Σεβασμιώτατοι καί Θεοφιλέστατοι ἅγιοι ἀδελφοί,
Ἐλλογιμώτατοι κύριοι Κοσμήτορες,
Ἐλλογιμώτατοι κύριοι Πρόεδροι καί Καθηγητές
τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν Ἀθηνῶν καί Θεσσαλονίκης,
Ἀγαπητοί ἀδελφοί,
Προσήλθαμε μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ στήν κοινή σύσκεψη τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καί τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν, γιά νά τιμήσουμε τή σεπτή μνήμη του κλεινοῦ καί μεγάλου Φωτίου. Στήν ὑμνολογία τῆς ἑορτῆς προσαγορεύεται ὡς «Πατριαρχῶν τό κλέος», «τῆς Ἐκκλησίας στῦλος», «Ἱεραρχῶν ὁ κανών καί διδασκάλων προστάτης», «στόμα τῶν Θεολόγων», «νοῦς ὁ οὐράνιος», «θησαύρισμα τῶν θείων ἀρετῶν», «σοφίας κειμήλιον», «ἥλιος διακρίσεως».
Ὁ σοφός Πατριάρχης ἀνήκει στίς πατερικές προσωπικότητες οἱ ὁποῖες προσδιόρισαν τό περιεχόμενο τῆς Ἱστορίας κατά τρόπο μοναδικό. Πολύ λίγοι εἶχαν τήν εὐλογία καί τή χάρη νά προσφέρουν μία τόσο ἀκμαία ἀκτινοβολία τοῦ χριστιανικοῦ μηνύματος. Ἡ πατριαρχία του ἐγκαινίασε παραλλήλως νέα δημιουργική περίοδο στίς τέχνες καί τά γράμματα, γνωστή ὡς Μακεδονική Ἀναγέννηση. Στοιχεῖα τοῦ κλασικοῦ πνεύματος, τά φῶτα καί τά ἀγαθά τῆς ἑλληνικῆς ἀρχαιότητος, ἀναβιώνονται ἰδωμένα μέ τήν πνευματικότητα τῆς Ὀρθοδοξίας καί ὁδηγοῦν σέ μία χρυσή τομή ἡ ὁποία καταργεῖ τή ρήξη τῆς εἰκονομαχικῆς κρίσεως.
Εἴτε στό πεδίο τῆς συγγραφῆς καί τόν κύκλο τῶν μαθητῶν του εἴτε στόν πατριαρχικό θρόνο καί στή συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας, ὁ Φώτιος ἀνεδείχθη μέγας. Ἔγινε τό σύμβολο τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωτικότητος στήν καρδιά τοῦ Μεσαίωνα, ἡ ἐπιτομή τῆς παιδευτικῆς καί πνευματικῆς ἀνθήσεως, κατοχυρώνοντας τήν ὀρθόδοξη πίστη ὡς κληρονομία διηνεκῆ μέ ρίζες βαθιές καί ἀκλόνητες.
Κατά πόσον ἡ μνήμη καί τά διδάγματα τοῦ τιμωμένου ἁγίου πατρός δύνανται νά ἐμπνεύσουν καί νά καθοδηγήσουν τά ἔργα μας; Συλλογίζομαι ὅτι τό ζητούμενο εἶναι ὁ λόγος καί ἡ στάση μας ὡς Ποιμένων καί Καθηγητῶν νά μήν περιορισθεῖ σέ διαπιστώσεις, ἀλλά νά ἀναδυθεῖ ὁ τρόπος γιά δημιουργία, ἀνάκαμψη, διόρθωση, θεμελίωση στίς σύγχρονες κατευθύνσεις τῆς παιδείας καί τῆς ποιμαντικῆς μας.
Στίς μέρες μας, πού διαθέτουμε τά πληρέστερα μέσα γιά νά γίνει ἡ παιδεία καλύτερη, ἐπικρατεῖ παραδόξως ἀπερίγραπτη πνευματική ἔνδεια, ἡ ὁποία διευρύνει τά ὑπαρξιακά ἀδιέξοδα. Ἡ ὅλη προβληματική γύρω ἀπό τό μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν καί τά νέα προγράμματα ἀποτυπώνει αὐτήν ἀκριβῶς τήν πραγματικότητα. Ἐνδιαφέρει περισσότερο ἡ παράθεση ἑτερόκλητων πληροφοριῶν ἐν εἴδει δαιδαλώδους ἱστοῦ αἰωρούμενου σέ τόπο χωρίς ἔδαφος, παρά ἡ σημασία τους, ἡ ὁποία ἐκ φύσεως ἔγκειται στό βάθος τῶν πραγμάτων. Ἡ γνώμη μας εἶναι ὅτι ὅταν ὁ κόσμος ἀλλάζει, τότε ἀκριβῶς εἶναι ἡ στιγμή πού πρέπει νά δυναμώσουμε τίς ρίζες μας.
Ὅταν οἱ ρίζες εἶναι δυνατές, θά μεταδώσουν ζωή, θά θρέψουν νέους καρπούς πού θά ἀνανεώσουν τό πρόσωπο τῆς γῆς.
Μέ αὐτές τίς σκέψεις καλῶ στό βῆμα τόν ὁρισθέντα Εἰσηγητή στήν παροῦσα σύσκεψη, Ἐλλογιμώτατο Καθηγητή τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀθηνῶν κ. Ἐμμανουήλ Περσελῆ, ὁ ὁποῖος πρόκειται νά ἀναπτύξει τό καίριο θέμα: «Βυζαντινή παιδεία, ἅγιος Φώτιος καί νεοελληνική σχολική θρησκευτική ἀγωγή: Ἀλληλοαναιρούμενες ἤ ἀλληλοσυμπληρούμενες ἀφηγήσεις;».
