ΘΕΜΑ: " Η παγκοσμιοποίηση και η οικουμενικότητα της
Ορθοδοξίας"
Αθήνα, 7η Σεπτεμβρίου 2007
Σεβασμιώτατε εκπρόσωπε της Α.Θ.Π. του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου.
Σεβασμιώτατοι και λοιποί εκπρόσωποι των πρεσβυγενών Πατριαρχείων, των λοιπών Πατριαρχείων και των Αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Σεβασμιώτατοι, σεβαστοί πατέρες, ελλογιμώτατοι κ.κ. καθηγητές, μέλη του ΔΣ της Π.Ε.Θ. και λοιπά μέλη της.
Αγαπητά μου τέκνα εν Κυρίω.
Από τας ΗΠΑ, εις τας οποίας ευρίσκομαι λόγω του γνωστού προβλήματος της υγείας μου, σας αποστέλλω τις θερμές μου ευχές για επιτυχία του Συνεδρίου σας. Ο Κύριος μας επέτρεψε την δοκιμασίαν, την οποία περνώ, και παρακαλώ να συνεχίσετε να προσεύχεσθε υπέρ της υγείας μου.
Από την πλευρά μου ακολουθώ τους λόγους του Αποστόλου Πέτρου, ο οποίος μας προτρέπει να αισθανόμαστε αγαλλίαση για τις λύπες και τις δοκιμασίες που μας έρχονται, γιατί με το να δοκιμασθεί η γνησιότητα της πίστεως μας, όπως ο χρυσός στη φωτιά", θα ευρεθή εις έπαινον και τιμήν και δόξαν εν αποκαλύψει Χριστού" και μπορούμε έτσι να κερδίσουμε το αποτέλεσμα της γνησίας πίστεως μας, που είναι η σωτηρία της ψυχής μας, ο προορισμός δηλαδή της επί της γης παρουσίας μας. ( Πέτρου Α' Επιστολή α' 6-10).
Από τη θέση αυτή συγχαίρω τον Πρόεδρο της Κεντρικής Οργανωτικής Επιτροπής, ελλογιμώτατο ομότιμο καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου των Αθηνών κ. Μάρκο Ορφανό και τα υπόλοιπα μέλη της, για τις άοκνες προσπάθειες τους το Θ' Συνέδριο της Π.Ε.Θ. να επιτύχει, και τους επαινώ δημόσια για την επιλογή ως θέματος του Συνεδρίου τούτου του επικαίρου και σοβαρού ζητήματος της παγκοσμιοποίησης.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 είχαμε, ως Εκκλησία, αρχίσει να επισημαίνουμε ότι η παγκοσμιοποίηση δεν είναι μόνο ένα οικονομικό σύστημα, αλλά ότι αυτό έχει επίπτωση επί της ψυχής και της ζωής των ανθρώπων όλου του πλανήτη και επομένως και επί ημών όλων, όσοι γεννηθήκαμε Έλληνες και Ορθόδοξοι Χριστιανοί. Τότε κατηγορηθήκαμε από τους φανατικούς οπαδούς της παγκοσμιοποίησης ότι κινδυνολογούμε, όταν τονίζαμε ότι ως Χριστιανοί είμαστε υποχρεωμένοι να αντισταθούμε στην ισοπέδωση αξιών και πολιτισμών και στη χυλοποίηση των εθνικών και θρησκευτικών παραδόσεων κάθε έθνους, όπως επίσης ότι είμαστε υποχρεωμένοι να δείξουμε την αγάπη μας και να συμπαρασταθούμε στον κάθε άνθρωπο, που για εμάς είναι το κατ' εξοχήν και με μοναδική ανυπολόγιστη αξία δημιούργημα του Θεού, ώστε να μην αλλοτριωθεί ψυχικά και να μην μετατραπεί σε μια απλή καταναλωτική μηχανή.
Σήμερα στη διεθνή βιβλιογραφία έχει γίνει αποδεκτό ότι η παγκοσμιοποίηση αποτελεί ιδεολογία και ότι μία μόνο από τις εκφάνσεις της είναι η κατάργηση των συνόρων στο εμπόριο. Κατά τις Annabelle Mooney και Betsy Evans οι πανεπιστημιακοί μελετούν σήμερα την παγκοσμιοποίηση μέσα από διάφορα πεδία της επιστήμης και της τέχνης, όπως είναι οι ανθρωπιστικές επιστήμες, η κοινωνιολογία, η οικονομική επιστήμη, οι διεθνείς σχέσεις, η πολιτική επιστήμη, και η γλωσσολογία, και ερευνούν τις επιπτώσεις της στη ζωή κρατών, εθνών, εθνικών ή θρησκευτικών ομάδων, αλλά και μεμονωμένως στον κάθε άνθρωπο. ( "Globalization, The key concepts". Edited by Annabelle Mooney and Betsy Evans. Routledge, London and New York, 2007, p. IX). Ο κ. Larry Ray, καθηγητής της κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ, στην Αγγλία, σημειώνει ότι η παγκοσμιοποίηση, οι νέες τεχνολογίες στην πληροφορία, η ιδιωτικοποίηση της δημόσιας περιουσίας και η κυριαρχία των καταναλωτικών αξιών αποτελούν εξελίξεις, οι οποίες επιφέρουν σήμερα μείζονες αλλαγές στον τρόπο ζωής των λαών της γης, και στην προσωπική και κοινωνική καθημερινή ζωή των ανθρώπων. ( Larry Ray " Globalization and every day life". Routledge, London and New York, 2007, p. IX). Στο συγκεκριμένο βιβλίο του ο Ray αναφέρεται στον καθηγητή Ούλριχ Μπεκ ο οποίος συνοψίζοντας τις αντιθέσεις μεταξύ της νεωτερικότητας και της μετανεωτερικότητας στις κοινωνίες σημειώνει ότι η δεύτερη σε συνδυασμό με την παγκοσμιοποίηση οδηγεί στα εξής αποτελέσματα:
• Υπονομεύει το έθνος κράτος και εμφανίζει το μοντέλο των υπερεθνικών σχημάτων.
• Διαβρώνει την κοινωνική ζωή και ενισχύει την ατομικότητα.
• Μετασχηματίζει τον ρόλο των γενών και την σεξουαλικότητα, εμφανίζοντας τη φυσική κατάσταση ως αφύσικη και ως κοινωνική διάκριση.
• Επιδιώκει τη μετατροπή της οικογένειας σε κάτι το εύκαμπτο και παροδικό.
• Δίνει ευελιξία στην απασχόληση και στην κατανάλωση και αυξάνει την αβεβαιότητα στους εργαζόμενους, με συνέπεια να υποχρεώνονται να εργάζονται υπό δυσχερείς και πολλές φορές απάνθρωπες συνθήκες.
• Οδηγεί σε παγκόσμια οικολογική κρίση και σε συσσωμάτωση της "φύσης" στην "κοινωνία".
• Αναγνωρίζει τις πιο ακραίες επιστημονικές προτάσεις. Και
• Διαλύει θεμελιώδη στοιχεία της διαφορετικότητας των λαών και ρευστοποιεί τα σύνορα μεταξύ των κρατών, εν ονόματι της οικονομικής ανάπτυξης. (αυτ. σελ. 53).
Για να επιτευχθούν οι στόχοι της παγκοσμιοποίησης χρησιμοποιούνται στον ύψιστο βαθμό τα επιτεύγματα της τεχνολογίας της πληροφορικής και της πληροφορίας και η ισχύς των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας. Ο David Rothkopf, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Columbia των ΗΠΑ και διευθύνων σύμβουλος του Ινστιτούτου Χ. Κίσινγκερ και συνεργατών, σημειώνει ότι η παγκοσμιοποίηση έχει οικονομικές ρίζες και πολιτικές επιπτώσεις, αλλά και επικεντρώνεται στην ισχύ της κουλτούρας στο παγκόσμιο περιβάλλον, ώστε να μειωθούν οι εντάσεις σε διεθνές επίπεδο. Κατά την άποψη του η σύγκρουση της παγκοσμιοποίησης με την κουλτούρα και της κουλτούρας με την παγκοσμιοποίηση αξίζει συζήτησης. Και προσθέτει: " Οι ομογενοποιητικές επιδράσεις της παγκοσμιοποίησης, οι οποίες συχνά καταδικάζονται από τους νέους εθνικιστές και από τους ρομαντικούς της κουλτούρας, είναι σήμερα θετικές σε παγκόσμιο επίπεδο". Επίσης σημειώνει ότι για την εξαγωγή, προώθηση και επέκταση των αμερικανικών ιδεών σχετικά με την παγκοσμιοποίηση χρησιμοποιούνται οι εταιρείες πληροφορικής, οι οποίες κατέχουν το 75% της παγκόσμιας αγοράς και οι εταιρείες παραγωγής δίσκων, κινηματογραφικών ταινιών και τηλεοπτικών προγραμμάτων. Και υπογραμμίζει ότι στην ενοποιημένη παγκόσμια κουλτούρα πρέπει να εξασφαλιστούν τα ατομικά δικαιώματα και η διεθνής σταθερότητα, έστω και αν η Αμερική χρειαστεί να δώσει μάχες στην ενδιάμεση περίοδο, μέχρι της επικράτησης της νέας εποχής. ("Globalization and the Challenges of a New Century", Indiana University Press, 2000, p. 443-453).
------------* -------------
Αυτή, εν συντομία, είναι η κατάσταση της εποχής μας, μιας εποχής την οποία ο καθηγητής Tristram Engelhardt Jr. χαρακτηρίζει "νεοπαγανιστική" (Βλ. σχ. στη σελίδα ΧΙΧ του βιβλίου του " The foundations of Christian Bioethics", Ed. Swets and Zeitlinger, Lisse 2000). Και το ερώτημα που τίθεται είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος πώς την αντιμετωπίζει. Κατ' αρχήν εκφράζουμε ανοικτά τη διαφωνία μας σε αυτά που επηρεάζουν έμμεσα ή άμεσα τις ψυχές των αδελφών μας, των χθεσινών, των σημερινών και των αυριανών, με τους οποίους αποτελούμε τη Μία Εκκλησία και για τις οποίες είμαστε υπεύθυνοι έναντι του Θεού. Το κάναμε στο θέμα των ταυτοτήτων, το κάνουμε στο θέμα του βιβλίου της Ιστορίας της Στ' Δημοτικού και θα το κάνουμε όποτε πάλι χρειαστεί. Σημειώνω ότι η διαγραφή του θρησκεύματος από τις ταυτότητες και η ιδεολογία του διδακτικού βιβλίου της Στ' Δημοτικού εντάσσονται στο πνεύμα της παγκοσμιοποίησης, όπως την περιγράφουν οι ειδικοί.
Ο αγώνας μας είναι κατά κόσμον άνισος. Στις Βρυξέλες και στην Ελλάδα ολιγάριθμες ομάδες πίεσης έχουν δυσαναλόγως πολλαπλάσια κοσμική δύναμη και επηρεάζουν υπέρ των ιδεών τους την εκάστοτε εξουσία. Βρίσκουν και προσχήματα, κύριο των οποίων είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα, που στην ουσία είναι η επιβολή της ιδεολογίας τους.
Το θέμα της ανισότητας μεταξύ πληθυσμών και ισχύος κοσμικής δεν είναι ελληνικό, δεν είναι ευρωπαϊκό, είναι παγκόσμιο. Ο καθηγητής Πίτερσε στο βιβλίο του " Globalization or empire?" (Εκδ. 2004) τονίζει ότι το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού ζει με λιγότερο από 1$ την ημέρα και τα 2,8 δισεκατομμύρια ανθρώπων, από τα 6 δισ. του πλανήτη, ζουν με λιγότερα από 2$ την ημέρα. Επίσης σύμφωνα με τον ΟΗΕ το πλουσιότερο 20% του κόσμου έχει υπό την ιδιοκτησία του το 80% του παγκόσμιου πλούτου, ενώ το 20% των πτωχότερων χωρών μόνο το 1%. Με την εφαρμογή της παγκοσμιοποίησης τα τελευταία χρόνια έχουμε μιαν αύξηση των ανισοτήτων μεταξύ των πτωχοτέρων και των πλουσιοτέρων κρατών της Γης.
Ακόμη και οι κοσμικοί άνθρωποι βλέπουν κινδύνους από την παγκοσμιοποίηση και προτείνουν τρόπους αντιμετώπισης τους. Ο γνωστός Γάλλος ιστορικός Ζακ Λε Γκοφ τονίζει ότι οι πολλοί που βλέπουν τους κινδύνους της παγκοσμιοποίησης για να επιτύχουν τον έλεγχο της και να κρατήσουν μόνο τα θετικά της θα πρέπει να αναπτύξουν απέναντι στις ηγεμονίες της μιαν αντίσταση που θα χαρακτηρίζεται από λογική και περίσκεψη. Και σημειώνει: "Πρέπει να αναπτυχθούν οι θεσμοί, τα κινήματα και τα ιδανικά που αποσκοπούν στο θρίαμβο μιας παγκοσμιοποίησης, η οποία θα διασφαλίζει τη δίκαιη κατανομή του πλούτου και την ειρήνη μέσα από τον σεβασμό της διαφορετικότητας. Η παγκοσμιοποίηση που δολοφονεί την διαφορετικότητα είναι μια κακή, καταστροφική παγκοσμιοποίηση". ( Παγκόσμια Ακαδημία Πολιτισμών " Ποια Παγκοσμιοποίηση;", Εκδ. "Εξάντας", Αθήνα 2005, σελ. 24-31). Ο Κρίστοφερ Ίσεργουντ στο "Goodbye to Berlin" γράφει, μεταξύ των άλλων: "Στο κάτω - κάτω αν δεν υπάρχει καμία διαφορά να μας χωρίζει τι θα έχουμε να δώσουμε ο ένας στον άλλον ; Πώς θα μπορέσουμε να σφυρηλατήσουμε μια φιλία;" Και η Λαίδη Έλενα Κένεντι, πρύτανις του Πανεπιστημίου Οξφορντ Μπρουκς και ισόβιο μέλος της Βουλής των Λόρδων τονίζει: " Ο πολιτισμός είναι αυτό που μας κάνει να ξεχωρίζουμε ως έθνη. Και είναι πάλι ο πολιτισμός αυτός που μας βοηθά να κατανοούμε ο ένας τον άλλον ως άτομα. Είναι αυτός που μας βοηθά να γκρεμίσουμε τα σύνορα ( πραγματικά ή φανταστικά ) που μας χωρίζουν. Ζούμε σε ένα ψηφιδωτό πολιτισμών και πρέπει να αντιληφθούμε τους εαυτούς μας, όχι μόνον ως διαφορετικά άτομα, αλλά και ως μέλη της ίδιας ανθρώπινης κοινότητας. Μπορούμε να αναγνωρίσουμε όχι μόνο όλα όσα μας κάνουν να διαφέρουμε, αλλά και όλα όσα αποδεικνύουν τις ομοιότητες μας. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό που μας χωρίζει είναι ακριβώς αυτό που μας ενώνει. Εδώ βρίσκεται όλη η δύναμη των πολιτιστικών σχέσεων". (αυτ. σελ. 265).
------------* -------------
Σεβασμιώτατοι, Σεβαστοί Πατέρες, Ελλογιμότατοι,
Εμείς, ως Εκκλησία, για την αντιμετώπιση των αρνητικών επιδράσεων στις ψυχές των ανθρώπων από την παγκοσμιοποίηση στηριζόμαστε στην ενότητα κλήρου και λαού, στην Πίστη μας, στην προσήλωση μας στις παραδόσεις και στις αξίες του Γένους μας και στις προσευχές μας. Έχουμε τον λόγο του Κυρίου μας ότι "Και πύλαι άδου ου κατισχύσουσιν αυτής" ( Ματθ. ιστ' 18), έχουμε την εμπειρία 2000 ετών διωγμών και ταυτόχρονα δοξολογίας του Θεού. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Εκκλησία μας ιδρύθηκε και αναπτύχθηκε επί μιας εχθρικής κρατικής εξουσίας, όπως ήταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, σε ένα πολυπολιτισμικό, συγκρητιστικό, παγανιστικό και καταπιεστικό περιβάλλον, τηρουμένων των αναλογιών δηλαδή σε μια μορφή σημερινής παγκοσμιοποίησης. Τότε οι Δώδεκα και οι άλλοι Εβδομήκοντα Απόστολοι κατά κόσμον είχαν μηδαμινή ισχύ μπροστά σ' αυτήν της κρατικής εξουσίας και της κυρίαρχης θρησκείας. Όμως οι κοσμικές εξουσίες εκείνης της εποχής χάθηκαν και ο Λόγος και το Ευαγγέλιον του Κυρίου μας από τότε κυριαρχεί στις ψυχές εκατομμυρίων ανθρώπων. Στον 20ό αιώνα άθεα ολοκληρωτικά καθεστώτα επιχείρησαν να ξεριζώσουν την Πίστη εκατομμυρίων ανθρώπων. Εκείνα εξαφανίστηκαν, ενώ η Πίστη και πάλι δεσπόζει στις ψυχές των πιστών.
Είμαστε στον 21ο αιώνα και μια νέα μορφή κινδύνου έχομε μπροστά μας. Πρέπει να διδαχθούμε από το παράδειγμα των Αποστόλων, των Αγίων και των Μαρτύρων της κάθε εποχής για να αντιμετωπίσουμε τη νέα δοκιμασία. Ο Αγιος Κλήμης, Πάπας της Ρώμης, ο οποίος έζησε τον 1ο αιώνα και ενώ συνέβαιναν διωγμοί σε βάρος των Χριστιανών, στις δύο επιστολές του που διασώθηκαν προς τους Κορινθίους δεν τους συμβουλεύει πώς θα αντιμετωπίσουν τους διωγμούς, ούτε πώς να φυλαχτούν από αυτούς, αλλά πώς θα φτάσουν στην αγιότητα. "Ώστε αδελφοί μου ποιήσωμεν το θέλημα του πατρός του καλέσαντοις ημάς, ίνα ζήσωμεν και διώξωμεν μάλλον την αρετήν, την δε κακίαν καταλείψωμεν ως προοδοιπόρον των αμαρτιών ημών, και φύγωμεν την ασέβειαν, μη ημάς καταλάβη κακά…". (Clement Β' Επιστολ. Προς Κορινθ. Χ 1-2, Harvard University Press, I Volume, MCMLXX, p. 142). Και ο Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, του οποίου εφέτος η Εκκλησία μας εορτάζει τα 1600 χρόνια από της κοιμήσεως του εις την εξορία, έγραψε: " Τον Χριστιανόν ουδείς των ανθρώπων των οικούντων την γην παραβλάψαι δυνήσεται. Ουδέ αυτός ο δαίμων, αν μη αυτός εαυτόν αδικήση. Αλλ' ουδέ αυτός έτερον βλάψαι δυνήσεται, έως αν η αγαθός…Ο Χριστιανός ου δύναται βλάπτεσθαι, ότι ουδέ βλάπτειν δύναται". ( PG 61,178). Η αγιότητα των Χριστιανών είναι αυτή που αποτρέπει κάθε κίνδυνο. Και δεν είναι θέμα αριθμού και ισχύος. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος είχε βιώσει το ότι " Αρκεί είς άνθρωπος ζήλω πεπυρωμένος ολόκληρον διορθώσασθαι Δήμον…" ( PG 49 349). Όπως τονίζει ο Σεβ. Σηλυβρίας " Η συμπεριφορά των πρώτων Χριστιανών διακρινόταν από τον ενθουσιασμό για την πληθωρική λυτρωτική δράση του Χριστού, τα ίχνη της οποίας μπορούμε να δούμε σε κάθε σελίδα του Παύλου. Η λυτρωτική αυτή δράση, ωστόσο, δεν αναφέρεται μόνο στην αιώνια σωτηρία που επίκειται, αλλά και στην άμεση και ολική αναμόρφωση της επίγειας ζωής, ακόμη και στην αναμόρφωση ολόκληρης της πλάσης". ( Αιμιλιανού Τιμιάδη, Μητροπολίτου Σηλυβρίας "Ιερεύς, ενορία και ανανέωση", Εκδ. Ι. Μ. Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, Αίγιον 2006, σελ. 317). Και προσθέτει ο Σεβ. ότι αν, όπως λέγεται, η Εκκλησία αποτελεί πρόκληση για τον κόσμο, ο κόσμος με τη σειρά του ζητά ορατές αποδείξεις της πίστεως και της αφοσίωσης μας, και μια στάση ζωής που να αρμόζει σε μέλη της Εκκλησίας. Οι επισημάνσεις αυτές συναντώνται ήδη στα μετα - αποστολικά κείμενα των Κοδράτου, Αριστείδη, Αθηναγόρα, Ιουστίνου κ.ά. Η κριτική αυτή στάση των κοσμικών όση εμπάθεια και υπερβολή και αν κρύβει, δεν πρέπει ούτε να παραβλέπεται, ούτε να υποτιμάται, καθώς μπορεί να μας δώσει την ευκαιρία να διορθώσουμε τον τρόπο της σκέψης μας, να μετανοήσουμε, και να βελτιωθούμε. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος συχνά τόνιζε το κέρδος που μπορεί να προκύψει από τους διωγμούς, τα βασανιστήρια, τις δοκιμασίες και την απρόκλητη εχθρότητα. (Αυτ. σ. 324).
Και επειδή ομιλώ σε θεολόγους πρέπει να σας πω πως ότι όπου κι αν εργάζεσθε να ομιλείτε στο ακροατήριο σας και γενικότερα στην κοινωνία πρώτα με το παράδειγμα σας και με μια σύγχρονη επίκαιρη γλώσσα για να μην είσθε απομεμακρυσμένοι από την κοινωνία. Οφείλουμε εμείς οι κληρικοί πρώτοι και εσείς, οι άμεσοι συνεργάτες μας, να είμαστε "μάρτυρες Χριστού" και να μην βλασφημείται εξ αιτίας μας μεταξύ των κοσμικών ανθρώπων το όνομα του Θεού ( Ρωμ. β' 24). Όπως έγραψε ο Σεβ. Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Δημήτριος " είμεθα αναγκασμένοι να επανεξετάσουμε και να αναθεωρήσουμε το τί ακριβώς θέλουμε να εκφράσουμε με τη θεολογική μας γλώσσα και πόσο αυτή η γλώσσα έχει πιθανότητα να γίνει κατανοητή από τους συμπολίτες μας στη σύγχρονη κοινωνία και να εκφράσει την ιδιαιτερότητα του μηνύματος μας. Δεν αρκεί το να διατυπώσουμε κατά τη γνώμη μας αντικειμενικά το μήνυμα μας. Σε πολλές περιπτώσεις θα υπάρξει ανάγκη να εγκαταλείψουμε τετριμμένες μορφές εκφράσεων και να ανακαλύψουμε νέες χρήσεις του λόγου και νέες γλωσσικές μορφές που να εκφράζουν με πληρότητα, ακρίβεια και δυνατότητα κατανοήσεως την πίστη μας μέσα σε μια πλουραλιστική κοινωνία…Χρειαζόμεθα "ασκούς καινούς" (Ματθ. θ' 17) καινούργιους ασκούς για το καινούργιο κρασί της πίστεως μας". ( "The Orthodox Churches in a Pluralistic World". Edited by Emmanuel Clapsis. WCC Publications, Geneva, 2004, Art. Archb. of America Demetrios, p. 1 - 10).
Ο μακαριστός π. Αλέξανδρος Σμέμαν, ο οποίος έζησε για χρόνια στην πλουραλιστική κοινωνία των ΗΠΑ, στο ημερολόγιο του που μας άφησε σημειώνει: " Το μόνιμο συμπέρασμα μου είναι: Αν η Θεολογία, η πνευματικότητα κ.λπ. δεν επιστρέψουν σε μια γνήσια χριστιανική Εσχατολογία ( και δεν βλέπω κανένα σημάδι αυτής της επιστροφής), τότε είμαστε προορισμένοι όχι μόνο να παραμείνουμε ένα γκέτο, αλλά και να μεταμορφώσουμε τους εαυτούς μας, την Εκκλησία και ό,τι βρίσκεται μέσα της σε ένα πνευματικό γκέτο". ( π. Αλεξάνδρου Σμέμαν " Ημερολόγιο", Εκδ. "Ακρίτας", Αθήνα 2002, σελ. 516).
Αγιότητα βίου, Πίστη στην παντοδυναμία του Θεού, σύγχρονος λόγος και τρόπος για το καλύτερο πέρασμα του Ευαγγελίου και προσαρμογή στις συνθήκες που μας επιβάλλονται, ώστε να είμαστε παρόντες στις κοινωνικές και πολιτισμικές εξελίξεις. Παράδειγμα μας πάλι από τους πρώτους αιώνες των διωγμών που υπέστησαν οι Χριστιανοί η επιστολή προς τον Διόγνητο, διδάσκαλο του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου: " Κατοικούντες πόλεις ελληνίδας τε και βαρβάρους, ως έκαστος εκληρώθη, και τοις εγχωρίοις έθεσιν ακολουθούντες εν τε εσθήτι και διαίτη και τω λοιπώ βίω θαυμαστήν και ομολογουμένως παράδοξον ενδείκνυνται την κατάστασιν της εαυτών πολιτείας. …Μετέχουσιν πάντων ως πολίται και πανθ' υπομένουσιν ως ξένοι' …πείθονται τοις ωρισμένοις νόμοις, και τοις ιδίοις βίοις νικώσι τους νόμους. Αγαπώσι πάντας και υπό πάντων διώκονται….Θανατούνται και ζωοποιούνται. Πτωχεύουσι και πλουτίζουσι πολλούς' πάντων υστερούνται και εν πάσι περισσεύουσιν. Ατιμούνται και εν ταις ατιμίαις δοξάζονται. Βλασφημούνται και δικαιούνται. Λοιδορούνται και ευλογούσιν' υβρίζονται και τιμώσιν. Αγαθοποιούντες ως κακοί κολάζονται' κολαζόμενοι χαίρουσιν ως ζωοποιούμενοι…". ( Apostolic Fathers II, Harvard Univ. Press, MCMLXX, p. 358).
Με τον αγώνα μας σε προσευχή και προς απόκτηση ταπείνωσης, με την άσκηση μας, με τη διατήρηση της καρδίας μας νήφουσας, με την με χριστιανικό ήθος παρουσία μας στα κοινά μπορούμε να περάσουμε με επιτυχία τη δοκιμασία της παγκοσμιοποίησης. Είναι ευλογία του Θεού ότι οι Ορθόδοξοι λαοί της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης είναι σήμερα και πάλι ελεύθεροι να λατρεύουν μαζί μας τον Θεό. Είναι ευλογία του Θεού αλλά και ευθύνη μας ότι ο Κύριος μας έχει δώσει πολλά μέσα προς χρήση για την διάδοση του Ευαγγελίου του. Είναι ευλογία Θεού ότι σε θέματα κοινωνικά και χριστιανικών αξιών συμφωνούν μαζί μας οι Χριστιανοί των άλλων δογμάτων. Σε εμάς λοιπόν εναπόκειται να εντείνουμε την πνευματική εγρήγορση μας και να είμαστε βέβαιοι ότι ο Κύριος θα βοηθήσει να ξεπεράσουμε τους κινδύνους.
------------* -------------
Εμείς, ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί, στον σημερινό νεοπαγανιστικό κόσμο, προτείνουμε αντί της παγκοσμιοποίησης την Οικουμενικότητα του Ευαγγελίου, τη στηριγμένη στην Αγάπη προς τον Θεό και τον άνθρωπο. Η εντολή του Κυρίου μας είναι προς τους μαθητές Του και προς όλους μας να διδάξουμε χωρίς διάκριση και χωρίς προκατάληψη σε όλα τα έθνη το Ευαγγέλιο: " Πορευθέντες μαθητεύσατε πάντα τα έθνη, βαπτίζοντες αυτούς εις το όνομα του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος…". Επίσης όταν οι μαθητές ρώτησαν τον Ιησού εάν ήρθε στον κόσμο για να αποκαταστήσει την βασιλεία του Ισραήλ απάντησε: " Ουχ υμών εστίν γνώναι χρόνους ή καιρούς ους ο πατήρ έθετο εν τη ιδία εξουσία, αλλά λήψεσθε δύναμιν επελθόντος του Αγίου Πνεύματος εφ' υμάς και έσεσθε μοι μάρτυρες εν τε Ιερουσαλήμ και εν πάση Ιουδαία και Σαμαρεία και έως εσχάτου της γης" ( Πρ. α' 7-8). Και κατά την ημέρα της Πεντηκοστής στα Ιεροσόλυμα οι μαθητές επλήσθησαν Πνεύματος Αγίου και άρχισαν να μιλάνε στις γλώσσες των ακροατών τους, που ήσαν διαφόρων εθνοτήτων, "Πάρθοι και Μήδοι και Ελαμίται, και οι κατοικούντες την Μεσοποταμίαν, Ιουδαίαν τε και Καππαδοκίαν, Πόντον και την Ασίαν, Φρυγίαν τε και Παμφυλίαν, Αίγυπτον και τα μέρη της Λιβύης της κατά Κυρήνην και οι επιδημούντες Ρωμαίοι, Ιουδαίοι τε και προσήλυτοι, Κρήτες και Άραβες…" ( Πρ. β' 1-12). Ο Κύριος μας στη γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας μας διδάσκει τον σεβασμό της ιδιαιτερότητας του κάθε ανθρώπου και του κάθε λαού και την δια της κοινωνίας και του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας δημιουργία αρμονίας στην ανθρωπότητα, μέσα από την διαφορετικότητα. Και αυτό αποδεικνύεται από το ότι δεν θέλησε οι διαφόρων εθνοτήτων ακροατές των μαθητών να ομογενοποιηθούν και θαυματουργικά να αντιληφθούν τη γλώσσα τους, αλλά φώτισε τους μαθητές να μιλήσουν στις γλώσσες των ακροατών τους.
Κατά τον μεγάλο Ρουμάνο θεολόγο π. Δημήτριο Στανιλοάε " Η Εκκλησία διακρίνεται από τη συνείδηση της αλληλεγγύης με ολόκληρο τον κόσμο "εν Χριστώ" και από το καθήκον της να εργάζεται για την αναζήτηση του βαθύτερου αυτού νοήματος. Οι πιστοί με τη σειρά τους, κοινωνώντας ο ένας προς τον άλλο, καλούνται να καταστήσουν φανερή την τελειότητα αυτής της αλληλεγγύης, στην οποία καλείται τελικά ολόκληρη η ανθρωπότητα… Η καθολικότητα - οικουμενικότητα της Ορθοδοξίας συμβιβάζει με μέσο την αγάπη, την ελευθερία και την ενότητα των πιστών και αξιοποιεί τα προσωπικά τους χαρίσματα, θέτοντας τα στην υπηρεσία της κοινότητας". ( Δημητρίου Στανιλοάε " Η Ορθοδοξία", Εκδ. "Τήνος", Αθήνα, 1995, σελ. 42 - 45).
Και ο άλλος μεγάλος Ορθόδοξος θεολόγος, π. Γεώργιος Φλωρόφσκι μιλάει για τον ενοποιό παράγοντα της καθολικότητας της Εκκλησίας, την Αγάπη και υπενθυμίζει τον λόγο του Χρυσοστόμου, ότι " Η ποιότητα της αγάπης του Χριστιανού είναι τέτοια που ο αγαπών και ο αγαπώμενος δεν είναι πλέον δύο, αλλά ένα. Ακόμη περισσότερο η χριστιανική αγάπη βλέπει σε καθένα από τους αδελφούς μας τον Χριστό τον ίδιο. Τέτοια αγάπη είναι δυνατή μόνο σε ένα καθολικό "άπλωμα", σε μια καθολική - οικουμενική μεταμόρφωση της ψυχής… Η Εκκλησία είναι Μία, Αγία και Καθολική σε καθένα από τα μέλη της, αφού αυτά βιώνουν τον ζώντα χώρο της Αλήθειας Της… Η εμπειρία της Εκκλησίας απλώνεται και ανήκει σε όλους τους ανθρώπους, σε όλες τις εποχές, σε όλους τους αιώνες. Η Εκκλησία είναι η ζωντανή εικόνα της αιωνιότητας μέσα στον χρόνο και έχει πρώτα από όλα την εξουσία να κηρύττει και να διαφυλάττει το λόγο της αλήθειας σε όλη την Οικουμένη". ( π. Γεωργίου Φλωρόφσκι "Θέματα Ορθοδόξου Θεολογίας", Εκδ. "Άρτος Ζωής, Αθήναι, 1973, σελ. 191 κ.ε.)
Αγαπητοί μου,
Στην παγκοσμιοποίηση του πρακτικού υλισμού εμείς, ως Εκκλησία, προτείνουμε την οικουμενικότητα του σωτηριώδους μηνύματος του Ευαγγελίου, στην ιδεολογία της διάσπασης και της λογικής των ισχυρών προτείνουμε τη διδασκαλία μας της αγάπης και της αλληλεγγύης και στην ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας του ανθρώπου καταθέτουμε την αυτογνωσία της περατότητας μας. Ο κάθε Χριστιανός βιώνει ότι η αγάπη ενώνει και δεν χωρίζει, θεραπεύει πληγές και δεν προξενεί τραύματα, και κυρίως σώζει και βοηθάει τον κάθε άνθρωπο να ξεπερνά τις δυσκολίες της ζωής, όποιος κι αν είναι, ό,τι και αν έχει, όπου κι αν βρίσκεται. Το κοινό Ποτήριο στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας μας διδάσκει ότι όλοι σε όλο τον κόσμο είμαστε μέλη του ιδίου Σώματος, με κεφαλή τον Ιησού Χριστό (Εφ. ε' 30).
Και με αυτές τις σκέψεις σας εύχομαι η Χάρις του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και Πατρός και η Κοινωνία του Αγίου Πνεύματος να είναι πάντοτε μαζί μας. Καλή επιτυχία στο Συνέδριο σας.
