Ο Νοέμβριος είναι ένας μήνας κατά την διάρκεια του οποίου εορτάζονται πολλοί και μεγάλοι Άγιοι της Εκκλησίας μας μεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση κατέχει ο Ιερός Χρυσόστομος. Αν και ευρίσκεται όμως στην κορυφή των Μεγάλων Πατέρων και Αγίων Ομολογητών της Εκκλησίας πολύ λίγοι Ναοί είναι αφιερωμένοι στην μνήμη του και ακόμη λιγότερα, αν όχι ελάχιστα, Μοναστήρια. Για τρία από αυτά (ίσως και τα μοναδικά) Μοναστήρια θα κάνουμε μια πολύ σύντομη αναφορά.
α) Ένα ιστορικό και παλαίφατο Μοναστήρι που βρίσκεται στην μαρτυρική Μεγαλόνησο, στη νότια πλευρά του Πενταδάκτυλου, ιδρύθηκε κατά την παράδοση το 328 από την Αγία Ελένη και αφιερώθηκε στο όνομα της Αγίας Τριάδος, ενώ συγχρόνως ονομαζόταν και Μονή της Αγίας Ελένης, από σεβασμό και τιμή στο πρόσωπο του της Θεοστέπτου και Ισαποστόλου Βασιλομήτορος που παρείχε πλούσια σ’ αυτό την προστασία και την αρωγή της.
Την ονομασία της ως Ιερά Μονή Χρυσοστόμου έλαβε από την ανέγερση ενός δευτέρου Ιερού Ναού κατά το 1091 που ονομάσθηκε «Ναός του Χρυσοστόμου» και σύντομα είχε ως αποτέλεσμα την μετονομασία του όλου κοινοβίου σε Μονή του Χρυσοστόμου, η οποία ήκμασε μεταξύ των ετών 990 και 1191, πριν δηλαδή περιέλθει η Κύπρος σε ξένη κατοχή. Σήμερα μετά την τουρκική εισβολή του 1974, επί 30 δηλαδή ολόκληρα χρόνια, βρίσκεται στο κατεχόμενο τμήμα της Μεγαλονήσου μας και στερείται της νυχθημερόν Λατρευτικής ζωής προς μεγάλη θλίψη του ευλαβούς Κυπριακού λαού, ο οποίος δεν μπορεί ελεύθερα να πραγματοποιεί τα προσκυνήματά του στον Μέγιστο Ιεράρχη.
β) Στον καθαρώς Ελλαδικό χώρο, επί επτά και πλέον αιώνες (πιθανή ημερομηνία ιδρύσεως 1280) ένα και μοναδικό Μοναστήρι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο λειτουργεί, ως Γυναικεία Κοινοβιακή Μονή, χωρίς ποτέ να ερημωθεί από Μοναχές και χωρίς να παύσει η αδιάκοπη λατρευτική ζωή των ενασκουμένων σε Αυτή.
Είναι ένα κατάλευκο νησιώτικο κτίσμα, φρουριακού χαρακτήρος, με χαμηλή δοκαρόφρακτη πύλη και καταχύτη (λαδοζεματίστρα) από την εποχή των πειρατικών επιδρομών, που βρίσκεται σε δεσπόζουσα θέση σε πλαγιά κοντά στην πρωτεύουσα της νήσου Νάξου, σε σημείο αμφιθεατρικό και περίοπτο, που δίνει την δυνατότητα στον προσκυνητή να απολαμβάνει την θέα του Αιγαίου με όσα από τα διάσπαρτα νησιά του Κυκλαδικού συμπλέγματος διακρίνονται. Ο όγκος των διώροφων κελλιών κλιμακώνεται σε αρμονία με το έδαφος με κορύφωση τον ισχυρό τετράγωνο πύργο εντός του οποίου υπάρχει το Παρεκκλήσιο του Αγίου Νικολάου. Εσωτερικά σχηματίζεται μικρή ανθοστόλιστη αυλή την οποία καθιστά ιδιαίτερα θελκτική η ύπαρξη μιάς δροσερής πηγής. Το σχετικά μικρό καμαροσκεπές καθολικό φέρει ξυλόγλυπτο τέμπλο με σημαντικές βυζαντινές εικόνες από τις οποίες ξεχωρίζει η μεγάλη ασημοσκεπής εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, η οποία παριστά τον Ιερό Πατέρα ένθρονο και φέροντα επί του στήθους Του, εν είδει Αρχιερατικού εγκολπίου, τεμάχιο του Ιερού Του Λειψάνου.
Ο Ναός αυτός ανακαινίσθηκε στο β΄ μισό του 18ου αι. από τον άρχοντα Ανδρόνικο Πραδούνα. Στο αρχονταρίκι σώζεται ενδιαφέρουσα αποτροπαϊκή επιγραφή του 1757 (επισκευές επί Μητροπολίτου Παροναξίας Ανθίμου Βαρδή). Στη Μονή υπήρχε παλαιότερα αξιόλογη βιβλιοθήκη πολλά δε από τα βιβλία, που μέχρι σήμερα διασώζονται, είχε ἀποστείλει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στην μητέρα του, η οποία αμέσως μετά την αναχώρησή του από τη Νάξο εμόνασε στη Μονή του Χρυσοστόμου ως μοναχή Αγάθη.
Ηγουμένη επί 35 συναπτά έτη είναι η Γερόντισσα Θεοκτίστη η οποία εγκαταβιοί στο Μοναστήρι από το 1950 και καταβάλλει άοκνες προσπάθειες τόσο για την Λειτουργική ζωή της Μονής, την οποία ιδιαιτέρως ευλαβούνται και τιμούν οι Νάξιοι, όσο και για την πράγματι θαυμάσια συντήρησή της.
γ) Μετά από πάροδο τόσων αιώνων ευδόκησεν ο Θεός ένα ακόμη Μοναστήρι αφιερωμένο στον Μεγάλο Πατέρα της Εκκλησίας μας να ιδρυθεί στον Ελλαδικό χώρο και μάλιστα μέσα στην καρδιά της Ελλάδος στην περιώνυμη πρωτεύουσά της την Αθήνα. Με την Θεοκίνητη έμπνευση του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Χριστοδούλου και την Θεοσεβή διάθεση και προσφορά του Πανοσιολ. Αρχιμ. π. Καλλίστου Λαβδάκη ιδρύθηκε μετά από απόφαση της Ιεράς Συνόδου η Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, με έδρα την πόλη των Αθηνών και ωραίο Μετοχιακό συγκρότημα στην περιοχή της Γλυφάδας, όπου και ο Ιερός Ναός του εν Αγίοις Πατρός ημών Ιωάννου Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως του Χρυσοστόμου. Εκεί ετέλεσε ο Μακαριώτατος την ενθρόνιση του προαναφερθέντος Γέροντος και πρώτου Καθηγουμένου, την Κυριακή 14 Νοεμβρίου 2004, επομένη της ιεράς μνήμης του Μεγάλου Πατρός της Εκκλησίας μας.
Θερμή ευχή όλων μας προς τον Κύριο είναι πρώτον να χαρίσει την ειρήνη και την αποκατάσταση της δικαιοσύνης στην μαρτυρική Μεγαλόνησο ώστε να λειτουργήσει και πάλι απρόσκοπτα το Μοναστήρι του Μεγάλου Αγίου μας και ελεύθερα να μεταβαίνουν σ’ αυτό οι ευλαβείς προσκυνητές του, δεύτερον να ευδοκήσει ώστε να πορεύεται στην μακρόχρονη πνευματική πορεία του με ακόμη μεγαλύτερη ακμή και προσφορά το Μοναστήρι του Χρυσοστόμου στη Νάξο γιατί αποτελεί τον τηλαυγή και ψυχοσωτήριο φάρο ολόκληρου του Νησιού και τρίτον να αναδείξει την νεοπαγή Μονή του Ιερού Πατρός μέσα στην πολύβουη σύγχρονη μεγαλούπολη των Αθηνών σε ένα πνεύμονα πνευματικού οξυγόνου γιά τα εκατομμύρια των ανθρώπων που την κατοικούν, ζώντας μέσα στο νέφος, στο άγχος, και στην ρουτίνα της καθημερινότητας.
