Ομιλία του Αρχιεπισκόπου στο χορηγικό δείπνο της Pro Europa για το πρόγραμμα «αγαπώ τα παιδιά»
Η σχέση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού με τα παιδιά, δεν είναι μια σχέση απλής συγκατάβασης. Δεν πρόκειται για έναν ευγενικό διδάσκαλο που η καλή του καρδιά του δίνει την άνεση να είναι τρυφερός με τα παιδιά. Η φράση «Άφετε τα παιδία έλθειν προς με» δεν είναι μια καλοκάγαθη παράκαμψη του πρωτοκόλλου.
Ο Κύριος στήνει εμπρός μας ένα παιδί για να μας δείξει τη σχέση του ανθρώπου με τον Θεό. Δείχνοντας μας το παιδί, διδάσκει ότι ο άνθρωπος δεν ωφελείται σε τίποτε αποδεχόμενος ότι υπάρχει αορίστως ένας θεός, μια «ανωτέρα δύναμις» που δημιούργησε τον κόσμο (όπως τόσο συχνά ακούμε), αλλά μόνον αν νιώσει τον Θεό ως Πατέρα του, αν συναισθανθεί βαθιά μέσα του ότι είναι όχι απλώς το δημιούργημα αλλά το παιδί του Θεού.
Ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός ονομάζει τον εαυτό Του Υιόν του Θεού, και Υιόν του ανθρώπου. Ονομάζει εμάς όλους αδελφούς Του, συγκληρονόμους της βασιλείας του Πατέρα μας, και μας έδωσε το δικαίωμα να απευθυνόμεθα στον Θεό λέγοντες : Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς...
Τη σχέση αυτή προβάλλει με έμφαση η Εκκλησία μας. Μπαίνοντας μέσα στον ναό, μας υποδέχεται ανοιχτή η αγκάλη της Παναγίας, της Θεοτόκου, που ως αδέλφια του Ιησού, την αισθανόμαστε κι εμείς Μητέρα μας. Μέσα στον ιερό ναό, αναζητούμε κι εμείς την υικότητά μας, υικότητα που μας κάνουν να ξεχνούμε και να παρακάμπτουμε οι καθημερινές μέριμνες, οι περισπάσεις. Πηγαίνουμε στην εκκλησιά, όχι για να μείνουμε όρθιοι από σεβασμό για κάποιες ώρες, απομονωμένοι ο καθένας στον εαυτό του, αλλά για να μας δοθεί η χάρις να έλθουμε σε κοινωνία με τον Πατέρα μας, για να νιώσουμε τα παιδιά Του, κι άρα να νιώσουμε ένα με τ΄ αδέλφια μας.
Από αυτή τη σχέση Πατέρα-παιδιών, προκύπτει η διαφορά του κοινωνικού έργου Εκκλησίας και κράτους. Ένα εύρυθμο κράτος, μια σωστή και δημοκρατική πολιτεία, έχουν υψηλού επιπέδου οργάνωση της κοινωνικής προνοίας. Αλλά το κοινωνικό έργο της Εκκλησίας έχει όλως άλλη αφετηρία. Το κράτος μεριμνά για τους πολίτες, έχει κοινωνική πολιτική, με τον τρόπο που έχει εξωτερική, οικονομική ή αμυντική πολιτική. Ενώ η Εκκλησία ασκεί το έργο της μητέρας των παιδιών του Θεού.
Γι αυτό και το όποιο κοινωνικό έργο της Εκκλησίας δεν μετριέται με το πόσα ιδρύματα έχει ή το πόσα χρήματα δαπανά για το έργο αυτό, αλλά με το πόσο μας κάνει να νιώθουμε αυτό που όντως είμαστε: παιδιά του Πατέρα μας.
Όπως ανεκοίνωσε η Ιερά Σύνοδος προ ολίγων ημερών, η Εκκλησία μας διέθεσε μόνο το 1998, περισσότερα από 12 δισεκατομμύρια δραχμές σε φιλανθρωπικό έργο. Ποσό απίστευτα υψηλό, είπαν πολλοί. Ποσό που δεν εκφράζει την πραγματικότητα, θάπρεπε καλύτερα να πούμε. Διότι αυτό τον πλούτο δεν τον παρήγαγε η Εκκλησία. Είναι πλούτος δικός σας, είναι προσφορά των παιδιών της.
Πίσω από τα 12 δισεκατομμύρια, πρέπει να δούμε χέρια παιδιών του Θεού, έτσι όπως μας όρισε και μας θέλησε ο Ιησούς, χέρια αδελφών μας, που δίνουν από το εισόδημά τους ή και το υστέρημά τους, για ν’ ανακουφίσουν τον πόνο αδελφών τους. Ακόμη, πίσω και πέρα από τα 12 δισεκατομμύρια πρέπει ναδούμε τις απέραντες ώρες που διέθεσαν τα παιδιά του Θεού φροντίζοντας αρρώστους, καθαρίζοντας κατάκοιτους, μαγειρεύοντας για πεινασμένους, επισκεπτόμενα φυλακισμένους, ντύνοντας γυμνούς. Πίσω και πέρα από τα ποσά πρέπει να δούμε την ασταμάτητη πάλη ενάντια στον πόνο, την αστείρευτη μέριμνα για τον βασανισμένο αδελφό μας.
Τότε, θα δούμε ότι δεν είναι μόνον 12 δισεκατομμύρια. Είναι πολλά περισσότερα, είναι απιστεύτως περισσότερα τα χρήματα και η μέριμνα που διαθέτει η Εκκλησία μας. Δεν θα σας κουράσω με παράθεση στοιχείων. Θα σας πω μόνον ότι η μέριμνά μας για τα παιδιά είναι πολύ μεγάλη. Έχουμε τη μονάδα για το αγέννητο παιδί, γιατί το αγέννητο βρέφος έχει οντότητα και δικαιώματα στη ζωή. Έχουμε τη μονάδα άγαμη μητέρα, γιατί άγαμη δεν θα πει αξιοπεριφρόνητη. Έχουμε βρεφονηπιακό σταθμό της Αρχιεπισκοπής, και προχωρά το πρόγραμμα για την ίδρυση σε κάθε ιερά Μητρόπολη τουλάχιστον ενός αντίστοιχου σταθμού, έτσι ώστε να έχουμε σύντομα περισσότερους από 80 βρεφονηπιακούς σταθμούς. Έχουμε ορφανοτροφεία, καθώς επίσης ιδρύματα για παιδιά με ειδικές ανάγκες. Ακόμη, έχουμε μονάδα για τα κακοποιημένα παιδιά, τα οποία όχι σπάνια, δυστυχώς, κακοποιούνται σωματικά, σεξουαλικά και ψυχολογικά μέσα στο ίδιο τους το σπίτι.
Η μέριμνά μας επεκτείνεται και σε παιδιά που δεν αντιμετωπίζουν ιδιαίτερο πρόβλημα. Έχουμε 17 φροντιστήρια δωρεάν σε ενορίες της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, για παιδιά Γυμνασίου και Λυκείου. Παραδίδεται σύντομα σε χρήση το πρώτο internet cafe, και έχουμε ήδη ανεπτυγμένες αθλητικές δραστηριότητες. Στο ίδιο αυτό πλαίσιο πρέπει να εντάξουμε τις υποτροφίες που απονέμουμε σε μαθητές και φοιτητές, όπως επίσης τις υποτροφίες σε ξένους νέους που φοιτούν στην Ελλάδα.
Πέραν όμως αυτών, θα πρέπει να συνυπολογίσουμε όσο χρήμα και μέριμνα και αφοσίωση διατίθενται απ ευθείας σε οργανώσεις κοινωνικού έργου, σε οικογένειες και άτομα. Η προσφορά αυτή είναι απροσδιόριστη, όχι όμως αόρατη: σε κάθε μας βήμα βλέπουμε τα χνάρια από την παρουσία του φιλάνθρωπου χεριού, του χεριού που πλήρες τρυφερότητος και μερίμνης στρέφεται προς τον αδελφό μας πρόθυμο να ανακουφίσει, να στηρίξει, να γιάνει.
Αυτό είναι το πραγματικό κοινωνικό έργο της Εκκλησίας: το ότι έχουμε ανοιχτά τα μάτια στον διπλανό μας, το ότι μέσα της υπερβαίνουμε τη μοναχικότητα και περνάμε στην κοινότητα, το ότι μας μαθαίνει να ακτινοβολούμε τη μη μετρήσιμη αγάπη για τον πλησίον μας, το ότι μας κάνει ικανούς να νιώθουμε εκεί, μέσα στην πράξη αγάπης, την παρουσία του Θεού.
Υπ΄ αυτήν την έννοια, και η απόφαση της Pro Europa να αναλάβει εξ ολοκλήρου την υλοποίηση, δηλαδή το σχεδιασμό, την οικονομική στήριξη και την εφαρμογή του προγράμματός μας για τα
«παιδιά του δρόμου», είναι προϊόν της ίδιας αυτής διδασκαλίας της Εκκλησίας μας. Χαίρω δε ιδιαιτέρως, διότι η Pro Europa και η Εθνική Τράπεζα συνεργάζονται στενά ώστε να εκδοθεί το ταχύτερο δυνατόν πιστωτική κάρτα. Αναμένεται ότι η κάρτα αυτή, που θα επιτρέπει στον κάτοχό της να προσφέρει στο πλησίον του ενόσω ο ίδιος εξυπηρετείται, θα διασφαλίσει την οικονομική αυτοδυναμία τόσον του προγράμματος για τα «παιδιά του δρόμου», όσον και για παρεμφερή κοινωνικά προγράμματα της Αρχιεπισκοπής.
Η επιτυχία του προγράμματος αυτού έχει μεγάλη σημασία, διότι το παιδί γύρω μας και μέσα μας, το παιδί που ο Ιησούς μας έδωσε εντολή όχι μόνο να τιμούμε και ν’ αγαπούμε, αλλά και να έχουμε ως πρότυπο της ψυχής μας, το παιδί είναι σήμερα ο στόχος της πιο λυσσασμένης επιθέσεως του κακού. Θα μου επιτρέψετε να φέρω δυο τρία στοιχεία, που θα βοηθήσουν να δούμε τις διαστάσεις της φρίκης.
Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, μόνο μέσα στα τελευταία 10 χρόνια, 2 εκατομμύρια παιδιά έχουν σκοτωθεί σε πολεμικές συγκρούσεις, 5 περίπου εκατομμύρια έχουν σοβαρά τραυματισθεί με συνέπεια κάποιας μορφής αναπηρία, 1 εκατομμύριο έχουν ορφανέψει, 12 εκατομμύρια έχουν μείνει άστεγα, κι ένας ανεξακρίβωτος αριθμός έχουν υποστεί βαρύτατα ψυχικά τραύματα. Μόνο μέσα στο 1996, 2,5 εκατομμύρια παιδιά γυρνούσαν ασυνόδευτα, ωσάν πεινασμένα ζώα, σε στρατόπεδα προσφύγων ή σε σταθμούς τραίνων και παρόμοιους χώρους, είτε γιατί είχαν ορφανέψει είτε γιατί είχαν απομακρυνθεί βίαια από τους γονείς τους.
Μέσα στον ίδιο χρόνο, το 1996, περισσότερα από 200.000 παιδιά κάτω των 16 χρονών, είχαν γίνει μέλη ενόπλων ομάδων ή και συμμοριών, είτε για να βρουν λίγο φαγητό είτε με τη βία. Πολλά από τα παιδιά αυτά πουλήθηκαν στα ένοπλα σώματα από τους πεινασμένους γονείς τους, άλλα απήχθησαν. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, παίρνουν ναρκωτικά. Τα κορίτσια γίνονται υποχρεωτικά πόρνες των στρατιωτών, τα αγόρια βασανίζουν άλλα αγόρια για να τα εκπαιδεύσουν στη χρήση φρικτών βασανιστηρίων.
Μόνο στον πρόσφατο πόλεμο της Βοσνίας, 17.000 παιδιά σκοτώθηκαν, 34.000 τραυματίστηκαν βαριά, 2.500 έμειναν ανάπηρα, ενώ ένας απροσδιόριστος αριθμός κατέληξε στους δρόμους των ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων.
Και όλοι, βέβαια, μπορούμε να φανταστούμε τι θα σημάνει για τα παιδιά της Γιουγκοσλαβίας, για τα παιδιά του Μαυροβούνιου, του Κόσοβο και της Σερβίας, όλη αυτή η τερατώδης εθνοκάθαρση και ο ανελέητος βομβαρδισμός. Όλοι μπορούμε να φανταστούμε τι κόστος έχει σε ανθρώπινο πόνο ο ρατσισμός του κυρίου Μιλόσεβιτς και η χαμερπής αυταρέσκεια του κυρίου Κλίντον. Όλοι μπορούμε να καταλάβουμε πόσα σπιτικά τινάζονται στον αέρα, πόσες οικογένειες διαλύονται, πόσες μανάδες πνίγονται στο κλάμα, πόσα παιδιά πρόκειται να πλημμυρίσουν τα πεζοδρόμια της πλούσιας Δύσης, πόσα πρόκειται να ανανεώσουν το προσωπικό το πορνείων της.
Ποια είναι τα λεγόμενα «παιδιά του δρόμου»; Όλοι το γνωρίζουμε: είναι παιδιά που αντί να πάνε στο σχολείο, αντί να έχουν το χάδι της μάνας και τη στοργή του πατέρα, οδηγούνται στη ζητιανιά, στην πορνεία, σε συμμορίες. Παιδιά χαμένα ή κλεμμένα ή πουλημένα, παιδιά που αναγκάζονται να ζουν όχι από την εργασία τους αλλά από τον εξευτελισμό τους. Είναι παιδιά που κάποιοι μεγάλοι έχουν βιάσει τα κορμάκια τους, έχουν στρεβλώσει την ψυχούλα τους, έχουν τσαλαπατήσει το γέλιο τους, έχουν ξεσκίσει τα όνειρά τους. Είναι παιδιά που τους έχουν κλέψει το μέλλον τους, παιδιά που δεν έχουν πια το δικαίωμα να έχουν όνειρα για το αύριο, παιδιά που ο ουρανός τους δεν έχει πια αστέρια αλλά βόμβες.
Απέναντι σε αυτή τη λεηλασία της παιδικής ψυχής, εμείς δεν μπορούμε να μένουμε αργοί. Με την ομιλία μου εδώ, σήμερα, θέλω μόνο να σας μεταδώσω τούτη τη φράση:
η συμπόνια δεν είναι αρκετή.
Απέναντι στην επέλαση του κακού, δεν έχουμε παρά να αντιτάξουμε την πίστη μας στο Παιδί του Θεού, και να Του ζητήσουμε να μας δοθεί τούτη η χάρη: να μένουμε ανοιχτοί στον πόνο του παιδιού.
Έτσι βλέπω τη σημερινή μας συγκέντρωση: ως μιαν έκκληση προς τον Κύριο από τα βάθη της ψυχής μας, να μας έχει ικανούς να αγκαλιάσουμε όσα περισσότερα παιδάκια μπορούμε, να τα προστατεύσουμε, να μας επιτρέψει να ακουμπήσουμε τρυφερά στην ψυχούλα τους μια σταγόνα αγάπης, μια σταγόνα ελπίδας, μια σταγόνα πίστης.
