(Αἴθουσα τοῦ Μεγάλου Συνοδικοῦ, 24 Ἰουνίου 2020)
Μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἑορτάζει τή συμπλήρωση πενήντα ἐτῶν πλουσίας καί πολυειδοῦς προσφορᾶς στή μουσικολογική ἔρευνα τοῦ Ἱδρύματος Βυζαντινῆς Μουσικολογίας, τό ὁποῖο καί τελεῖ ὑπό τήν ἐποπτεία Της. Τό Ἵδρυμα συνεστήθη ἀπό τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στίς 24 Ἰουνίου 1970, ὡς τό ἀνώτερο ἐπιστημονικό κέντρο ἔρευνας καί σπουδῆς τῆς Βυζαντινῆς Μουσικῆς, ὕστερα ἀπό εἰσήγηση τοῦ ἀειμνήστου Μητροπολίτου Σερβίων καί Κοζάνης κυροῦ Διονυσίου, καί λειτουργεῖ σύμφωνα μέ τόν Κανονισμό 17/1981 τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Βαθεῖα εἶναι, συνεπῶς, ἡ χαρά μας ἐν Κυρίῳ, καθώς περιλάμπουν ἐπί τήν λυχνίαν τῆς Ἐκκλησίας καί παραδίδονται στή διεθνῆ ἔρευνα καί στήν πνευματική ζωή τό ἐκδοτικό ἐπιστέγασμα καί ἄλλοι οὐσιώδεις καρποί τῆς μακρᾶς δράσεως τοῦ Ἱδρύματος ὑπό τή μορφή ἐπετειακῶν ἐκδόσεων.
Πρόκειται γιά τόν σημαίνοντα Ἀφιερωματικό Τόμο μέ τίτλο «Ἰδού ἐγώ καί τά πε(αι)δία μου», τόν ὁποῖο πλαισιώνουν τά συγγραφικά πονήματα τοῦ ἐλλογιμωτάτου Διευθυντοῦ τοῦ Ἱδρύματος, κ. Γρηγορίου Στάθη, μέ τίτλο «Ἑξαπτέρυγος Λόγος» καί «Ὑπομνηματική Βιογραφία καί πλήρης Ἐργογραφία», καθώς καί ὁ ἐπικαιροποιημένος «Ἐπετειακός Κατάλογος Ἐκδόσεων [τοῦ Ἱδρύματος Βυζαντινῆς Μουσικολογίας] τῆς πεντηκονταετίας: 1970–2020». Στά ἔργα αὐτά ἀποτυπώνεται καί ἀναψηλαφεῖται λαμπρό καί πολυετές ἔργο περί τήν ἔρευνα, τήν ἐνδελεχῆ θεώρηση καί τήν καλλιέργεια τῆς σπουδῆς τοῦ πλούτου τοῦ καθ’ ἡμᾶς ἐκκλησιαστικοῦ μέλους, ὅπως καί τῆς θεωρίας καί πράξεως τῆς Ψαλτικῆς Τέχνης.
Ἀπό τήν ἀνατολή τῆς χριστιανικῆς τέχνης ἡ Ἐκκλησία περιέβαλε μέ ἱερότητα τή μουσική ἔκφραση. Τό βυζαντινό μέλος ἀνεπτύχθη συνυφασμένο τόσο μέ τήν ὑμνογραφία, δηλαδή τή λατρευτική ποίηση, ὅσο καί μέ τή θεολογία πού ἡ ἴδια ἐξέφρασε, ὡς κατ’ ἐξοχήν λειτουργική μουσική μέ ἀναγωγική δύναμη καί θαυμαστή ἰδιοπροσωπία μεταξύ τῶν εἰδῶν τοῦ μουσικοῦ πολιτισμοῦ ἀνά τήν οἰκουμένη. Ἐν τούτοις, ἀποτελεῖ ἱερό χρέος γιά τήν Ἐκκλησία ἡ διαφύλαξη, προβολή καί μελέτη τῶν στοιχείων τῆς ἱερᾶς παραδόσεως καί τῆς λειτουργικῆς ζωῆς, τά ὁποῖα συνιστοῦν κληρονομία πατροπαράδοτη καί συγχρόνως φέρουν ὑψηλή πολιτιστική ἀξία μέ διάσταση πανανθρώπινη.
Τό κάλλος τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ μέλους ἀναδύεται ἀπό τά βάθη τῆς μουσικῆς εὐαισθησίας καί τῆς εὐσέβειας. Γι’ αὐτό σοφότατα ἐπισημαίνει ὁ ἱερός Χρυσόστομος ὅτι «ἀπό δέ τῶν ψαλμῶν τῶν πνευματικῶν πολύ μέν τό κέρδος, πολλή δέ ἡ ὠφέλεια, πολύς δέ ὁ ἁγιασμός». «Διότι τίποτε ἄλλο δέν ἀνυψώνει τόσο τήν ψυχή, δέν τήν ἀναπτερώνει, δέν τήν ἀπαλλάσσει ἀπό τά ἐγκόσμια, δέν τήν ἐλευθερώνει ἀπό τά δεσμά τοῦ σώματος καί δέν τήν ὠθεῖ νά φιλοσοφεῖ τή ζωή καί νά περιφρονεῖ ὅλα τά βιοτικά πράγματα, ὅσο ἡ ἐμμελής ἁρμονία καί τό ἔρρυθμο θεῖον ἄσμα» (Ὑπόμνημα εἰς τούς Ψαλμούς, μα΄, 1).
Τό ἱερό ἀναλόγιο ἔγινε μόνιμη ἑστία ζωτικῆς πνοῆς, ἀναπτύξεως τῆς ψαλτικῆς τέχνης καί μελέτης γιά τόν Ὀρθόδοξο κόσμο, ἐνῶ τό βυζαντινό ἐκκλησιαστικό μέλος συνοδεύει ἔκτοτε ἀπό γενιά σέ γενιά τίς προσευχές τῶν Ἑλλήνων, οἱ ὁποῖοι ἔχουν σήμερα τό προνόμιο ν’ ἀποτελοῦν τούς φορεῖς καί τούς συνεχιστές αὐτῆς τῆς μοναδικῆς μουσικῆς παραδόσεως.
Ἡ σημερινή πανηγυρική ἐκδήλωση τῆς πεντηκονταετηρίδος 1970–2020 τοῦ καθ’ ἡμᾶς Ἱδρύματος Βυζαντινῆς Μουσικολογίας, καί ἡ παρουσίαση τοῦ λαμπροῦ Ἀφιερωματικοῦ Τόμου «Ἰδού ἐγώ καί τά πε(αι)δία μου», μᾶς ἐπαναπατρίζει συνεπῶς στά ὑψηλά καί τά οὐσιώδη τῆς σπουδῆς τοῦ μουσικοῦ μας πολιτισμοῦ. Μᾶς ὑπενθυμίζει ἐπίσης τόν κατ’ ἐξοχήν χριστιανικό τρόπο νά ἐκτείνουμε τόν πλοῦτο τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας ἐμπειρίας, ν’ αὐξάνουμε τά χαρίσματά μας καί νά τά προσφέρουμε ὡς δῶρα Θεοῦ, πρός ὠφέλεια καί ἀγαλλίαση τοῦ λαοῦ• νά μεταποιοῦμε τή ζωή μας σέ ὕμνο καί μετοχή στή σοφία Ἐκείνου πού εἶναι ὁ χορηγός της ζωῆς.
Ὀφείλονται πολλές εὐχαριστίες στούς ἀξιέπαινους συντελεστές τῶν ἐπετειακῶν αὐτῶν ἐκδόσεων καί ἰδιαιτέρως στόν ἐλλογιμώτατο κ. Γρηγόριο Στάθη, Ὁμότιμο Καθηγητή τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν καί Διευθυντή τοῦ Ἱδρύματος Βυζαντινῆς Μουσικολογίας, καί ὅλους τούς ἄλλους ἐκλεκτούς ἐπιστήμονες, μαθητές του καί νῦν συνεργούς του, ἰδιαζόντως τόν ἐπιστημονικό συνεργάτη τοῦ Ἱδρύματος κ. Γρηγόριο Ἀναστασίου, – τήν χορεία, δηλαδή, τῆς νέας γενεᾶς τῶν μουσικολόγων καί πανεπιστημιακῶν διδασκάλων, πρός τούς ὁποίους εὐχόμεθα, μέ τήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, εὔκαρπη εὐόδωση στό πολυδιάστατο καί πολυσήμαντο ἔργο τους.
