καί δι­α­νο­μῆς πε­ρι­ου­σι­ῶν στίς Νέ­ες Χώ­ρες δυ­νά­μει τοῦ ἄρ­θρου δευ­τέ­ρου του ν. 4446/1929 (Α΄ 350) καί τῶν ἄρ­θρων 1-7 τοῦ ἀ.ν. 951/1937 (Α΄ 469).

Ἀ­πο­τέ­λε­σμα τῆς πα­ρα­πά­νω ἐλ­λεί­ψε­ως πρα­κτι­κῶν τῶν ἀ­νω­τέ­ρω Ἐ­πι­τρο­πῶν εἶ­ναι ὅ­τι ἀ­κό­μα καί ἐ­άν πρό­κει­ται γι­ά ἀ­κί­νη­τα, γι­ά τά ὁποῖ­α ἀ­πο­δει­κνύ­ε­ται πώς κα­τά τήν ἡ­με­ρο­μη­νί­α ἐ­νάρ­ξες ἰσχύος τοῦ ν. 2508/1920, πλη­ροῦ­σαν τίς ἀ­να­φε­ρό­με­νες προ­ϋ­πο­θέ­σεις τοῦ ἄρ­θρου 3 παρ. 1 περ. β΄ καί γ΄ τοῦ νό­μου αὐ­τοῦ (ἐκ­κλη­σι­α­στι­κή καί ἐ­νο­ρι­α­κή χρή­ση), ἡ οἰ­κεί­α Μη­τρό­πο­λη ἤ Ἐ­νο­ρί­α, ὄ­χι μό­νον δέν ἀ­να­γνω­ρι­ζό­ταν ὡς κυ­ρί­α, ἀλ­λά ἀ­δυ­να­τοῦ­σε νά δι­εκ­δι­κή­σει δι­κα­στι­κῶς τήν κυ­ρι­ό­τη­τά της, ἐ­άν δέν πα­ρου­σί­α­ζε στό δι­κα­στή­ρι­ο πρα­κτι­κό Ἐ­πι­τρο­πῆς πού πε­ρι­ε­λάμ­βα­νε τό ἐκ­κλη­σι­α­στι­κό ἀ­κί­νη­το (εἴ­τε Ἐ­πι­τρο­πῆς τοῦ ἄρ­θρου 11 τοῦ ν. 2508/1920 εἴ­τε Ἐ­πι­τρο­πῆς τοῦ ἄρ­θρου 1 παρ. 1-2 τοῦ ν.δ. τῆς 25.2.1926)­. Ὡς ἐκ τού­του, ἡ παν­τε­λής ἔλ­λει­ψη πρα­κτι­κοῦ Ἐ­πι­τρο­πῆς ἤ ἡ ἔλ­λει­ψη ἀ­να­φο­ρᾶς σέ ὑ­πάρ­χον πρα­κτι­κό Ἐ­πι­τρο­πῆς δη­μι­ουρ­γοῦ­σε ἀ­πό­λυ­το κώ­λυ­μα ἀ­πο­δεί­ξε­ως κυ­ρι­ό­τη­τας ἤ/καί πα­ρο­χῆς δι­κα­στι­κῆς προ­στα­σί­ας.

Μο­λο­νό­τι οἱ πα­ρα­πά­νω δι­οι­κη­τι­κές προ­ϋ­πο­θέ­σεις τῶν δι­α­τά­ξε­ων τοῦ ν. 2508/1920 ξε­πε­ρά­σθη­καν ἀ­πό τίς νε­ώ­τε­ρες δι­α­τά­ξεις τῶν ἄρ­θρων 88 τοῦ ἀ.ν. 2200/1940 (Α΄ 42), 7 τοῦ ν. 3800/1957 (Α΄ 256), 2 παρ. 2 πε­ρί­πτω­ση ΙΓ΄ τοῦ ν. 4030/2011 (Α΄ 249), πού ἤ­δη ἀν­τι­κα­τα­στά­θη­κε ἀ­πό τό πα­ρα­πά­νω ἄρ­θρο 32 παρ. 15 τοῦ ν. 4495/2017), 88 τοῦ ἀ.ν. 2200/1940 (Α΄42), 47 παρ. 3.β τοῦ ν. 590/1977 (Α΄ 146), 25 παρ. 1 ν. 4301/2014 (Α΄ 223), πού δέν τίς ἐ­πα­νέ­λα­βαν ὡς ἰ­σχύ­ου­σες, ἐκ­δό­θη­καν νε­ώ­τε­ρες δι­κα­στι­κές ἀ­πο­φά­σεις πού, πα­ρά τίς ὡς ἄ­νω νε­ώ­τε­ρες νο­μο­θε­τι­κές δι­α­τά­ξεις, ἐ­πι­κα­λέ­σθη­καν γι­ά τίς Νέ­ες Χώ­ρες τήν προ­ϋ­φι­στά­με­νη νο­μο­λο­γί­α σχε­τι­κά μέ τήν ἑρ­μη­νεί­α τοῦ ν. 2508/1920 καί τοῦ ν.δ. τῆς 25.2.1926, κρί­νον­τας ὅ­τι ἔ­πρε­πε νά προ­σκο­μί­ζον­ται πρα­κτι­κά ἀ­να­γνω­ρί­σε­ως καί δι­α­νο­μῆς πε­ρι­ου­σί­ας τῶν Ἐ­πι­τρο­πῶν τῶν νο­μο­θε­τη­μά­των αὐ­τῶν.

Μέ τίς νέ­ες δι­α­τά­ξεις τοῦ ἄρ­θρου 67 τοῦ ν. 5128/2024: 

Ἀ­να­γνω­ρί­ζον­ται ἀ­να­δρο­μι­κῶς οἱ Μη­τρο­πό­λεις καί Ἐ­νο­ρί­ες τῶν Νέ­ων Χω­ρῶν ὡς ἰ­δι­ο­κτῆ­τες (οἱονεί κα­θο­λι­κοί δι­ά­δο­χοι) τῶν τέ­ως Ὀρ­θό­δο­ξων Χρι­στι­α­νι­κῶν Κοι­νο­τή­των ἀ­πό τήν ἡ­με­ρο­μη­νί­α κα­ταρ­γή­σε­ως τῶν τε­λευ­ταί­ων (1.4.1921) γι­ά τά ἀ­κί­νη­τα Να­ῶν καί Ἐ­πι­σκο­πεί­ων.

Ἡ δι­ά­τα­ξη τοῦ πρώ­του ἐ­δα­φί­ου δέν εἶ­ναι πλή­ρως νέ­α, ἀλ­λά ἐπα­να­λαμ­βά­νει με­ρι­κῶς τίς γε­νι­κό­τε­ρες δι­α­τά­ξεις τοῦ ἄρ­θρου 47 παρ. 3.β τοῦ ν. 590/1977, ὅ­πως τρο­πο­ποι­ή­θη­κε μέ τά ἄρ­θρα 68 παρ. 1 ὑ­πο­παρ. 7.α τοῦ ν. 4235/2014 καί 51 παρ. 3 τοῦ ν. 4301/2014, πού προ­έ­βλε­ψαν τήν αὐ­το­δί­και­η δι­α­δο­χή στήν κυ­ρι­ό­τη­τα ὅ­λων τῶν ἐκ­κλη­σι­α­στι­κῶν ἀ­κι­νή­των τῶν Μη­τρο­πό­λε­ων, Ἐ­νο­ρι­ῶν, πα­λαι­ῶν Ἐ­πι­σκο­πῶν ἤ τέ­ως Ὀρ­θο­δό­ξων Χρι­στι­α­νι­κῶν Κοι­νο­τή­των ἀ­πό τίς ὁ­πο­τε­δή­πο­τε συ­στα­θεῖ­σες νέ­ες Ἐ­νο­ρί­ες ἤ Μη­τρο­πό­λεις, οἱ ὁ­ποῖ­ες θε­ω­ρεῖ­ται ὅ­τι δι­α­δέ­χθη­καν μέ οἱονεί κα­θο­λι­κή δι­α­δο­χή χω­ρίς ἄλ­λη πρά­ξη ἤ συμ­βό­λαι­ο ἤ ἀν­τάλ­λαγ­μα.

Κα­ταρ­γεῖ­ται μέ τό δεύ­τε­ρο ἐ­δά­φι­ο ἡ ἀ­παί­τη­ση τῶν ἄρ­θρων 11-16 τοῦ ν. 2508/1920 καί τῶν ἄρ­θρων 1-2 τοῦ ν.δ. τῆς 25.2.1926 καί δέν χρει­ά­ζε­ται πρα­κτι­κό Ἐ­πι­τρο­πῆς τῶν πα­ρα­πά­νω δι­α­τά­ξε­ων γι­ά νά δη­λω­θεῖ στό Ἑλ­λη­νι­κό Κτη­μα­το­λό­γι­ο ἤ νά δι­εκ­δι­κη­θεῖ δι­κα­στι­κῶς ἡ κυ­ρι­ό­τη­τα σέ ἀ­κί­νη­τα, ἐ­πί τῶν ὁ­ποί­ων ὑ­πάρ­χουν μή ἰ­δι­ω­τι­κοί Να­οί καί Ἐ­πι­σκο­πεῖ­α.

Οἱ νό­μι­μοι ἐκ­πρό­σω­ποι τῶν ἰ­δι­ο­κτη­τῶν νο­μι­κῶν προ­σώ­πων ὑπο­χρε­οῦν­ται κα­τά τό τρί­το ἐ­δά­φι­ο νά ἀ­πο­γρά­φουν τά πα­ρα­πά­νω ἀκί­νη­τα μέ σύν­τα­ξη συμ­βο­λαι­ο­γρα­φι­κῆς ἐκ­θέ­σε­ως ἀ­πο­γρα­φῆς, πού συν­τάσ­σε­ται καί με­τα­γρά­φε­ται/κα­τα­χω­ρί­ζε­ται ἀ­τε­λῶς. Καί στό ση­μεῖ­ο αὐ­τό ἡ δι­ά­τα­ξη ἐ­πα­να­λαμ­βά­νει τό ἄρ­θρο 47 παρ. 3.β τοῦ ν. 590/1977, ὅ­πως ἰ­σχύ­ει.

Κα­τά τό τέ­ταρ­το ἐ­δά­φι­ο, οἱ σχε­τι­κές δη­λώ­σεις ἐμ­πραγ­μά­των δι­και­ω­μά­των τῶν ἰ­δι­ο­κτη­τῶν νο­μι­κῶν προ­σώ­πων ἐ­πί τῶν ἀ­νω­τέ­ρω ἀ­κι­νή­των κα­τά τήν φά­ση κτη­μα­το­γρα­φή­σε­ως στό Ἑλ­λη­νι­κό Κτη­μα­το­λό­γι­ο ὑ­πο­βάλ­λον­ται χω­ρίς κα­τα­βο­λή δι­και­ω­μά­των γι­ά κά­θε δή­λω­ση. Στό ση­μεῖ­ο αὐ­τό, ἡ δι­ά­τα­ξη δι­α­φο­ρο­ποι­εῖ­ται ἀ­πό τό ἄρ­θρο 47 παρ. 3.β τοῦ ν. 590/1977 (Α΄ 146), ὅ­πως ἰ­σχύ­ει, πού δέν ἀ­πάλ­λασ­σε ἀ­πό τό προ­βλε­πό­με­νο τέ­λος τήν ὑ­πο­βαλ­λό­με­νη δή­λω­ση ἐμ­πράγ­μα­του δι­και­ώ­μα­τος στό Ἑλ­λη­νι­κό Κτη­μα­το­λό­γι­ο.

Με­τά καί τήν ἀ­νω­τέ­ρω τρο­πο­ποί­η­ση τοῦ ἄρ­θρου 67 τοῦ ν. 5128/2024 ἐ­πι­βε­βαι­ώ­νε­ται ὅ­τι οἱ πα­ρα­πά­νω δι­α­τά­ξεις τοῦ ν. 2508/1920 δέν κα­ταρ­γοῦν νε­ώ­τε­ρες καί γε­νι­κές δι­α­τά­ξεις ὅ­πως:

α) Τό ἄρ­θρο 88 τοῦ ἀ.ν. 2200/1940 (Α΄ 42), πού ὁ­ρί­ζει ὅ­τι ἀ­στι­κά καί ἀ­γρο­τι­κά ἀ­κί­νη­τα, πού δι­α­χει­ρί­ζον­ταν ἐ­πί τουρ­κο­κρα­τί­ας ἤ ἐνε­το­κρα­τί­ας οἱ Μη­τρο­πό­λεις ἤ Μη­τρο­πο­λι­τι­κοί Να­οί, ἀ­νή­κουν στίς Μη­τρο­πό­λεις καί ἐ­πι­τρέ­πει τήν σύν­τα­ξη καί με­τα­γρα­φή (μή συμ­βο­λαι­ο­γρα­φι­κῆς) δη­λώ­σε­ως Μη­τρο­πο­λί­τη στό ἁρ­μό­δι­ο ὑ­πο­θη­κο­φυ­λα­κεῖ­ο ἐπ’ ὀ­νό­μα­τι τῆς Μη­τρο­πό­λε­ως ὡς ἰ­δι­ο­κτή­τρι­ας γι­ά τά ἀ­νω­τέ­ρω ἀ­κί­νη­τα πού δέν ἔ­χουν νό­μι­μο τί­τλο.

β) Τό ἄρ­θρο 7 τοῦ ν. 3800/1957 (Α΄ 256), πού ἀ­να­γνω­ρί­ζει ἀ­να­δρο­μι­κῶς τίς Ἐ­νο­ρί­ες ὡς κυ­ρί­ες τῶν κτη­μά­των τῶν Ἱ­ε­ρῶν Να­ῶν τῆς Ὀρ­θο­δό­ξου Ἐκ­κλη­σί­ας τῆς Ἑλ­λά­δος, πού νέ­μον­ταν πρίν ἀπό τήν ἀ­πε­λευ­θέ­ρω­ση κά­θε πε­ρι­ο­χῆς καί γι­ά τά ὁ­ποῖ­α δέν φέ­ρουν νό­μι­μο τί­τλο, ἐ­πει­δή κα­τά τό ὀ­θω­μα­νι­κό δί­και­ο δέν ὑ­φί­σταν­το ὡς νο­μι­κά πρό­σω­πα καί συν­τάσ­σε­ται σχε­τι­κῶς συμ­βο­λαι­ο­γρα­φι­κή δή­λω­ση. Κα­τά τίς νε­ώ­τε­ρες δι­α­τά­ξεις τῶν ἄρ­θρων 32 παρ. 15 τοῦ ν. 4495/2017 (Α΄ 167) καί 25 παρ. 1 τοῦ ν. 4301/2014 (Α΄ 223), οἱ συμ­βο­λαι­ο­γρα­φι­κές δη­λώ­σεις τοῦ ἄρ­θρου 7 τοῦ ν. 3800/1957 ὑ­πο­γρά­φον­ται ἀ­πό τόν νό­μι­μο ἐκ­πρό­σω­πο τῆς Ἐ­νο­ρί­ας καί ἐ­πί­σης ἐ­πι­τρέ­πον­ται καί γι­ά ἀ­κί­νη­τα Μο­νῶν.

γ) Τό ἄρ­θρο 62 παρ. 1 τοῦ ν. 590/1977 (Α΄ 146), πού προ­βλέ­πει τήν με­τα­βί­βα­ση σέ Μη­τρό­πο­λη ἤ Ἐ­νο­ρί­α μέ συμ­βο­λαι­ο­γρα­φι­κή δή­λω­ση τῶν ἐκ­κλη­σι­α­στι­κῶν κτι­ρί­ων, πού προ­ο­ρί­ζον­ται γι­ά τήν ἐγ­κα­τά­στα­ση γρα­φεί­ων Μη­τρο­πό­λε­ων ἤ Ἐ­νο­ρι­ῶν ἤ γι­ά κα­τοι­κί­α Ἀρ­χι­ε­ρέ­ων ἤ Ἐ­φη­με­ρί­ων καί ἀ­νε­γέρ­θηκ­αν ἤ ἀ­πο­κτή­θη­καν μέ­σῳ εἰ­σφο­ρῶν Μο­νῶν καί Να­ῶν ἤ ἐ­ρά­νων ἤ εἰ­δι­κῶν φο­ρο­λο­γι­ῶν, φε­ρό­με­νων ἐ­π’ ὀ­νό­μα­τι φυ­σι­κῶν ἤ νο­μι­κῶν προ­σώ­πων δι­ά­φο­ρων τοῦ Δη­μο­σί­ου.

δ) Τό ἄρ­θρο 47 παρ. 3.β τοῦ ν. 590/1977 (Α΄ 146), ὅ­πως ἰ­σχύ­ει, κα­τά τό ὁ­ποῖ­ο οἱ ὁ­πο­τε­δή­πο­τε συ­στα­θεῖ­σες νέ­ες Ἱ­ε­ρές Μη­τρο­πό­λεις ἤ Ἐ­νο­ρί­ες εἶ­ναι κα­θο­λι­κοί δι­ά­δο­χοι τῶν Μη­τρο­πό­λε­ων, Ἐ­νο­ρι­ῶν, πα­λαι­ῶν Ἐ­πι­σκο­πῶν ἤ τέ­ως ὀρ­θο­δό­ξων χρι­στι­α­νι­κῶν κοι­νο­τή­των, ὡς πρός τά ἐκ­κλη­σι­α­στι­κά ἀ­κί­νη­τα πού ὑ­πά­γον­ται στήν ἐ­δα­φι­κή πε­ρι­φέ­ρει­α τῶν νέ­ων Μη­τρο­πό­λε­ων ἤ Ἐ­νο­ρι­ῶν. Ὁ Μη­τρο­πο­λί­της τῆς Ἱ­ε­ρᾶς Μη­τρο­πό­λε­ως ἤ ἡ Ἐ­νο­ρί­α προ­βαί­νουν σέ σύν­τα­ξη συμ­βο­λαι­ο­γρα­φι­κῆς ἐκ­θέ­σε­ως ἀ­πο­γρα­φῆς τῶν πα­ρα­πά­νω ἀ­κι­νή­των πού με­τα­γρά­φονται/κα­τα­χω­ρί­ζον­ται ἀ­τε­λῶς. Οἱ ἀ­νω­τέ­ρω ἐκ­θέ­σεις ἀ­πο­γρα­φῆς δέν ἀ­πο­τε­λοῦν με­τα­βι­βα­στι­κές ἐμ­πραγ­μά­των δι­και­ω­μά­των πρά­ξεις, συν­τάσ­σον­ται καί κα­τα­χω­ρί­ζον­ται χω­ρίς φό­ρους, εἰ­σφο­ρές, ἀ­μοι­βές, δι­και­ώ­μα­τα καί τέ­λη. Κα­θο­λι­κή δι­α­δο­χή συμ­βαί­νει καί συν­τάσ­σε­ται ἔκ­θε­ση ἀ­πο­γρα­φῆς καί γι­ά ἐκ­κλη­σι­α­τι­κά ἀ­κί­νη­τα σέ πε­ρί­πτω­ση δι­α­λύ­σε­ως, συγ­χω­νεύ­σε­ως ἤ ἀ­να­συ­στά­σε­ως Ἱ­ε­ρῶν Μο­νῶν ἤ συ­στά­σε­ως με­το­χί­ου ἀ­πό δι­α­λε­λυ­μέ­νες ἤ ἐ­ρη­μω­θεῖ­σες Ἱ­ε­ρές Μο­νές ἤ προ­σαρ­τή­σε­ως Ἱ­ε­ρῶν Να­ῶν σέ ἐκ­κλη­σι­α­στι­κά νο­μι­κά πρό­σω­πα δη­μο­σί­ου ἤ ἰ­δι­ω­τι­κοῦ δι­καί­ου τοῦ ἄρ­θρου 1 παρ. 4 τοῦ ν. 590/1977 ἤ με­τα­τρο­πῆς Ἱ­ε­ροῦ Να­οῦ σέ Ἱ­ε­ρά Μο­νή, ὁ­πό­τε καί συν­τάσ­σε­ται ἀ­πό τόν ἐ­πι­χώ­ρι­ο Μη­τρο­πο­λί­τη ἔκ­θε­ση ἀ­πο­γρα­φῆς τῆς ἀ­κί­νη­της πε­ρι­ου­σί­ας καί με­τα­γρά­φε­ται κα­τά τά ἀ­νω­τέ­ρω. 

ε) Τό ἄρ­θρο 25 παρ. 1 τοῦ ν. 4301/2014 (Α΄ 223), πού θέ­σπι­σε τή δι­α­πι­στω­τι­κή πρά­ξη τῆς Δι­αρ­κοῦς Ἱ­ε­ρᾶς Συ­νό­δου ὡς ἀ­πο­δει­κτι­κό μέ­σο τοῦ χρό­νου ἱ­δρύ­σε­ως Ἐ­νο­ρι­ῶν καί Μο­νῶν, οἱ ὁ­ποῖ­ες ἱ­δρύ­θη­καν πρίν ἀπό τήν ἔ­ναρ­ξη ἰσχύος τοῦ ν. 590/1977 χω­ρίς νά ἔ­χει δη­μο­σι­ευ­θεῖ δι­ά­ταγ­μα ἱ­δρυ­τι­κό ἤ ἐγ­κρι­τι­κό τῆς ἱδρυτι­κῆς πρά­ξε­ως στήν Ἐ­φη­με­ρί­δα τῆς Κυ­βερ­νή­σε­ως. Καί στά ἀ­κί­νη­τα αὐ­τά ἀ­δι­α­κρί­τως, ἐ­φ’ ὅ­σον ἀ­νή­κουν σέ Μο­νές καί Ἐ­νο­ρί­ες ἱ­δρυ­θεῖ­σες πρό τῆς 31.5.1977, ἐ­φαρ­μό­ζον­ται τά ἄρ­θρα 88 τοῦ ἀ.ν. 2200/1940 (Α΄42), 47 παρ. 3.β τοῦ ν. 590/1977 (Α΄ 146), 7 τοῦ ν. 3800/1957 (Α΄256), 2 παρ. 2 περ. ΙΓ΄ τοῦ ν. 4030/2011 (Α΄ 249) (= ἤ­δη ἀν­τι­κα­τα­στά­θη­κε ἀ­πό τό ἄρ­θρο 32 παρ. 15 τοῦ ν. 4495/2017, Α΄ 167).

Συ­νε­πῶς, ὡς πρός τίς Ἱ­ε­ρές Μη­τρο­πό­λεις καί Ἐ­νο­ρί­ες Μη­τρο­πό­λε­ων τῶν Νέ­ων Χω­ρῶν, ἡ νέ­α ρύθ­μι­ση ἐ­πι­βε­βαι­ώ­νει ὅ­τι κα­ταρ­γεῖ­ται ἡ ἄ­χρι τοῦ­δε νο­μο­λο­γί­α πε­ρί τήν ἀ­πό­δει­ξη τῆς κυ­ρι­ό­τη­τας (ὅ­τι πρέ­πει νά πα­ρου­σι­ά­σουν πρα­κτι­κά Ἐ­πι­τρο­πῶν τοῦ ν. 2508/1920 ἤ τοῦ ν.δ. τῆς 25.2.1926 πρός ἀ­πό­δει­ξη τῆς κυ­ρι­ό­τη­τάς τους), συ­νε­χί­ζουν νά ἰ­σχύ­ουν οἱ νε­ώ­τε­ρες τοῦ ν. 2508/1920 δι­α­τά­ξεις (ἄρ­θρα 88 τοῦ ἀ.ν. 2200/ 1940 (Α΄ 42), 47 παρ. 3.β τοῦ ν. 590/1977 (Α΄ 146), 7 τοῦ ν. 3800/1957 (Α΄ 256), 2 παρ. 2 περ. ΙΓ΄ τοῦ ν. 4030/2011 (Α΄ 249), πού ἤ­δη ἀν­τι­κα­τα­στά­θη­κε ἀ­πό τό ἄρ­θρο 32 παρ. 15 τοῦ ν. 4495/2017, Α΄ 167), ἐ­νῶ οἱ νό­μι­μοι ἐκ­πρό­σω­ποι τῶν Ἱ­ε­ρῶν Μη­τρο­πό­λε­ων καί Ἐ­νο­ρι­ῶν, πού νέ­μον­ταν κα­τά τήν ἔ­ναρ­ξη ἰσχύος τοῦ ν. 2508/1920 ὑ­φι­στά­με­να τό­τε Ἐπι­σκο­πεῖ­α καί Ἱ­ε­ρούς Να­ούς, ὑ­πο­χρε­οῦν­ται κα­τά τήν ρη­τή δι­ά­τα­ξη τοῦ τρί­του ἐ­δα­φί­ου τοῦ ἄρ­θρου 11Α τοῦ ν. 2508/1920 νά συν­τά­ξουν συμ­βο­λαι­ο­γρα­φι­κή ἔκ­θε­ση ἀ­πο­γρα­φῆς τῶν ἀ­κι­νή­των τῶν Να­ῶν τους καί νά ὑ­πο­βά­λουν δη­λώ­σεις κυ­ρι­ό­τη­τας τῶν Ἱ­ε­ρῶν Μη­τρο­πό­λε­ων καί Ἐ­νο­ρι­ῶν στό Ἑλ­λη­νι­κό Κτη­μα­το­λό­γι­ο.

Ἐν­το­λῇ καί Ἐ­ξου­σι­ο­δο­τή­σει τῆς Ἱ­ε­ρᾶς Συ­νό­δου

Ὁ Ἀρ­χι­γραμ­μα­τε­ύς

Ἀρχιμ. Ἰωάννης Καραμούζης