Επιστολή του Οικουμενικού Πατριάρχου Βασιλείου προς την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος της 9ης Φεβρουαρίου 1929

Μακαριώτατε Αρχιεπίσκοπε Αθηνών και πάσης Ελλάδος, εν Χριστώ τω Θεώ λίαν αγαπητέ και περιπόθητε αδελφέ και συλλειτουργέ της ημών Μετριότητος κύριε Χρυσόστομε, Πρόεδρε της Ιε-ράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, την Υμετέραν σεβάσμι-αν Μακαριότητα αδελφικώς εν Κυρίω κατασπαζόμενοι, υπερήδιστα προσαγορεύομεν.

Άσμενοι κομισάμενοι ανέγνωμεν εν συνεδρία της περί ημάς Αγίας και Ιεράς Συνόδου την από κ' του μηνός Νοεμβρίου παρελ-θόντος έτους, αρ. 3949, επιστολήν της Υμετέρας Μακαριότητος, δι’ ης ως Πρόεδρος της κοινής ήδη έπ’ αισίοις Ιεράς Συνόδου, συγκεκροτημένης και εκ Μητροπολιτών του Πατριαρχικού Θρόνου, αγγέλλει ήμίν την λήψιν και την εν τω συνόλω αποδοχήν της σταλείσης ημετέρας κυρωτικής της ευλογημένης διευθετήσεως Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξεως, διαβιβάζουσα άμα και την αντίστοιχον ομοίαν επίσημον Πράξιν της περί Αυτήν Ιεράς Συνόδου.

Η ευχάριστος αυτή αναγγελία της αρξαμένης εφαρμογής και τα εν γένει αγαθά της νέας τάξεως προιωνίσματα κατηύφραναν μεγάλως την Μητέρα Εκκλησίαν, πάντοτε εξιδιασμένως τα αυτόθι φιλήσασαν και μετά στοργής την ευστάθειαν και την επαύξησιν και πρόοδον εν πάσιν αυτών ποθήσασαν και επί τούτοις πολύ χαίρουσαν. Ο Κύριος επιδαψιλεύοι πάντοτε πλούσια τα εαυτού δωρή-ματα υπέρ της όλης αυτόθι Αγίας Εκκλησίας και ευλογοί και κατευοδοί το έργον της κοινής υμών ποιμαντορικής μερίμνης και ερ-γασίας έπ’ αγαθώ του ενός ευσεβούς πληρώματος και της αρμο-νικής και εκκλησιαστικώς ευσταθείας και προκοπής αυτού.

Περί δε των σημείων, άπερ η αγάπη υμών εθεώρησεν αναγκαίον ίνα αναγράψη ως νέον τι κατά την γνώμην αυτής παρεισάγοντα ή προς τον Νόμον αντιβαίνοντα, παρατηρουμεν ότι ο σκοπός των δευτερευουσών άλλως τε και ουδαμώς ουσιώδες τι αλλοιουσών διατάξεων τούτων ουκ εστίν, ως τυγχάνει πρόδηλον, άλλος τις, άλλ’ ή η αριδηλοτέρα πως εν οις ου θίγεται ή διοικητική ενότης της προς την Μητέρα Εκκλησίαν συνάφειας και σχέσεως, τουθ’ όπερ αυτή μεγάλης παραμυθίας και ενισχύσεως εστί και έσται πάντοτε πρόξενον. Πεποίθαμεν δε, εις την όλην άφορώντες στοργικήν των εκεί προς τα καθ’ ημάς γνώμην καί διάθεσιν, ότι ασμένως δια τον λόγον τούτον η εν τούτοις επιθυμία της Μητρός Εκκλησίας γενήσεται αποδεκτή, καί ει τι έτι εκ πρώτης όψεως φαίνεται μη σύμφωνόν πως προς τον εκδεδομένον Νόμον εισαγόμενον. Έστι δε και άλλως εύλογος και δικαία η της Μητρός Εκκλησίας επιθυμία αύτη, καθό-σον επιτροπικώς αυτή και υπό τύπον προσωρινότητας την διοίκησιν των εαυτής εκχωρήσασα ηδύνατο βεβαίως εν σημείοις τισί διατηρήσαι αμεσώτερα τα εαυτής κανονικά δικαιώματα, και δη όταν τα σημεία ταύτα, εξωτερικής απλώς σχέσεως και συνάφειας όντα ενδεικτικά, ουδεμίαν εικότως επενεγκείν δύνανται δυσχέρειαν ή επιπρόσθησιν εις την εφετήν και αναγκαίαν καλήν και εύρυθμον ενιαίαν εν τοις ουσιώδεσι διοίκησιν.

Όθεν δια τους λόγους τούτους κρίναντες αναγκαίον και εισαγαγόντες εν τη Πατριαρχική και Συνοδική Πράξει τάς περί ων ο λόγος ιδιαιτέρας διατάξεις, ήτοι

α) όπως οι των επαρχιών του Πατριαρχικού Θρόνου αρχιερείς μνημονεύωσι και εφεξής μόνον του Πατριαρχικού ονόματος, ως του μνημοσύνου τούτου αποτελούντος μίαν των πρώτων και σπουδαιοτέρων κανονικών εκφάνσεων της διατηρούμενης κανονικής εκ-κλησιαστικής εξουσίας του Πατριαρχικού Θρόνου επί των περί ων πρόκειται επαρχιών αυτού, του δε συμμνημοσύνου της Ιεράς Συνόδου δυναμένου εκληφθήναι ως μειώσεως της εξουσίας ταύτης·

β) όπως αναγγέλληται εκάστοτε ου μόνον η πλήρωσις, αλλά και ή χηρεία των Μητροπόλεων του Θρόνου, ως ου συνάδοντος βεβαίως προς το κύρος και το γόητρον του Πατριαρχικού Θρόνου ίνα άλλοθεν και εξ εμμέσων ειδήσεων και πληροφοριών λαμβάνη γνώσιν των τοιούτων γεγονότων, όντος άλλως τε απαραιτήτου ίνα προκειμένου περί χηρείας εκ θανάτου καθίσταται ούτος εγκαίρως και επισήμως γνωστός ημίν δια το ειθισμένον μνημόσυνον του αποβιούντος αρχιερέως επί τεσσαρακονθήμερον εν τω καθ’ ημάς πανσέπτω Πατριαρχικώ Ναώ·

γ) όπως συν τη αναγγελία της εκλογής των νέων αρχιερέων αποστέλληται και το υπόμνημα της εκλογής αυτών και η τακτική της χειροτονίας ομολογία των νεωστί χειροτονουμένων, ως και τούτων κανονικώς ενδεικνυμένων εις βεβαίωσιν της από του Πατριαρχικού Θρόνου βασικής εξαρτήσεως των αρχιερέων τούτων, οφειλόντων δια τούτο ίνα αναφέρωσιν εν τη ομολογία αυτών μόνον το όνομα του Οικουμενικού Πατριάρχου, ως κανονικού Πρώτου των χειρο-τονουμένων Αρχιερέων, κατά τον παρ’ ημίν ισχύοντα τύπον, ου εγκλείομεν αντίγραφον

δ) όπως γίνωνται προκειμένου περί των Πατριαρχικών και Σταυροπηγιακών Μονών αι υποδεικνυόμεναι ανακοινώσεις προς τον Οικουμενικόν Θρόνον, ως και ή μετ’ αυτού εκ των προτέρων συνεννόησις προκειμένης διαλύσεως ή συγχωνεύσεως, ως ουκ έχοντος του τοιούτου σχέσιν προς την οικονομικήν διαχείρισιν των Μονών και την διακυβέρνησιν αυτών, ουδέ δυναμένου παραβλάψαι το έργον της καλής εποπτείας και διοικήσεως αυτών, τοσούτω μάλλον όσω το Πατριαρχείον και μέχρι τούδε, και δη και μετά την έκδοσιν του Νόμου, διετήρει καί ήσκει τα δικαιώματα ταύτα, δικαιούται δε εν πάση περιπτώσει τούτο ίνα έχη γνώσιν των συμβαινόντων ως προς τα ιερά ταύτα Σταυροπηγιακά αυτού Ιδρύματα

ε) όπως ο κατάλογος των προς αρχιερατείαν εκλεξίμων δια τας επαρχίας του Θρόνου εγκρίνηται και υπό του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ως και τούτου όντος ενδείξεως των κανονικών δικαιω-μάτων του Θρόνου, ου θίγοντας δε εν τη ουσία την θέσιν της επιτροπικώς αναλαβούσης την διοίκησιν αδελφής Εκκλησίας της Ελλάδος, της μη ρητής αναγραφής εν τω Νόμω της τοιαύτης εγκρί-σεως ουδαμώς εμφαινούσης κώλυμα ή αντίρρησιν προς αυτήν. Παρατηρητέον δ’ ενταύθα και τούτο ότι αι τυχόν επιφερόμεναι εκάστοτε υπό του Οικουμενικού Πατριαρχείου αλλοιώσεις εν τω σχετικώ καταλόγω προυποτίθεται ότι πάντως έσονται σύμφωνοι προς τους Νόμους του Κράτους, μέλλουσι δε υπαγορεύεσθαι αφεύκτως εκ λόγων κανονικών, ους εξ ίσου προς το Οικουμενικόν Πα-τριαρχείον υποχρεούται λαμβάνειν υπ’ όψιν και η Αγιωτάτη Εκ-κλησία της Ελλάδος εν τη καταστρώσει του καταλόγου των προς αρχιερατείαν εκλεξίμων καί

στ) όπως ή αυτόνομος της Κρήτης Εκκλησία εξακολουθή έχουσα άμεσον καί εφεξής την από του Πατριαρχείου εξάρτησιν και διεπομένη συμφώνως προς τον ιδιαίτερον Καταστατικόν αυτής Χάρτην, τοσούτω μάλλον όσω τοιαύτη ερμηνεία εις το Πνεύμα της εν τω Νόμω αναφερομένης εξαιρέσεως περί αυτής εδόθη ήδη και υπό της Πολιτείας, αποφηναμένης, ως αναφέρεται εν τη επιστολή της Υμετέρας Μακαριότητας, εξ αφορμής της γενομένης σκέψεως περί προσκλήσεως ως συνοδικού και του Ιερωτάτου Μητροπο-λίτου Κρήτης, ότι ο Νόμος εξήρεσεν αυτόν και προσωπικώς της υπό την αυτόθι Ίεράν Σύνοδον υπαγωγής, αντιπαρατηρείται δε ως προς τα περί του αντιθέτου εν τω γράμματι της Υμετέρας Μακαριότητας αναφερόμενα εν τω σημείω τούτω ότι κατά θεμελιώδη αρχήν του δικαίου τα ειδικά επικρατέστερα εισι των γενικών και επομένως η εν τω άρθρω 4 του Νόμου 3615 ρητή διάταξις "ό παρών Νόμος δεν έχει εφαρμογήν δια το εν Κρήτη ισχύον εκκλησιαστικόν καθεστώς εξουδετεροί τελείως τας γενικάς διατάξεις των άρθρων 1 και 2 του αυτού Νόμου περί της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, ως ανωτάτης Εκκλησιαστικής Αρχής των εν Ελλάδι Μητροπόλε-ων του καθ' ημάς Θρόνου· προαγόμεθα δηλώσαι εις απάντησιν συνοδικώς ότι δια τους λόγους τούτους εμμένομεν και νυν εις την τήρησιν και των διατάξεων τούτων, ως ευλόγων και σκόπιμων και τούτων χάριν της Μητρός Εκκλησίας, άνευ δε ζημίας τινός των εκεί, έχομεν δε την πεποίθησιν ότι μετά τας διασαφήσεις ταύτας και η αγάπη υμών αναγνωρίσει προφρόνως το εύλογον και δίκαιον των διατάξεων τούτων και μέλλει εφαρμόζειν και ταύτας επ’ αγαθώ.

Παρατηρούμεν ωσαύτως ότι η εν τω άρθρω Ε' της Πράξεως της περί την Υμετέραν Μακαριότητα Ιεράς Συνόδου περιεχόμενη διάταξις, καθ’ ην το Οικουμενικόν Πατριαρχείον επικοινωνεί προς τους αρχιερείς των Νέων Χωρών πάντοτε δια του Αρχιεπισκόπου Αθηνών, Προέδρου της Ιεράς Συνόδου, χρήζει αναλυτικής διασαφήσεως, καθόσον βεβαίως η τοιαύτη αυτών επικοινωνία αφορά μόνον εις τα σχέσιν έχοντα προς την εκκλησιαστικήν διοίκησιν ζητήματα, ουχί δε και εις ζητήματα άσχετα, περί ων εικότως ούτοι δύνανται και απ’ ευθείας επικοινωνείν προς το Πατριαρχείον. Ωσαύτως υπονοείται αφ’ εαυτού ότι τους αρχιερείς του Θρόνου δύναται το Πατριαρχείον εν ανάγκη χρησιμοποιείν και εις δια-φόρους αποστολάς, τη γνώσει, ως εικός, πάντοτε της Διοικούσης αυτόθι Ιεράς Συνόδου.

Ταύτα μετ’ αγάπης παρατηρούντες και δηλούντες εις απάντησιν και επαναλαμβάνοντες και αύθις την εγκάρδιον ημών ευχήν υπέρ της των πάντων ευλογίας και κατευοδώσεως παρά Θεού, κατασπαζόμεθα και αύθις την Υμετέραν περισπούδαστον και αγαπητήν Μακαριότητα εν φιλήματι αγίω εν Κυρίω και διατελούμεν


απκθ' Φεβρουαρίου θ'.

Της Υμετέρας σεβασμίας Μακαριότητας
αγαπητός εν Χριστώ αδελφός,
Ο Κωνσταντινουπόλεως Βασίλειος