Ἀγαπητοί μου,
Εἶναι ἰδιαιτέρως ἐλπιδοφόρο καί χαροποιό τό γεγονός ὅτι, παρά τίς δυσκολίες πού ἔχουν προκύψει ἀπό τήν σοβοῦσα πανδημία καί τίς ὁποῖες ὅλοι ἀνεξαιρέτως βιώνουμε, διοργανώνονται ἐπιτυχῶς διαδικτυακές συναντήσεις ὅπου διεξάγονται συνέδρια καί ἐπιστημονικές ἐκδηλώσεις, ὅπως αὐτές πού ἔχουν προγραμματισθεῖ ὑπό τῆς Ἱερᾶς Συνόδου γιά τόν ἑορτασμό τῶν διακοσίων ἐτῶν ἀπό τῆς Ἐθνικῆς μας Παλιγγενεσίας.
Ὁ λόγος ὅμως σήμερα ἀφορᾶ στήν πρώτη διαδικτυακή συνάντηση Ἐκκλησιαστικῶν καί Θεολογικῶν Βιβλιοθηκῶν γιά τήν δημιουργία δικτύου συνεργασίας, ἡ ὁποία διοργανώνεται ἀπό τό Διορθόδοξο Κέντρο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος μέ τήν εὐκαιρία τῆς μνήμης τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Φωτίου τοῦ Μεγάλου, Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως καί Προστάτου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.
Ὡς ἐκ τούτου ἀξίζουν εἰλικρινεῖς συγχαρητήριες προσρήσεις σέ ὅσους εἶχαν τήν πρωτοβουλία τῆς ἐν λόγῳ διοργανώσεως, καί ἰδιαιτέρως στόν Διευθυντή τοῦ Διορθοδόξου Κέντρου καί Καθηγούμενο τῆς παλαιφάτου Ἱερᾶς Μονῆς Πεντέλης, Πανιερώτατο Μητροπολίτη Θερμοπυλῶν κ. Ἰωάννη καί τούς ἐκλεκτούς συνεργάτες του.
Καί ναί μέν οἱ δυσχερεῖς συνθῆκες δέν μᾶς ἐπέτρεψαν ἐφέτος νά τιμήσουμε τήν μνήμη τοῦ Ἱεροῦ Φωτίου μέ τήν καθιερωμένη τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας στό Καθολικό τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Πεντέλης καί μέ τήν, ἐν συνεχείᾳ, κοινή Σύσκεψη τῆς Ἱερᾶς Συνόδου καί τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν Ἀθηνῶν καί Θεσσαλονίκης στό Διορθόδοξο Κέντρο Αὐτῆς, ὅμως μᾶς παρέχεται ἡ παροῦσα δυνατότητα, μέσῳ τῆς ἠλεκτρονικῆς τεχνολογίας, προκειμένου νά ἀπευθύνουμε ἐγκάρδιο πατρικό χαιρετισμό στούς διαδικτυακούς συνέδρους καί νά ἀναφερθοῦμε ἐν ὀλίγοις καί ἀκροθιγῶς στό ἀκτινοβόλο πρόσωπο καί ἔργο τοῦ μεγάλου Πατρός.
Ὁ Ἅγιος Φώτιος γεννήθηκε στίς ἀρχές τοῦ 9ου αἰῶνος στήν Κωνσταντινούπολη. Κατήγετο ἀπό περιφανῆ οἰκογένεια. Ὁ πατέρας του Σέργιος, Σπαθάριος τῆς Αὐτοκρατορικῆς Φρουρᾶς, καί ἡ μητέρα του Εἰρήνη ὑπέστησαν, ὡς εἰκονόφιλοι, διώξεις κατά τίς εἰκονομαχικές ἔριδες.
Ὁ Ἱερός Φώτιος, ἄνθρωπος μέ ἐκπληκτικές διανοητικές ἱκανότητες καί χαρίσματα, ἐξεπαιδεύθη ἄριστα στήν θύραθεν καί ἐκκλησιαστική γραμματεία, δίδαξε στήν Κωνσταντινούπολη μέ μεγάλη ἐπιτυχία θεολογία, φιλολογία καί φιλοσοφία, καί μάλιστα τήν ἀριστοτελική, καί ἀνῆλθε στά ὕπατα ἀξιώματα τῆς Πολιτείας ὡς Πρωτοσπαθάριος καί Συγκλητικός.
Ὑπῆρξε κορυφαῖος λόγιος μέ λαμπρά μνήμη, κριτική ἱκανότητα, ἐπιμέλεια, μεγάλη διαλεκτική εὐστροφία, διορατικότητα, εὐφυΐα καί εὐρυμάθεια.
Ταυτοχρόνως ζοῦσε μέ εὐσέβεια καί ἀρετή, ἀφοσιωμένος στήν προσευχή καί τήν λατρεία τοῦ Θεοῦ ὅπως λέγει ὁ ἴδιος: «Φροντίς ἦν (μοι) ἐκ παιδός ... βιοτικῶν πραγμάτων καί φροντίδων ἀπηλλαγμένον ἡ εὐχή καί τά καθ’ ἑαυτόν ἐπισκοποῦντα διατελεῖν».
Γι’ αὐτό θεωρήθηκε ὡς ὁ καταλληλότερος γιά νά διαδεχθεῖ τόν ἔκπτωτο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Ἰγνάτιο καί, παρά τήν ἄρνησή του, ἀνῆλθε ἐντός μιᾶς ἑβδομάδος τούς βαθμούς τῆς Ἱερωσύνης, χειροτονηθείς Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως τήν ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων τοῦ ἔτους 857.
Στόν θρόνο αὐτό παρέμεινε μία ὁλόκληρη δεκαετία. Τό 867 ἐπαύθη, ἐξαιτίας πολιτικῶν λόγων, ἀπό τόν αὐτοκράτορα Βασίλειο τόν Μακεδόνα, ἐξορίσθηκε καί ἀνέλαβε ἐκ νέου ὁ Πατριάρχης Ἰγνάτιος, μετά τόν θάνατο τοῦ ὁποίου ὁ Φώτιος ἐπανῆλθε στόν Πατριαρχικό Θρόνο τό 878. Τό 886 ἀναγκάζεται ἀπό τόν αὐτοκράτορα Λέοντα ΣΤ΄ νά παραιτηθεῖ, γιά τούς ἴδιους λόγους, ἐξορίζεται καί παραδίδει τό πνεῦμα του στόν Κύριο τό ἔτος 893.
Ὁ Ἅγιος Φώτιος, παρ’ ὅλη τήν ταραχώδη πατριαρχία του, τά ὑψηλά του καθήκοντα καί τίς περιστάσεις τοῦ βίου του, ὑπῆρξε γονιμώτατος συγγραφέας. Ἐνδεικτικῶς ἀναφέρουμε τό σύγγραμμα Μυριόβιβλος ἤ Βιβλιοθήκη, στό ὁποῖο, κατά παράκληση τοῦ ἀδελφοῦ του Ταρασίου, παρέχει ὁ Φώτιος περικοπές βιβλίων τῆς θύραθεν ἤ ἐκκλησιαστικῆς γραμματείας τά ὁποῖα ἀνέγνωσε, προτάσσοντας εἰσαγωγή καί ἐνίοτε σύντομο βιβλιογραφικό σημείωμα. Ὁ πολύς Krumbacher τό χαρακτηρίζει ὡς «τό σπουδαιότερον φιλολογικόν ἔργον τοῦ ἐνάτου αἰῶνος». Ἡ ἀξία τοῦ ἔργου εἶναι μεγάλη καί ἐκ τοῦ γεγονότος ὅτι μέ τήν Μυριόβιβλον γνωρίζουμε ὁρισμένα ἀπωλεσθέντα συγγράμματα, γιά τό περιεχόμενο τῶν ὁποίων δέν ἔχουν διασωθεῖ πληροφορίες ἀπό ἄλλες πηγές.
Σπουδαῖα ἔργα του εἶναι ἀκόμα τά Ἀμφιλόχια, ἡ Λέξεων συναγωγή, ὁ Λόγος περί τῆς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μυσταγωγίας καί, βεβαίως, οἱ ἀπαράμιλλες ἑρμηνευτικές, δογματικές, ἠθικές, παραινετικές, κανονικές, φιλικές καί ποικίλης ὕλης ἐπιστολές του.
Τέλος, ὁ ἐκ τῶν προκατόχων ἡμῶν, ἀοίδιμος Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, ὁ ὁποῖος, εἰρήσθω ἐν παρόδῳ, τό ἔτος 1926 καθιέρωσε τόν Συνοδικό ἑορτασμό τῆς μνήμης τοῦ Ἁγίου Φωτίου, ἀνομολογεῖ ὅτι ὁ Φώτιος ὑπῆρξε «ἐγκαλλώπισμα τῆς ὀρθοδόξου ἐκκλησίας καί μεγάλη τοῦ ἑλληνικοῦ γένους δόξα», δεδομένου ὅτι δέν διακρίθηκε μόνον ὡς πρόμαχος τῆς πίστεως, ἀλλά καί ὡς γενναῖος ὑπέρμαχος τόσο τῆς ἀνεξαρτησίας τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας, ὅσο καί τῶν ζωτικωτέρων συμφερόντων τοῦ Βυζαντινοῦ Κράτους.
Ἀπό μυχίων καρδίας εὐχόμεθα αἰσία ἔκβαση τῶν ἐργασιῶν τῆς διαδικτυακῆς συσκέψεως καί κατακλείομε τόν χαιρετισμό μας μέ τήν ἐπίκληση τοῦ ὑμνογράφου πρός τόν τιμώμενο σήμερα Προστάτη μας: «Ἀρχιεράρχα Κυρίου Φώτιε, ἀεί σκέπε τήν ποίμνην σου, καί φύλαττε ἀπήμονα, ἀπό πάσης αἱρέσεώς τε καί βλάβης». Γένοιτο.
Μετά θερμῶν εὐχῶν καί ἀγάπης
