«Ἡ ζωή τῶν ὑποδούλων Ἑλλήνων ἐπί Τουρκοκρατίας» (Στοά τοῦ Βιβλίου, 23 Μαρτίου 2015)
Τό ἔργο τοῦ ἱστορικοῦ εἶναι κατά βάσιν μοναχικό: ἕνας δύσκολος προσωπικός ἀγώνας γιά τήν ἀναζήτηση τῆς ἀλήθειας, μέσα ἀπό συστηματική μελέτη καί μακρά ἐνασχόληση. Αἰσθανόμαστε λοιπόν χαρά καί ἱκανοποίηση πού ἡ Ἐκκλησία κατόρθωσε νά συγκεντρώσει λαμπρούς καί καταξιωμένους ἐρευνητές ὑπό τήν ἰδία στέγη καί μέ κοινό σκοπό: τήν σειρά 10 Ἐπιστημονικῶν Συνεδρίων γιά τά 200 χρόνια τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης. Καί μόνο τοῦτο τό γεγονός φανερώνει τήν ἀξία αὐτοῦ τοῦ τολμήματος. Μᾶς ἀνάγει ἐπίσης στήν ἀρχική σημασία τῆς λέξεως «ἐκκλησία», πού σημαίνει τήν σύγκληση, ἀπ’ ὅπου κι ἄν βρίσκεται κανείς, σέ συνάθροιση. Ἐκεῖ ὅπου ὁ ἐγωισμός διχάζει, ὁδηγεῖ σέ ἀδιαφορία, ἐμμένει στήν ἄκαμπτη μονομέρεια καί τή μονοδιάστατη λογική, ἡ Ἐκκλησία συγκαλεῖ καί ἑνώνει σέ ὅλον.
Ἐπιστέγασμα καί καρπό τοῦ Β΄ Συνεδρίου ἀποτελεῖ ἡ παροῦσα ἔκδοση, ὅπου ἐξετάζεται ἡ ζωή τῶν Ἑλλήνων ἐπί Τουρκοκρατίας. Φρονῶ ὅτι πρόκειται γιά συλλογή σπουδαίων μελετῶν, πού μᾶς παρουσιάζει πλούσιο καί διαφωτιστικό ὑλικό καθ’ ὅλο τό φάσμα τοῦ προεπαναστατικοῦ Ἑλληνισμοῦ. Μᾶς ὑπενθυμίζει ὅτι ἡ πορεία πρός τήν Ἐπανάσταση ἐνεῖχε βαρύτατες δυσκολίες καί ἐλλείψεις. Διέσωζε ὅμως καί τόν κοινό πόθο καί σπόρο τῆς ἐλευθερίας, πού ἔδωσε τίς ρίζες τοῦ 1821. Μέσα ἀπό τά κείμενα αὐτά ἀναψηλαφοῦνται ὅλα ὅσα ἔδεναν τότε τούς Ἕλληνες μεταξύ τους, ἀπό τόν πιό ἄσημο ὥς τόν πλέον φημισμένο, ἡ κοινή πίστη καί συνείδηση, οἱ παραδόσεις, ὁ καθημερινός βίος, τά γράμματα καί ἡ παιδεία. Φανερώνουν ὅτι χρειάζεται πάντοτε ἀγώνας καί ἄθληση ὥστε νά διατηροῦμε καθαρές καί φωτεινές τίς ψυχές μας, διότι ἡ ἐλευθερία οὔτε πωλεῖται οὔτε ἀγοράζεται. Διασώζεται ὁ Ἑλληνισμός πού καρτερεῖ καί ἀγωνίζεται ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ.
Ἡ ἱστορία γράφεται, μελετᾶται καί ἑρμηνεύεται, γιά νά εἶναι πάντοτε ἕνα βιβλίο ἀνοικτό. Ἀφηγεῖται τό σῶμα μιᾶς ἑνιαίας διαδρομῆς πού καταλήγει στίς μέρες μας. Θά ἤθελα νά εὐχαριστήσω ὅσους συνετέλεσαν στήν πραγματοποίηση αὐτῆς τῆς ἐκδόσεως καί εὔχομαι ὁ τόμος αὐτός, μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, νά ἀγαπηθεῖ, νά ὠφελήσει οὐσιαστικά καί νά ἔχει εὐλογητή συνέχεια καί εὔδρομη πορεία στήν βιβλιογραφία.
