Η κοινωνική Ευρώπη

Ομιλία στην εναρκτήρια συνεδρία της ευρωπαϊκής διάσκεψης των Αθηνών για τις Μ.Κ.Ο.

Ἡ Εὐρώπη δέν ἀποτελεῖται μόνο ἀπό τήν οἰκονομική ἀγορά καί τόν ἀνταγωνισμό τῶν ἐπιχειρήσεών της ἔναντι τῶν ἄλλων χωρῶν. Εἶναι καί ἡ Εὐρώπη τῶν λαῶν, οἱ ὁποῖοι, πέρα ἀπό ἕνα ἱκανοποιητικό εἰσόδημα, ἔχουν ἀνάγκη ἀπό περισσότερη ἀλληλοκατανόηση, συνεργασία καί ἀλληλεγγύη. Χρειάζονται τό ὅραμα, ἀλλά καί τήν πραγματικότητα, μιᾶς κοινωνικῆς Εὐρώπης. Μιᾶς Εὐρώπης, τῆς ὁποίας οἱ πολίτες μοιράζονται τίς ἴδιες προσδοκίες, ἔχουν ἴσες εὐκαιρίες γιά συμμετοχή καί κοινωνικό διάλογο, αἰσθάνονται ἀσφάλεια καί ἔχουν προστασία ἀπό κοινωνικούς καί ἄλλους κινδύνους.

Ἐπιδίωξη λοιπόν, ἀλλά καί πρόκληση, γιά ὅλους τούς πολίτες τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως εἶναι ὁ ἐπιτυχημένος σχεδιασμός τοῦ τριγώνου οἰκονομία – ἀπασχόληση – κοινωνική πολιτική. Ὁ ἐπιδιωκόμενος σκοπός εἶναι ἡ εὐημερία καί ἡ ποιότητα ζωῆς ὅλων τῶν πολιτῶν τῶν χωρῶν πού ἀνήκουν στήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση.

Μεταξύ αὐτῶν, πού θά συμβάλουν σ’ αὐτή τήν ἐπιδίωξη, συγκαταλέγονται καί οἱ ὀργανώσεις πού δέν ἐξαρτῶνται ἀπό τίς κυβερνήσεις καί δέν ἀποβλέπουν σέ οἰκονομικά ὀφέλη, δηλαδή οἱ ἐθελοντικές ὀργανώσεις καί τά ἱδρύματα πού παρέχουν ἀφιλοκερδῶς κοινωνικές ὑπηρεσίες καί κοινωνική φροντίδα.

Ἡ ἀναγνώριση αὐτῆς τῆς συμμετοχῆς γίνεται ἀπό τήν δήλωση 23 τῆς Συνθήκης τοῦ Μάαστριχτ καί ἀπό τήν δήλωση 38 τῆς Συνθήκης τοῦ Ἄμστερνταμ. Ἐπίσης στήν Λευκή Βίβλο, ὅπου ἀναφέρεται ὅτι «γιά προβλήματα, ὅπως ὁ ἀποκλεισμός, ὁ ρατσισμός, οἱ δημογραφικές τάσεις καί ἡ γήρανση, ἡ Εὐρωπαϊκή Ἕνωση πρέπει νά ἀναπτύξει ἑταιρικές σχέσεις μέ ἕνα εὐρύτερο φάσμα ὀργανώσεων» καί ἀκόμη, ὅτι ἀπαιτοῦνται κατάλληλοι μηχανισμοί γιά τήν σύνδεση ἄλλων συναφῶν ὀργανώσεων στήν ἐξελικτική πορεία τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κοινωνικῆς Πολιτικῆς. Ὅλοι θυμόμαστε τέλος ὅτι τό συνέδριο γιά τήν Πράσινη Βίβλο ὁδήγησε στήν ἵδρυση «ἑνός φόρουμ συζητήσεων» ἐπί θεμάτων κοινωνικῶν προβλημάτων καί κοινωνικῆς πολιτικῆς τῆς εὐρωπαϊκῆς κοινωνίας, μέ συμμετοχή τῶν Μή Κυβερνητικῶν Ὀργανώσεων( Μ.Κ.Ο.) Προνοίας καί ἄλλων κοινωνικῶν ὑπηρεσιῶν.

Σ’ αὐτές τίς πρωτοβουλίες τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως ἀπάντησαν γρήγορα καί θετικά οἱ κοινωνικές μή κυβερνητικές οργανώσεις σέ ὅλα τά κράτη μέλη. Ἔτσι ξεκίνησε ἡ συνεργασία καί ἡ συσπείρωση δυνάμεων γιά μεγαλύτερη συμμετοχή καί ἐγκυρότερη ἐκπροσώπηση στά εὐρωπαϊκά συλλογικά όργανα, πού ἐν τῷ μεταξύ ἄρχισαν νά ἱδρύονται, στήν προσπάθεια διεκδικήσεως τῆς ἰσότιμης συμμετοχῆς στόν διάλογο γιά τήν χάραξη τῆς Εὐρωπαϊκῆς Κοινωνικῆς Πολιτικῆς.

Ἔγινε λοιπόν ἡ ἀρχή. Ὄμως ὁ δρόμος εἶναι μακρύς καί χρειάζονται πολλές φωνές, συνέργεια καί συλλογικότητα γιά νά ἐκπροσωπηθοῦν οἱ Μή Κυβερνητικές Ὀργανώσεις Προνοίας κάθε κράτους μέλους σωστά καί ἀποτελεσματικά.

Φυσικά καί ἡ Ἑλλάδα ἄρχισε νά συμμετέχει σέ αὐτή τήν προετοιμασία. Ὁ ἐθελοντικός τομέας εἶναι ἰδιαίτερα σημαντικός στήν χώρα μας. Παρόλο πού δέν μποροῦμε νά ἀναφέρουμε ἕναν ἀκριβῆ ἀριθμό γιά τίς Ἑλληνικές Ἐθελοντικές Ὀργανώσεις Προνοίας, λόγῳ τῆς ἀσάφειας τῶν κριτηρίων ἀναγνωρίσεως, ἀπό τήν πείρα ὅλων μας εἶναι γνωστό ὅτι τό μεγαλύτερο ποσοστό τῶν φιλανθρωπικῶν καί προνοιακῶν ὑπηρεσιῶν ἐθελοντικῆς πρωτοβουλίας κατέχει ἡ Ἐκκλησία, μέ τά Ἐκκλησιαστικά Ἱδρύματα, τίς Ὑπηρεσίες καί τά ἄλλα νομικά πρόσωπα ἰδιωτικοῦ δικαίου πού ἐποπτεύει, συντηρεῖ ἤ συντρέχει, μέ τήν συμμετοχή πολλῶν Ἱεραρχῶν καί γενικότερα κληρικῶν στά διοικητικά τους συμβούλια.

Δικαιολογημένα λοιπόν ἡ Ἱερά Σύνοδος μέ τίς ἁρμόδιες ὑπηρεσίες της ἐκπροσωπεῖται ἤδη σέ πλαίσια συνεργασίας καί διαλόγου – ἡ συνήθης λέξη εἶναι «πλατφόρμες» – Μή Κυβερνητικῶν / μή Κερδοσκοπικῶν Ὀργανώσεων καί σέ ἄλλους Εὐρωπαϊκούς Ὀργανισμούς.

Γιά ὅλους τούς λόγους πού προανέφερα, μέ ἰδιαίτερη εὐχαρίστηση, ἄκουσα τήν ἐπιθυμία τοῦ εὐρωπαϊκοῦ οργανισμοῦ ΕΤ Welfare νά ὀργανώσει μία διάσκεψη στήν Ἀθήνα, μέ ἀντικείμενο τήν ἐνημέρωση τῶν ελληνικῶν Μή Κυβερνητικῶν Ὀργανώσεων Προνοίας γιά τίς πρόσφατες πολιτικές τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως σχετικά μέ τόν ρόλο τους στόν κοινωνικό διάλογο, ἀλλά καί τήν ἀνταλλαγή ἀπόψεων γιά τήν ἐνδυνάμωση τοῦ ρόλου καί τῆς συμμετοχῆς τους στόν εθνικό καί στό διακρατικό ἐπίπεδο.

Μετέφερα τό αἴτημα στήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἡ ὁποία συμμερίζεται αὐτό πού ὅλοι γνωρίζουμε, ὅτι ἡ ἐθελοντική ἐργασία καί τό ἔργο τῶν Μή Κυβερνητικῶν Φιλανθρωπικῶν καί Προνοιακῶν Ὀργανώσεων εἶναι ἀπαραίτητα καί συντελοῦν τά μέγιστα στήν κοινωνική προστασία καί στήν κοινωνική αλληλεγγύη. Τό αἴτημα ἔγινε ἀμέσως δεκτό καί σήμερα βρίσκομαι στήν εὐχάριστη θέση μαζί μέ τόν κ. BerndOtto Kuper πρόεδρο τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Ὀργανισμοῦ Μή Κυβερνητικῶν Φιλανθρωπικῶν Ὀργανώσεων ΕΤ Welfare – νά σᾶς καλωσορίζω στίς ἐργασίες τῆς διασκέψεως.

Μόνο ἐάν ἐργαστοῦμε ὅλοι οἱ ἐνδιαφερόμενοι μαζί, θά μπορέσουμε νά ἀνταποκριθοῦμε στίς ἀπαιτήσεις ἀλλά καί στίς προκλήσεις τῶν καιρῶν. Αὐτό ἀφορᾶ κατά κύριο λόγο τήν μεταξύ μας ἐπικοινωνία, τήν συνεργασία τῶν ελληνικῶν εθελοντικῶν κοινωνικῶν οργανώσεων μέ ἀντιστοίχους εὐρωπαϊκούς οργανισμούς καί μέ τήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, ἰδιαίτερα δέ τήν Εὐρωπαϊκή Ἐπιτροπή.

Ἀποτελεῖ ἰδιαίτερη τιμή καί χαρά ἡ παρουσία τῆς Ἐπιτρόπου κ. Ἄννας Διαμαντοπούλου σέ αὐτή τήν διάσκεψη. Μέ πραγματική εὐχαρίστηση βλέπουμε νά ἔχει ἀνατεθεῖ σέ μία Ἑλληνίδα ἡ εὐθύνη γιά τήν Εὐρωπαϊκή Κοινωνική Πολιτική.

Κυρία Διαμαντοπούλου, κατανοοῦμε τήν δυσκολία τοῦ ἐγχειρήματος, πού ἔχετε ἀναλάβει, δηλαδή νά δώσετε περισσότερο κοινωνικό χαρακτῆρα σέ μία Ἕνωση, πού ἀκόμη προσανατολίζεται μέ δείκτη πορείας τήν Εὐρωπαϊκή Οἰκονομική Ἀγορά. Σᾶς εὐχόμεθα καλή ἐπιτυχία στίς προσπάθειές σας καί ὁ Θεός νά εὐλογεῖ τό ἔργο σας.

Πολύ σημαντική καί τιμητική εἶναι καί ἡ παρουσία τῆς ἐκπροσώπου τῆς γραμματείας τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἐπιτροπῆς κ. Πρέστον (Mary Preston), ἡ ὁποία θά μᾶς ἐξοικειώσει μέ τίς προθέσεις τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἐπιτροπῆς γιά μιά οὐσιαστική ἀναγνώριση καί συνεργασία μέ τόν ἐθελοντικό τομέα, τόν τρίτο τομέα ὅπως συνηθίζεται να λέγεται.

Ἡ παρουσία τῆς κ. Κασίνα (Cassina), μᾶς τιμᾶ ἐπίσης καί μᾶς θυμίζει τήν θετική στάση τῆς Εὐρωπαϊκῆς Οἰκονομικῆς καί Κοινωνικῆς Ἐπιτροπῆς, ὅπως ἐκφράζεται στήν γνωμοδότησή της γιά συνεργασία μέ τίς φιλανθρωπικές οργανώσεις, τίς ὁποῖες θεωρεῖ “οἰκονομικούς καί κοινωνικούς ἑταίρους στόν τομέα τῆς Κοινωνικῆς Προνοίας”.

Θά ἤθελα νά ἀναφερθῶ εἰδικά στόν κ. Κοῦπερ σάν ἕνα παράδειγμα αὐτῆς τῆς πρακτικῆς. Ἐργάζεται ὡς ἀνώτερο στέλεχος στήν Γερμανική CARITAS, Ἐθελοντικό Ὀργανισμό Προνοίας τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας. Ἀπό τό 1990 ἐκπροσωπεῖ στίς Βρυξέλλες, ὄχι μόνο τήν ὀργάνωσή του ἀλλά καί ὅλες τίς γερμανικές φιλανθρωπικές καί προνοιακές ενώσεις. Πρωτοστάτησε δέ στήν δημιουργία τοῦ θεσμοθετημένου εὐρωπαϊκοῦ οργανισμοῦ ΕΤWelfare, ποῦ εἶναι ὄργανο ἐκπροσωπήσεως ἐθελοντικῶν ὀργανισμῶν προνοίας ἀπό ὅλα τά κράτη μέλη.

Εὐχαριστῶ τούς Ἕλληνες ἐκπροσώπους, τά μέλη τοῦ Διοικητικοῦ Συμβουλίου καί τούς ὑπόλοιπους συνεργάτες τοῦ ΕΤ Welfare γιά τήν προθυμία τους νά ἔλθουν στήν Ἀθήνα καί γιά τήν ἀξιόλογη συνεισφορά τους σέ αὐτή τήν ἐκδήλωση. Στήν πραγματοποίηση αὐτῆς τῆς ἐκδηλώσεως πεισθήκαμε νά συνεργασθοῦμε, μετά ἀπό προσωπική συνάντηση μέ τά μέλη τοῦ ΕΤ Welfare μόλις τόν περασμένο Μάρτιο.

Θά τελειώσω ὑπογραμμίζοντας τήν ἀνάγκη γιά συμμετοχή καί συνεργασία ὅλων τῶν φορέων ἰδιωτικῆς πρωτοβουλίας πού προσφέρουν ὑπηρεσίες προνοίας καί κοινωνικῆς φροντίδας στή χώρα μας. Ἡ εὐρωπαϊκή συνεργασία ξεκινᾶ πρῶτα ἀπό τό ἐσωτερικό κάθε χώρας. Μόνο ἄν ἐπιτύχουμε νά συσπειρωθοῦμε σάν τομέας καί νά ἑνώσουμε τίς δυνάμεις μας μαζί μέ τούς ἄλλους δύο ἑταίρους, δηλαδή τό κράτος καί τόν ἰδιωτικό κερδοσκοπικό τομέα, στόν ἐσωτερικό μας χῶρο, θά μπορέσουμε νά δημιουργήσουμε τίς προϋποθέσεις γιά ἕνα ἰσχυρό ρόλο στήν Κοινωνική Εὐρώπη, διασφαλίζοντας τήν εθνική μας ταυτότητα καί διαμορφώνοντας παράλληλα τήν εὐρωπαϊκή μας θέση.

Ἡ Ἐκκλησία, γνωρίζουσα τά προβλήματα τοῦ χώρου ἔχει τήν διάθεση νά βοηθήσει στήν ὑπέρβασή των, συντονίζουσα τίς ἀναγκαῖες πρωτοβουλίες. Ἡ πρόθεσή μας αὐτή προέρχεται ἀπό τή θεσμική μας ἀπασχόληση στό κοινωνικό μή κερδοσκοπικό ἔργο μέ βάση τόν ἐθελοντισμό. Ὁ ρόλος τῆς Ἐκκλησίας στήν ἀναβάθμιση τῆς κοινωνικῆς προσφορᾶς στήν Ἑλλάδα ὑπῆρξε καί εἶναι πρωτοποριακός μέ ἀναπτυξιακές προοπτικές καί ἐντυπωσιακά ἀποτελέσματα. Ἄλλωστε σήμερα ἡ Ἐκκλησία στήν Ἑλλάδα εἶναι ὁ πρῶτος, μετά τό κράτος, ὀργανισμός κοινωνικῆς προνοίας καί προστασίας, καί γιά τήν Ε.Ε. σαφῶς μή κερδοσκοπικός.

Εἶναι ἴσως τό πιό σημαντικό ἔργο τῆς Εὐρώπης καί τοῦ κάθε κράτους – μέλους νά διατηρήσουν τήν εὔθραυστη ἰσορροπία μεταξύ αὐτῶν τῶν δύο προσδοκιῶν μέ γνώμονα τήν ἀρχή τῆς ἐπικουρικότητας. Δεδομένου ὄτι αὐτό δέν μπορεῖ νά γίνει χωρίς τίς πολιτικές καί οἰκονομικές δυνάμεις κάθε χώρας, μέ πολλή χαρά καλωσορίζω τούς ἐκπροσώπους τῆς ελληνικῆς Κυβερνήσεως καί τοῦ ἐπιχειρηματικοῦ κόσμου, ἀλλά καί ὅλους ἐσᾶς ποῦ ἀντιπροσωπεύετε εθελοντικές οργανώσεις προνοίας ἀπό τήν Ἑλλάδα, ἄλλα κράτη – μέλη τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως καί τήν Κύπρο.