Ομιλία του Αρχιεπισκόπου σε εκδήλωση του Κέντρου Στήριξης Οικογενείας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών γιά το «2001: «Ετος Εθελοντισμού»
Είμαστε εδώ απόψε για να τιμήσουμε το Έτος του Εθελοντισμού. Το 2001. Ένα έτος που αποφασίστηκε να τιμηθεί, ενόψει της Ολυμπιάδος του 2004, η κινητήρια δύναμη κάθε καλής επίδοσης που είναι ο εθελοντισμός. Που είναι ο αυθορμητισμός ο οποίος θέτει στην υπηρεσία του κοινωνικού συνόλου και ιδιαίτερα του πάσχοντος ανθρώπου τις ανεξάντλητες δυνάμεις της ανθρώπινης ψυχής. Σε μας, τους ανθρώπους της Εκκλησίας, ο όρος είναι οικείος. Πιο πολύ θα έλεγα, η πράξις είναι οικεία. Με τη διαφορά ότι στην Εκκλησία δε μιλάμε τόσο για εθελοντισμό. Γιατί έχουμε μια άλλη λέξη η οποία είναι περιεκτικότερη. Στην Εκκλησία έχουμε τη λέξη Διακονία. Η Διακονία έχει χριστοκεντρικό περιεχόμενο. Γιατί είναι μια λέξη που την έννοιά της την υποστασίασε στο πρόσωπό του ο Χριστός μας. Αυτός είπε: "Ουκ ήλθον διακονηθήναι αλλά διακονείσαι" – δεν ήλθα για να υπηρετηθώ αλλά για να υπηρετήσω. Και αυτή η βασική αρχή, βγαλμένη μέσα από το Ιερό Ευαγγέλιο, γίνεται πράξη καθημερινή για κάθε έναν πιστό. Γιατί η έννοια της Διακονίας φέρνει κοντά δύο πρόσωπα, δύο ανθρώπους: αυτόν που διακονεί και αυτόν που διακονείται. Και εδώ το σπουδαίο, επίσης, είναι ότι, σύμφωνα με τη διδαχή της πίστεώς μας, αυτός που διακονείται δεν είναι ένας κοινός άνθρωπος, έστω κι αν φαίνεται πως είναι τέτοιος. Αυτός που διακονείται είναι ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός. Γιατί Αυτός είπε: "Εφ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε". Καταλαβαίνετε λοιπόν τώρα πόση απύθμενη διαφορά χωρίζει τις δύο λέξεις. Τον εθελοντισμό από τη Διακονία. Και πόσον η Εκκλησία δικαιούται, σ' αυτόν τον εορτασμό, να δώσει το παρόν, γιατί έχει να επιδείξει ένα έργο ζωής ολόκληρης, αιώνων ολόκληρων.
Από τότε που δεν υπήρχε η έννοια της κοινωνικής πρόνοιας, μέσα στο Βυζάντιο, την κοινωνική πρόνοια την είχε αναλάβει υπό την αιγίδα της και την ευθύνη της η Εκκλησία. Από τότε μέχρι σήμερα, σε δύσκολα χρόνια και σε εύκολα χρόνια, προσπαθούμε σαν Χριστιανοί να αγαπάμε όλον τον κόσμο. Ανεξάρτητα από τη θρησκεία που πρεσβεύει αυτός, από το χρώμα της επιδερμίδας που έχει, από τη γλώσσα που μιλάει, από τη φυλή στην οποίαν ανήκει. Πρώτα-πρώτα, μέσα στην Εκκλησία καταργήθηκαν οι διακρίσεις ανάμεσα στους ανθρώπους. Άλλο το ότι η επιρροή της Εκκλησίας χρειάστηκε να περάσουν πολλές εκατονταετίες, για να μπορέσει να επηρεάσει τον πολιτικό κόσμο· για να λάβει μέτρα νομοθετικά για την καθιέρωση της ισότητας ή, καλύτερα, της ισοτιμίας ανάμεσα στα δύο φύλα. Αλλά η Εκκλησία είχε φροντίσει ήδη, από τον 1ο αιώνα και αργότερα, να τιμήσει, στο πρόσωπο της Παναγίας μας, τη γυναίκα. Αυτήν η οποία, πριν από το Χριστό, δεν εθεωρείτο άνθρωπος με δικαιώματα πάνω σ' αυτόν τον πλανήτη. Και αυτά δεν ήσαν των υπανάπτυκτων ανθρώπων θεσπίσεις. Ήτανε ακόμα και της ελληνικής, της αρχαίας φιλοσοφίας μας, η οποία, παρ' όλα τα βήματα της προόδου που είχε κάνει, δεν είχε κατορθώσει να ξεπεράσει αυτό το φράγμα ανάμεσα στα δύο φύλα, στον άνδρα και στη γυναίκα. Η χριστιανική αγάπη, σε τελευταία ανάλυση, ήτανε και είναι αυτή που αποτελεί την κινητήρια δύναμη για κάθε μεγάλο έργο που έχει σαν αποδέκτη τον άνθρωπο, που έχει ανάγκη από αυτή την αγάπη. Και μη νομίσετε ότι ανάγκη της αγάπης έχουν μόνο οι πτωχοί. Ανάγκη της αγάπης έχουμε όλοι. Γιατί ο άνθρωπος είναι πλασμένος να είναι ον κοινωνικό, το οποίον ζει μαζί με άλλους. Που πρέπει να αγαπάει και να αγαπιέται. Γιατί, όταν δεν αγαπάει, τότε δείχνει πως είναι σκληρός σαν άγριο ζώο. Και όταν δεν αγαπιέται έχει την αίσθηση της απόρριψης από την οικογένειά του, από το κοινωνικό του σύνολο.
Ήρθε ο λόγος και για την οικογένεια. Η οικογένεια, το λίκνο της ζωής. Αλλά η οικογένεια, που κι αυτή διέρχεται κρίση μαζί με όλους τους άλλους θεσμούς, σε μας και στην οικουμένη. Ακούσαμε, προηγουμένως, από τα ωραία αποσπάσματα των κειμένων που διαβάστηκαν εδώ από αυτό το βήμα πόσο ο στεναγμός πάνω στη γη είναι πλέον κατεστημένη κατάσταση. Και δε χρειάζεται να το ακούσωμε αυτό γραφόμενο από τους διανοούμενους της εποχής μας. Είναι μια διαπίστωση που όχι τη γνωρίζουμε, τη ζούμε καθημερινά. Ζούμε τον ανθρώπινο πόνο σε όλη την έκτασή του. Ζούμε πολλές φορές την έλλειψη των αισθημάτων. Ζούμε την απουσία ανθρωπιάς, μέσα σ' αυτόν τον κόσμο, ο οποίος, παρά ταύτα, καυχάται για τις επιστημονικές του προόδους. Για τις κατακτήσεις τις οποίες έχει κάνει στον τομέα του επιστητού, στην τεχνολογία και στην επιστήμη. Ο άνθρωπος τελικά αποδεικνύεται ότι, εάν εσωτερικά δεν καλλιεργείται, όλα τα άλλα είναι ψιμύθια τα οποία είναι απλώς προς το "θεαθήναι τοις ανθρώποις". Γι' αυτό και πρέπει να πάμε στο βάθος να βρούμε την αιτία αυτής της κακοδαιμονίας, η οποία πλήττει τις κοινωνίες μας και μας χαρίζει την πικρή γεύση και την αίσθηση της απόρριψης της αγάπης μέσα στης διανθρώπινες σχέσεις.
Παρά ταύτα, όμως, υπάρχουν και οι νησίδες της ελπίδας. Αυτές που βλέπουμε και στη δική μας, ιδιαίτερα, κοινωνία. Ανθρώπους οι οποίοι, χωρίς να έχουν κανένα απολύτως συμφέρον, αλλά επειδή πιστεύουν σε κάποιες αρχές, και μάλιστα στις χριστιανικές αρχές της αγάπης και της αλληλεγγύης, δίνουν τον εαυτό τους, διακονώντας αυτούς που έχουν την ανάγκη τους. Και σήμερα η Ιερά Αρχιεπισκοπή μας έχει τη μεγάλη χαρά, συμμετέχοντας εις την προβολήν της έννοιας της Διακονίας, ή του εθελοντισμού αν προτιμάτε, να τιμά απόψε, σ' αυτήν την αίθουσα, δεκαπέντε προσωπικότητες και συλλόγους, συλλογικές και προσωπικές, ενίοτε, προσπάθειες. Ανθρώπων οι οποίοι έβαλαν το γενικό συμφέρον παραπάνω από το ατομικό· που ξεπέρασαν τον ατομισμό· που ξεπέρασαν την ιδιοτέλεια· που ξεπέρασαν τα συμφέροντά τους. Και ανοίχθηκαν σε σφαίρες, οι οποίες μετεωρίζουν τον άνθρωπο και τον πηγαίνουν δεξιά και αριστερά, για να βλέπει από ψηλότερα την κατάσταση αυτού του κόσμου.
Θα ακουστούν, ύστερα από λίγο, τα ονόματα των τιμωμένων. Εγώ, απλώς, θέλω να υπογραμμίσω ότι σ' αυτή την κοινωνία και σ' αυτό τον κόσμο δεν χάθηκε η ελπίδα. Και μπορούμε να ελπίζουμε για ακόμη κάτι καλύτερο απ' αυτό το οποίον υπάρχει. Γιατί, όντως, ανεξάντλητες είναι οι πνευματικές δυνάμεις, που είτε τελούν εν εφεδρεία είτε βρίσκονται στο στίβο ενός αγώνα καθαρά πνευματικού, έστω και αν έχει προεκτάσεις υλικές. Και είναι αυτό μια πολύ ελπιδοφόρα διαπίστωση για όλους μας. Εάν έλειπε η αγάπη από τις κοινωνίες μας, τότε αυτή η ζωή θα ήτανε χωρίς νόημα. Και η ιδιότητά μας ως χριστιανών θα ήταν επίσης χωρίς αντίκρισμα. Θα έμοιαζε μ' ένα κίβδηλο νόμισμα, το οποίον δεν εκπροσωπεί, δεν αντιπροσωπεύει τίποτε. Αλλά, ας έχει δόξαν ο Θεός.
Πέραν από τις ιδιωτικές προσπάθειες, που είναι αξιοσέβαστες, και τέτοιες προσπάθειες τιμώνται απόψε, υπάρχει και ο μεγάλος οργανισμός της Εκκλησίας μας, ο οποίος μεταφράζει σε πράξει και σε έργα το λόγο του Κυρίου: "ουκ ήλθον διακονηθήναι αλλά διακονείσαι". Και το κέντρο συμπαράστασης οικογένειας που έχει ιδρύσει η Αρχιεπισκοπή μας, εδώ και τρία περίπου χρόνια, εντάσσεται μέσα στο γενικότερο πλαίσιο αυτής της Διακονίας, ιδιαίτερα στον τομέα της οικογένειας. Έναν τομέα που είναι πολύ ευαίσθητος και ο οποίος, όσο υπάρχει, ανέπαφος, συγκροτημένος, παραδοσιακός, αυτό το έθνος δεν πρόκειται να πεθάνει ποτέ. Εάν όμως η οικογένεια διαλυθεί, που είναι ο βόμβυκας μέσα στον οποίον αναπτύσσονται οι ψυχές, δηλαδή οι χαρακτήρες των ανθρώπων, τότε θα κινδυνεύσωμε την υπόσταση και την ύπαρξή μας. Γιατί οι κοινωνίες οι οποίες δεν έχουν οικογένειες, αυτές οι κοινωνίες δεν μπορεί να είναι ανθρώπινες. Γι' αυτό και, ως επίγραμμα του Κέντρου Συμπαράστασης Οικογένειας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής μας, έχουμε θέσει την ρήση: "Δώσε μου καλύτερες οικογένειες να σου δώσω έναν καλύτερο κόσμο".
Το Κέντρο Συμπαράστασης Οικογένειας είναι αυτό το οποίον ανοίγει τα φτερά του –τρία άλλωστε μόλις χρόνια έχει ζωήν– για να αγκαλιάσει τα προβλήματα της οικογένειας. Και, πρώτα απ' όλα, στο ενεργητικό του καταγράφονται οι Σχολές Γονέων τις οποίες έχομε συστήσει σε κάθε, περίπου, ενορία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής μας, σχολές οι οποίες αποβλέπουν στην επιμόρφωση των γονέων και των μελλοντικών –των υποψηφίων– γονέων στη μεγάλη υπόθεση της ανατροφής –σωστά– των παιδιών τους. Και θέλω να εκφράσω τη βαθύτατη ικανοποίησή μου γιατί, για τρίτη χρονιά φέτος, λειτουργούν οι Σχολές Γονέων, σ' ένα μεγάλο αριθμό ενοριών της Ιεράς Αρχιεπισκοπής μας και τούτο προοιωνίζεται ένα πολύ καλό μέλλον γι' αυτή την πρωτοβουλία μας η οποία ακολουθείται από άλλες. Το επόμενο βήμα είναι η προστασία της άγαμης μητέρας. Η προστασία των νέων αυτών, νεανίδων, γυναικών, τις οποίες η υποκριτική κοινωνία μας με το δάχτυλο δείχνει ενώ η ίδια είναι χειρότερη απ' αυτές. Γιατί έχουμε μάθει πολύ εύκολα να πετάμε τον λίθον του αναθέματος επάνω στα κεφάλια των άλλων ενώ, ίσως, θα έπρεπε αυτούς τους λίθους να τους κατευθύνομε στα δικά μας τα κεφάλια. Γιατί έχομε πολύ εύκολα συνηθίσει να λέμε ωραία λόγια αλλά να κάνομε πράξεις οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με τα λόγια μας. Γιατί είμαστε πολύ εύκολοι να ζυγίζομε τα σφάλματα των άλλων στη ζυγαριά του φαρμακείου, ενώ για μας χρησιμοποιούμε τη ζυγαριά την παλιά του μπακάλη της γειτονιάς μας. Η Εκκλησία προσπαθεί να είναι πάντα κοντά στον άνθρωπο, δίκαιο και αμαρτωλό. Ποτέ δεν έκαμε διάκριση ανάμεσα στους δύο, στην αγάπη και στα αισθήματά της. Μάλιστα, ο Κύριός μας μάς είπε ότι ένας τσοπάνος που έχει εκατό πρόβατα, αφήνει τα ενενήντα εννέα που μένουνε στο μαντρί και τρέχει έξω να βρει το ένα, το οποίον έφυγε από το μαντρί, και δε γυρίζει πίσω στα ενενήντα εννέα, εάν δε βρει το ένα, το χαμένο, αυτό το οποίον λέγεται "πρόβατον απολωλός". Αυτή την παράδοση παρέλαβε η Εκκλησία μας και αυτήν εφαρμόζει. Γι' αυτό και σκεφτήκαμε ότι το επόμενο βήμα, μέσα στο Κέντρο Στήριξης Οικογένειας, πρέπει να είναι η προστασία της άγαμης μητέρας. Και αυτό όχι μόνον για λόγους ανθρωπιάς απέναντι σε νεάνιδες, οι οποίες έχουνε ανάγκη ψυχολογικής και ηθικής υποστήριξης, αλλά και για την αντιμετώπιση του μεγάλου προβλήματος των εκτρώσεων, το οποίον πλήττει θανάσιμα την κοινωνία μας και το έθνος μας, προκειμένου αυτές οι γυναίκες να οδηγηθούν εις την κύησιν, εις την γέννησιν του παιδιού, το οποίον κυοφορείται μέσα τους. Και, με την υποστήριξη της Εκκλησίας, να φθάσουν στην ευλογημένη στιγμή να δούνε τον καρπό αυτόν, του των σώματός τους και της ψυχής τους, να κλαίει μπροστά στα μάτια τους, όπως ακούσαμε ένα κλάμα ενός νεογέννητου παιδιού, προηγουμένως, από το μαγνητόφωνο.
Και ακολουθούν άλλες πρωτοβουλίες του Κέντρου Συμπαράστασης Οικογένειας, όπως είναι η πρωτοβουλία μας για έναν αγώνα και για μια μάχη εναντίον των αμβλώσεων, εναντίον των εκτρώσεων. Όπως είναι η, πριν από τον γάμον, ποιμαντική επιμόρφωσις των ανθρώπων που πρόκειται, ύστερα από λίγο, να παντρευτούν. Για να τους πούμε την άποψη της Εκκλησίας, απέναντι στα μεγάλα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουνε μέσα στην οικογενειακή τους συμβίωση και ζωή. Και υπάρχει και ένας ατελείωτος, ακόμα, θα έλεγα, κατάλογος από δραστηριότητες, οι οποίες υπάρχουν στο μυαλό μας, μα πιότερο στην καρδιά μας. Και πρέπει να υλοποιηθούν αφού, προηγουμένως, ψάξουμε και βρούμε και εξασφαλίσουμε, για το Κέντρο αυτό, μια ευπρεπή στέγη. Η οποία θα στεγάσει και τον ξενώνα των αγάμων μητέρων και πολλές άλλες από τις δραστηριότητες που έχουμε αυτή τη στιγμή στο μυαλό μας και στην καρδιά μας, αλλά δεν μπορούμε εύκολα να υλοποιήσουμε, γιατί μας λείπει το κτήριο το οποίον θα στεγάσει αυτές τις δραστηριότητές μας. Όμως δεν απογοητευόμαστε, γιατί ξέρουμε ότι αυτό το έργο το ευλογεί ο Θεός και ό,τι ευλογεί ο Θεός δεν αποτυγχάνει ποτέ. Αρκεί εμείς, με ταπείνωση και με αυτεπίγνωση, να θέτουμε ταπεινά τις δυνάμεις μας στην υπηρεσία του Θεού και του έργου Του, για να ευλογούμεθα και εμείς και να ευλογείται και ολόκληρη η κοινωνία.
Αγαπητοί μου, θέλω να εκφράσω τη μεγάλη μου ικανοποίηση γιατί μια τέτοια συγκέντρωση, που γέμισε το αίθριον αυτού του κτηρίου και επάνω και τους εξώστες ακόμη, γίνεται για πρώτη φορά στα πλαίσια της ζωής και της δραστηριότητας του Κέντρου Συμπαραστάσεως Οικογενείας και θέλω να ευχαριστήσω τους υπευθύνους του Κέντρου μας, που ανέλαβαν την ευθύνη για τη διοργάνωση αυτής της ωραίας γιορτής, καθώς επίσης και τις δύο χορωδίες των παιδιών του Αγίου Παντελεήμονος Αχαρνών και την άλλη χορωδία των "Ηλιοχρωμάτων" που συνεργάζονται με το Κέντρο Συμπαράστασης Οικογένειας και μας εχάρισαν αυτές τις όμορφες στιγμές της ωραίας ακρόασης και της ωραιότερης απόλαυσης.
Σε όλους σας εύχομαι Καλή Χρονιά και Ευλογημένη. Και στα έργα σας να έχετε πάντοτε, προ οφθαλμών, ότι η κοινωνία στην οποίαν δεν υπάρχει Διακονία, είναι κοινωνία απάνθρωπη και κοινωνία στην οποίαν δεν υπάρχει οικογένεια, είναι κοινωνία με προδιαγεγραμμένο τέλος. Αυτό το τέλος πρέπει να το αναχαιτίσουμε. Γι' αυτό πρέπει όλοι να εργαστούμε. Γι' αυτό χειροκροτούμε αυτούς που έχουνε πάρει πρωτοβουλίες εθελοντισμού και Διακονίας μέσα στην κοινωνία αυτή. Τους συγχαίρω από τη θέση αυτή, τους επαινώ και τους ευλογώ με όλη τη δύναμη της ψυχής μου, με όλη τη δύναμη των πνευμόνων μου.
Ο Θεός εύχομαι να είναι πάντοτε μαζί σας.
