Σεβασμιώτατε Μητροπολῖτα Μαρωνείας καί Κομοτηνῆς
κ. Παντελεήμονα,
Ὁ Θεός εὐδόκησε νά ἔχει ἡ Ἑλλάδα δυό μεγάλους Ἀρχιεπισκόπους στά χρόνια της Κατοχῆς, οἱ ὁποῖοι κόσμησαν τίς δέλτους τῆς Ἱστορίας καί τούς μνημονεύουμε πάντοτε μέ θαυμασμό καί συγκίνηση. Πρῶτος μεταξύ αὐτῶν, ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Χρύσανθος ὁ ἀπό Τραπεζοῦντος. Ὁ τιμώμενος Ἱεράρχης ὑπῆρξε εὐσθενής, ὑπεύθυνος, συνετός καί φωτισμένος διάκονος τοῦ Ἑλληνισμοῦ σέ κρίσιμες ἱστορικές στιγμές.
Ἡ εὐλαβής σας πρωτοβουλία νά διοργανώσετε Διημερίδα πρός τιμήν του ἔχει συνεπῶς μείζονα ἀξία. Μᾶς καθιστᾶ κοινωνούς τῆς πορείας, τῆς προσωπικότητος καί τοῦ ἔργου τοῦ ἐπιφανοῦς αὐτοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἀνδρός. Ζωντανεύει ἐνώπιόν μας τήν πατρική φωνή του, τό ἀγωνιστικό του ἦθος καί τό εὖρος τῆς προσφορᾶς του, διατηρώντας ἄσβεστη τήν ἀγαθή μνήμη πού κατέλιπε ὡς Ποιμενάρχης καί ὡς ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ.
Ἡ χαρισματική πορεία του, πού ξεκίνησε ἀπό τή Γρατινή τῆς Κομοτηνῆς, φανερώνει τήν ὑψηλή προσφορά τῆς Ἐκκλησίας σέ περίοδο πού σφράγισε τήν Ἱστορία. Συνιστᾶ ἔκφραση ἤθους ὑψηλοῦ καί βιωμένης πίστεως, ἡ ὁποία δέν κάμπτεται «διά συμφέρον, φόβον ἤ ἀνάγκην». Ὁ Χρύσανθος πρωτοστάτησε σέ διπλωματικές καί ἐκκλησιαστικές ἀποστολές ἐθνικῆς σημασίας ὑπέρ τοῦ Ἑλληνισμοῦ τοῦ Πόντου καί τῆς Μακεδονίας. Ἔμεινε στήν ἱστορία ὡς ὁ μέγας Ἱεράρχης τῶν Ποντίων καί τοῦ μαχόμενου ἑλληνικοῦ λαοῦ, ὡς ὁ Ἀρχιεπίσκοπος τοῦ ‘40, ὡς ἐκεῖνος πού ὀρθώθηκε καί διακινδύνευσε ἀρνούμενος νά δεχθεῖ τούς Γερμανούς καί νά ὁρκίσει τήν κατοχική κυβέρνηση. «Ἔργο τοῦ Ἀρχιεπισκόπου δέν εἶναι νά ὑποδουλώνει ἀλλά νά ἀπελευθερώνει», ἦταν ἡ ἀπάντησή του.
Ὅπως ἔχει γραφεῖ, «ἡ συμβατικότης καί οἱ συμβιβασμοί ἦσαν πράγματα ἀνύπαρκτα στά διανοήματα καί στίς πράξεις του. Ἡ ἀρετή, τά ἰδανικά, τό Γένος, ἡ Ἐκκλησία, δέν ἦσαν ποικίλματα ἄδειου ρητορικοῦ λόγου, ἀλλά ὀντότητες ζῶσαι, προσκυνηταί, τρισέβαστοι. Καί ἤξερε νά τίς ὑπηρετῇ μέ τό ἴδιο εὐλαβές δέος πού ἔμαθε νά τελῇ καί τά μυστήρια τοῦ Θεοῦ».
Γι’ αὐτούς ἀκριβῶς τούς λόγους τόν χρειαζόμαστε καί σήμερα. Ἡ βίωση τῆς μνήμης, τῆς συνέχειας, εἶναι τό μεγαλύτερο προνόμιο πού μπορεῖ νά διαθέτει κανείς ἱστορικά. Μαθητεύοντας στόν βίο αὐτοῦ του λαμπροῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἀνδρός, ἄς ἐξοπλισθοῦμε ψυχικά, ἄς λάβουμε διδάγματα καί, ὁ καθένας μέ τόν τρόπο του, ἄς τά προβάλουμε στούς καιρούς μας. Δέν εἶναι μόνο πηγή δυνάμεως, ἀλλά καί μέτρο αὐτοκριτικῆς καί μέσο ἐπίγνωσης τῆς ἱστορικῆς εὐθύνης. Εἶναι στάση ζωῆς, ἡ ὁποία ἀφυπνίζει δυνάμεις στήν κοινωνία ἡμῶν τῶν ζώντων – ἀξίες πού συνέχουν τήν Ἐκκλησία καί μᾶς ἑνώνουν, ἐνεργοποιώντας δυνάμεις γεννημένες ἀπό ἄξια ἔργα καί σοφά ἱστορικά διδάγματα.
Εὔχομαι ἡ σεπτή του μνήμη νά παραμείνει ἐναργής καί νά χαρίζει στή διακονία σας διαρκῆ τήν εὐχή καί τήν ἐνδυναμοῦσα ὑπόμνηση τῆς προσφορᾶς του. Θερμῶς συγχαίρω ὑμᾶς καί ὅσους συνετέλεσαν μέ τή μέριμνά σας στήν πολύτιμη αὐτή διοργάνωση. Εὔχομαι, Σεβασμιώτατε καί ἀγαπητοί ἀδελφοί, ἐνδυναμούμενοι ἐν Κυρίῳ κατά τό πρότυπο του μεγάλου αὐτοῦ Ἱεράρχου, νά συνεχίσετε νά προσφέρετε βαδίζοντες ἐπαξίως ἐπί τά ἴχνη του.
Μετά πατρικῶν εὐχῶν καί ἀγάπης
