10 Απριλίου

Τερεντίου, Αφρικανού, Μαξίμου, Πομπηίου και ετέρων 36 († γ΄αι.). Αλεξάνδρου, Επαμεινώνδου, Μιλτιάδου και των συν αυτοίς μαρτύρων. Ιερομάρτυρος Γρηγορίου, πατριάρχου Κων/πόλεως του Ε` , απαγχονισθέντος υπό των Τούρκων υπέρ της Ορθοδόξου πίστεως και της ελευθερίας του γένους (†1821). Μαρτύρων Ιακώβου πρεσβυτέρου και Αζά διακόνου, Μακαρίου, Θεοδώρου του «μακαρίου», και Ζήνωνος. Νεομάρτυρος Δήμου αλιέως, του εν Σμύρνη (†1763). Προφήτιδος Ολδάς.


 Ο άγιος Ιερομάρτυρας Γρηγόριος γεννήθηκε στη Δημητσάνα της Αρκαδίας από πτωχούς αλλά ενάρετους γονείς οι οποίοι τον γαλούχησαν με τα νάματα της ορθόδοξης πίστης. Το 1767 μετέβη στη Σμύρνη, κοντά στο θείο του, τον εκκλησιάρχη Μελέτιο, παρακολουθώντας μαθήματα στην Ευαγγελική σχολή. Εν συνεχεία άκουσε μαθήματα φιλοσοφικής στη Πάτμο από τον Δανιήλ το κεραμέα. Ο πόθος του όμως για την μοναχική ζωή τον οδήγησε στη Μονή Στροφάδων όπου εκάρη μοναχός και μυήθηκε στη μοναχική άσκηση. Στη συνέχεια τον κάλεσε ο Μητροπολίτης Σμύρνης Προκόπιος και τον χειροτόνησε αρχιδιάκονό του. Όταν αργότερα χειροτονήθηκε πρεσβύτερος επέστρεψε στη Δημητσάνα και έδωσε 1500 γρόσια για τη στέγαση των απόρων φοιτητών. Στις 19 Αυγούστου 1785 εκλέχθηκε Oικουμενικός Πατριάρχης. Στο πατριαρχικό θρόνο παρέμεινε μέχρι το Δεκέμβριο του 1798 οπότε καθαιρέθηκε από την Πύλη, διότι θεωρήθηκε ανίκανος να διατηρήσει την υποταγή των χριστιανικών λαών κάτω από τον τουρκικό ζυγό και εξορίστηκε στο Άγιος Όρος. Το 1818 κλήθηκε για τρίτη φορά στον Οικουμενικό θρόνο όπου παρέμεινε μέχρι τις 10 Απριλίου 1821 ημέρα του Πάσχα όταν οι τούρκοι τον κρέμασαν στην Πύλη του πατριαρχείου. Στις 10.4.1921 ανακηρύχθηκε Άγιος από την Ι. Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος. Το δε λείψανό του ευρίσκεται στο Μητροπολιτικό Ναό των Αθηνών.