Ομιλία στο Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο
Από καρδίας σας ευχαριστώ για την πρόσκληση σας να ομιλήσω σήμερα στο γεύμα αυτό, στο οποίο συμμετέχετε εσείς, οι πετυχημένοι άνθρωποι των επιχειρήσεων. Άνθρωποι, οι οποίοι με την εργασία σας συμβάλλετε στην ανάπτυξη και την πρόοδο της κοινωνίας μας κάτι που είναι άξιο επαίνου. Ο ίδιος ο Θεός μας έχει κοσμήσει με την αρετή των αυξήσεων των ταλάντων μας, ο ίδιος ο Θεός μας έδωσε εντολή να κατακυριεύσουμε της γης. Παράλληλα όμως μας συμβούλευσε να μην είμαστε άπληστοι, όπως ο άφρονας πλούσιος της παραβολής, να μην είμαστε ανελεήμονες όπως ο πλούσιος της άλλης παραβολής.
Στη ζωή, αγαπητοί μου, χρειάζεται πάντοτε η ισορροπία, το μέτρο, που πρώτοι οι πρόγονοι μας χαρακτήρισαν άριστο. Η επιτυχία βέβαια της ισορροπίας και του μέτρου στους εαυτούς μας δεν είναι πάντα κάτι εύκολο. Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας σημειώνουν ότι είναι πιο εύκολο να κατακτήσει κανείς χρήματα από το να δαμάσει τον παλαιό εαυτό του και να έχει πάντοτε σε εγρήγορση, αλλά και ήσυχη τη συνείδηση του. Κι αυτό αποδεικνύεται από την ίδια την πορεία της ανθρωπότητας. Οι πόλεμοι, οι αδικίες, η εκμετάλλευση του πιο αδύναμου από τον ισχυρότερο, ποτέ δεν έλειψαν, από την αρχή της ιστορίας έως σήμερα. Η ειρήνη, η αγάπη, η συμπόνια, παραμένουν αξίες ζητούμενες, ιδανικά που δύσκολα κατακτώνται. Και να πω και κάτι ακόμη που ο αείμνηστος καθηγητής μας Ιωάννης Θεοδωρακόπουλος είχε σημειώσει. Ότι δηλαδή η ανθρωπότητα πέτυχε ιλιγγιώδη τεχνολογική εξέλιξη, τεράστια οικονομική ανάπτυξη και θεαματική διεύρυνση των κοινωνικών και δικονομικών αρχών, αλλά δεν έχει επιτύχει ακόμη την ίδια ανάπτυξη στον πνευματικό τομέα και στα πολιτισμικά επιτεύγματα.
Σήμερα η σύγχρονη τεχνολογία μας εξυπηρετεί σε κάθε τομέα της ζωής μας και μας προσφέρει εξαιρετική άνεση. Η επικοινωνία έχει γίνει άμεση, οι αποστάσεις έχουν χρονικά μειωθεί στο ελάχιστο. Και σε όλα αυτά οφείλω να πω ότι έχετε συμβάλλει εσείς, οι επιτυχημένοι επιχειρηματίες. Την ώρα όμως που βελτιώνεται η επικοινωνία νιώθουμε το έλλειμμα της κοινωνίας του ενός ανθρώπου με τον άλλο. Αλλά χωρίς αυτή την κοινωνία της αγάπης, που η Εκκλησία μας διδάσκει και βιώνει, χωρίς το ενδιαφέρον για τον πλησίον η ζωή μας είναι κόλαση, όση οικονομική και τεχνολογική άνεση κι αν διαθέτουμε. Ορισμένοι νομίζουν ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα και πως για να κερδίσουν πρέπει να διαφθαρούν και να διαφθείρουν. Για μας αυτό είναι απαράδεκτο και ανεπίτρεπτο. Και όποιος το κάνει, αν δεν σέβεται τον εαυτό του και δεν φοβάται ή δεν υπολογίζει το κράτος πρέπει να γνωρίζει και να μην πλανάται, ότι ο Θεός δεν εμπαίζεται κι εκείνο που θα σπείρει ο άνθρωπος αυτό και θα θερίσει, διότι, όπως μας διδάσκει ο Απόστολος των Εθνών Παύλος, ο και ιδρυτής της Εκκλησίας μας, « εκείνος που θα σπείρει στη σάρκα του θα θερίσει από τη σάρκα διαφθορά». (Γαλ. Στ΄7,8). Κι εμείς ακράδαντα πιστεύουμε ότι η αποτροπή της διαφθοράς δεν γίνεται μόνο με αυστηρούς Νόμους, αλλά κυρίως με την καλλιέργεια ήθους και με τη δημιουργία αντιστάσεων έναντι του πειρασμού του εύκολου κέρδους.
Αγαπητοί μου,
Με τη βελτίωση της επικοινωνίας βελτιώθηκαν σημαντικά και οι συνθήκες του παγκόσμιου εμπορίου. Το έγκυρο περιοδικό «Economist» είχε χαρακτηριστικά περιγράψει πώς γίνεται ένα παντελόνι μιας πολυεθνικής επιχείρησης και το καταθέτω στην αγάπη σας, γιατί μου είχε κάνει εξαιρετική εντύπωση. Από ένα κράτος αγοράζεται το νήμα, σε άλλο υφαίνεται, σε άλλο βάφεται, σε άλλο κατασκευάζονται τα κουμπιά ή τα φερμουάρ, σε άλλο ράβεται και σε άλλο είναι οι κεντρικές αποθήκες και βεβαίως σε άλλο οι κεντρικές υπηρεσίες. Είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα του πόσο μπορεί να απλωθεί η παραγωγή με σκοπό τη μείωση του κόστους. Επίσης με το άνοιγμα των εμπορικών συνόρων και τη μείωση των κρατικών παρεμβατισμών δημιουργούνται οι συνθήκες για την εξάπλωση των προϊόντων των πολυεθνικών και όχι μόνο εταιρειών σε όλο τον κόσμο.
Την εξέλιξη αυτή και την δημιουργηθείσα νέα πραγματικότητα δεν μπορεί να την αρνηθεί κανείς και κυρίως οι ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης και της Βορείου Αμερικής οι οποίες εκλήθησαν με την βοήθεια της κατάρτισης και της επανακατάρτισης που αυτές επιδότησαν, να αλλάξουν το περιεχόμενο της απασχόλησης στους εργαζόμενους τους. Η κοινωνία στις περιοχές αυτές βρίσκεται σε διαρκή εξέλιξη. Από επί πολλούς αιώνες γεωργική εξελίχθηκε σε βιομηχανική - από τον 18ο αιώνα και μετά - και τώρα βρισκόμαστε στη μεταβιομηχανική εποχή , στην οποία η αυτοματοποίηση και στη βιομηχανία μείωσε την ένταση της εργασίας και αύξησε αντίστοιχα την ένταση του κεφαλαίου. Επίσης η βελτίωση του επιπέδου ζωής των εργαζομένων και οι επιτυχίες τους όσον αφορά στην απασχόληση και την ασφάλιση προκάλεσε τη μεταφορά των παραδοσιακών βιομηχανικών κλάδων προς νότο ή ανατολικά, με στόχο πλέον την παγκόσμια αγορά.
Ποιος είναι για μας ο κίνδυνος τον οποίο επισημαίνουμε από την εξέλιξη αυτή. Εχοντας ως φυσιολογικό στόχο το κέρδος και με το δεδομένο ότι η παραγωγή πρέπει να είναι κατά το δυνατό μαζική και να απευθύνεται σε όλο και περισσότερους ανθρώπους ανεξαρτήτως γεωγραφικών μήκους και πλάτους - για να είναι μειωμένο το ανά μονάδα κόστος - οι πολυεθνικές και άλλες εταιρείες προωθούν τα ίδια προϊόντα σε όλο τον κόσμο. Έτσι ο κινέζος, ο μαροκινός, ο αργεντινός και ο ιάπωνας που μέχρι τώρα είχαν ο καθένας τον δικό του τρόπο ζωής γνωρίζουν και με την διαφήμιση καλούνται να αγοράσουν κοινά προϊόντα, σχεδιασμένα και κατασκευασμένα σε μία Τρίτη χώρα. Και ούτε αυτό θα ήταν τόσο ανησυχητικό, αν για να επιτευχθεί η μετατροπή του πελάτου της κάθε χώρας – που έχει τη δικιά της ταυτότητα και τις δικές της συνήθειες – σε καταναλωτή δεν επεδιώκετο να του επιβληθεί να συμπεριφέρεται με ένα ορισμένο τρόπο, που καταργεί την ιδιοπροσωπία του.
Και θα σας πω γιατί μας ενοχλεί αυτό ως Χριστιανούς. Εμείς πιστεύουμε ότι ο κάθε άνθρωπος, ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος επιδερμίδας, ηλικίας, θρησκείας, κοινωνικής τάξεως ή οικονομικής καταστάσεως είναι εικόνα του Θεού μοναδική και ανεκτιμήτου αξίας. Αυτός ο άνθρωπος, τον οποίο ο Θεός δημιούργησε κατ’ εικόνα και ομοίωση του, είναι ελεύθερος και ανεξάρτητος, γι’ αυτό και υπεύθυνος για τις πράξεις του. Ο κάθε άνθρωπος έχει αναπτύξει τον ιδιαίτερο του χαρακτήρα, ο οποίος είναι απολύτως σεβαστός. Το ίδιο και τα ευρύτερα σύνολα, όπως οι τοπικές κοινωνίες και τα έθνη. Δεν μπορούμε λοιπόν να δεχθούμε την κλωνοποίηση των ανθρώπων, εν ονόματι του κέρδους, είτε αυτή γίνεται σε κύτταρα, είτε στη νοοτροπία με την τυποποίηση της σε ένα καλούπι. Γιατί αν το δεχόμασταν αυτό θα προδίδαμε τη διδασκαλία του Ιησού Χριστού και θα συναινούσαμε στην κατάργηση της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Και να σας προσθέσω εδώ κάτι που ασφαλώς το γνωρίζετε. Στη χώρα μας ο περισσότερος λαός μας νηστεύει, κυρίως κατά τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή. Πολυεθνική εταιρεία τα πρώτα χρόνια που είχε έρθει στην Ελλάδα γνώρισε σημαντική μείωση των πωλήσεων της κατά την περίοδο αυτή, γιατί επέμενε να προσφέρει μόνο αρτύσιμα, όπως εμείς τα λέμε, προϊόντα. Όταν όμως είδε ότι οι Έλληνες ανταγωνιστές της γνώριζαν μεγάλη οικονομική και εμπορική επιτυχία προσαρμοζόμενοι στην περίοδο και προσφέροντας και νηστίσιμα προϊόντα ακολούθησε και η πολυεθνική και άρχισε να προσφέρει ανάλογα νηστίσιμα προϊόντα. Όταν μου είπαν το γεγονός αυτό το θεώρησα μία επιτυχία του πιστού λαού μας έναντι της νοοτροπίας της μαζικοποιήσεως της παραγωγής και μια διδασκαλία προς εκείνους που νομίζουν ότι με τη διαφήμιση μπορούν να ισοπεδώσουν τα πάντα και δεν σέβονται τις ιδιαιτερότητες του κάθε λαού και του κάθε πολιτισμού.
Αγαπητοί μου
Η Εκκλησία μας είναι στοργική μητέρα όλων και όλων επιθυμεί τη σωτηρία. Αυτός είναι ο σκοπός της υπάρξεως της. Και το κάνει αυτό άδολα και ανιδιοτελώς. Κι αν ακόμη κάποια στιγμή πρέπει να ελέγξει το κάνει με πόνο ψυχής, γιατί εμείς, οι εκπρόσωποι της, συναισθανόμαστε τις ευθύνες μας για την εξέλιξη του κόσμου. Και να σημειώσω στο σημείο αυτό ότι η Εκκλησία, ως κοινωνία ανθρώπων και Θεανθρώπινο Σώμα που έχει κεφαλή του τον Ιησού Χριστό δεν ευθύνεται για τις πράξεις που γίνονται εν ονόματι της, ή ακόμη και από ανθρώπους της. Η Εκκλησία διδάσκει την ειρήνη, τη δικαιοσύνη, την ανεκτικότητα, την αγάπη, την άσκηση και την επιβολή στα πάθη μας. Όποιος δεν τα επιτυγχάνει και δεν τα εφαρμόζει δεν πταίει η Εκκλησία. Πολύ περισσότερο εκείνος ο οποίος εν ονόματι της διαπράττει αδικίες, ατιμίες κι εγκλήματα.
Κι επειδή μίλησα για έγκλημα δεν μπορώ να μην θυμηθώ ότι πρίν από εννέα μήνες η ανθρωπότητα γνώρισε ένα από τα απαισιότερα μαζικά εγκλήματα κατά αθώων πολιτών στις ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων και πολλοί Ελληνες. Οι τρομοκράτες κι ειδεχθείς εγκληματίες θέλησαν να χρησιμοποιήσουν ως άλλοθι τη Μουσουλμανική θρησκεία τους. Είναι ντροπή αυτό, όπως ήταν ντροπή όταν οι Σταυροφόροι εν ονόματι της απελευθερώσεως των Αγίων Τόπων προέβησαν στην Αλωση της Κωνσταντινουπόλεως και σε εγκλήματα για τα οποία ντρέπεται η ανθρωπότητα κι ακόμη στη συνέχεια σε σφαγή κατά των αλλοθρήσκων Μουσουλμάνων που είχαν καταλάβει την Ιερουσαλήμ.
Από την πρώτη ημέρα που έγινε γνωστό το αποτρόπαιο γεγονός αποφάσισα να προτείνω να προχωρήσει η Εκκλησία της Ελλάδος σε ένα συνέδριο κατά της τρομοκρατίας, στο οποίο να συμμετάσχουν ηγέτες των τριών μονοθεϊστικών θρησκειών. Αυτοί με διακήρυξη τους στην Αθήνα να διαφωτίσουν τον κόσμο ότι επ’ ουδενί οι θρησκείες αυτές ευνοούν την τρομοκρατία, τον πόλεμο και τις σφαγές αθώων και να τονίσουν ότι κανένας δεν έχει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί τη θρησκεία για να επιτύχει τους άνομους και εγκληματικούς σκοπούς του. Την απόφαση μου αυτή την ανακοίνωσα στην πολύπαθη πόλη της Ιερουσαλήμ τέσσερις μόλις ημέρες μετά το συμβάν της 11ης Σεπτεμβρίου και συγκεκριμένα κατά τον χαιρετισμό μου προς τον Μακαριώτατο Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. Ειρηναίο, ο οποίος εκείνη την ημέρα ενθρονίζετο. Η πατρίδα μας υποφέρει ακόμη από τη μάστιγα της τρομοκρατίας και η Εκκλησία έρχεται συμπαραστάτης της Πολιτείας και συμπάσχει με όλους τους συνανθρώπους μας τους οποίους αυτή έπληξε, με τη δολοφονία συγγενών ή φίλων τους. Ευχόμεθα και προσευχόμεθα και κατά τις δυνάμεις μας πράττομε για να εξαλειφθεί το φαινόμενο αυτό της τρομοκρατίας, που προσβάλλει την ανθρωπότητα ολόκληρη.
Ολοκληρώνοντας τη σύντομη αυτή ομιλία μου θα ήθελα και πάλι να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση να είμαι σήμερα ανάμεσα σας και να σας καλέσω κι εσάς και να σας παρακαλέσω να είσθε κοντά στην Εκκλησία, όπως και κοντά στην οικογένεια σας, στον εαυτό σας και μην απορροφάσθε τόσο από τις εργασίες σας που ποτέ δεν τελειώνουν. Αγαπήστε, σεβασθήτε και φροντίστε με τη δύναμη που ο Θεός σας εμπιστεύθηκε τον συνάνθρωπο σας. Εμείς ως Εκκλησία ανταλλάγματα μην περιμένετε να σας δώσουμε, για ένα όμως σας διαβεβαιώνουμε, ότι κοντά μας μπορείτε να ξαποστάσετε, να αναζωογονηθήτε και να πιείτε από το νερό με το οποίο ποτέ δεν θα διψάσετε. Ο Θεός να είναι πάντοτε μαζί σας.
