Συνέντευξη Αρχιεπισκόπου στην εφημερίδα "Ταυτότητα"
Εφ όλης της ύλης αποκλειστική συνέντευξη έδωσε ο Αρχιεπίσκοπος κ.Χριστόδουλος στην "Ταυτότητα". Ο Μακαριώτατος δεν διστάζει να πει ότι η Εκκλησία βάλλεται και τώρα όπως πάντα, επειδή δεν "εκσυγχρονίζεται" και δεν ακολουθεί τις θελήσεις της λογικής του κόσμου τούτου αλλά έχει σταθερές αρχές αναλλοίωτες στο πέρασμα του χρόνου. Επίσης τονίζει ότι πρέπει ως λαός να αρθούμε στο ύψος των περιστάσεων, να διακρίνουμε τα μείζονα και σοβαρά για την πορεία μας μέσα στην Ενωμένη Ευρώπη και να εργασθούμε για μιαν καλύτερη και ανθρωπινότερη κοινωνία. Εμμέσως πλην σαφώς εκφράζει την εκτίμηση πως ορισμένα ΜΜΕ δεν ενδιαφέρονται τόσο για την προοπτική του Τόπου και το πολύπλευρο έργο που προσφέρει η Εκκλησία, όσο για δευτερεύοντα θέματα, που είναι τα "κουτσομπολίστικα" και τα οποία συντελούν στην εύκολη θεαματικότητα στην τηλεόραση. Ομως η θυσία στην σκοπιμότητα δεν βοηθάει, κατά τη γνώμη του Μακαριοτάτου, στην ανύψωση του πνευματικού και πολιτιστικού επιπέδου του λαού και μετατοπίζει το ενδιαφέρον του από τα σημαντικά προβλήματα στα ελάσσονα. Στη συνέντευξη που είχε την καλωσύνη να παραχωρήσει στην «Ταυτότητα» ομιλεί για την παρουσία αυτή ως συμβολή στην επάνοδο του κόσμου στον Χριστιανισμό από τον οποίο τόσο πολύ έχει απομακρυνθεί. Οφείλουμε, μας είπε, να δείξουμε σε όλους τους αδελφούς μας της μετανεωτερικής εποχής ότι η Εκκλησία είναι η μόνη λύση στο αδιέξοδο στο οποίο έχει οδηγηθεί ο κόσμος από την αποτυχία τη δική μας να είμαστε αληθινοί Χριστιανοί. Επίσης μας τόνισε ότι πρέπει οι Ορθόδοξοι να διακρινόμαστε από ένα πνεύμα ταπεινώσεως, μαρτυρίας και διακονίας, παράλληλα με την προώθηση της αγάπης που να κατευθύνεται προς τον πλησίον, ανεξάρτητα από θρήσκευμα ή έθνος.
Ταυτότητα: Μακαριώτατε τελευταίως βλέπουμε και πάλι ένα κύμα προσωπικών επιθέσεων σε βάρος σας. Βλέπετε κάποια σκοπιμότητα;
Μακαρ.: Δεν μπορώ να το πω αυτό. Δεν το γνωρίζω. Εκείνο που μπορώ να πω είναι ότι στις 25 Μαρτίου ολοκληρώνεται η πρωτοβουλία της Εκκλησίας για τη συγκέντρωση των υπογραφών με το αίτημα να γίνει δημοψήφισμα για την προαιρετική ή μη αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες. Επίσης είναι γνωστό ότι υπάρχει μία κινητικότητα στο θέμα της ονομασίας των Σκοπίων και άλλα σε εξέλιξη εθνικά ζητήματα.
Για το πρώτο, δηλαδή την πρωτοβουλία της Εκκλησίας, πρέπει να πω ότι διεξήχθη με τον καλύτερο δυνατό τρόπο μέσα σε οπλαίια εκκλησιολογικά και θεολογικά και με απόλυτο σεβασμό στην ελευθερία του προσώπου. Η Εκκλησία εργάσθηκε με ζήλο αλλά και ταπείνωση, με διάκριση και ενωτικά. Υπέγραψαν πολίτες κάθε ηλικίας και κάθε ιδεολογικής τοποθέτησης από ολόκληρο το φάσμα της ελληνικής κοινωνίας. Μετά τις 25 Μαρτίου θα συγκεντρώσουμε τα στοιχεία και θα παρουσιάσουμε τον αριθμό εκείνων που υπέγραψαν. Η Ιερά Σύνοδος με εγκύκλιο της διαβεβαιώνει ότι τα ονόματα όλων όσοι υπέγραψαν θα μείνουν σ' αυτήν και δεν θα κοινοποιηθούν πουθενά. Επίσης θα εξασφαλισθεί το έγκυρο του αποτελέσματος. Στο σημείο αυτό θέλω να απαντήσω σ' εκείνους που λένε ότι θα επιχειρηθεί να μειωθεί το κύρος της διαδικασίας. Ισως είναι οι ίδιοι, οι οποίοι είπαν ότι στην πλατεία Αριστοτέλους ή στην πλατεία Συντάγματος ήσαν 25000 πολίτες. Γνωρίζετε και τόχω πει πολλές φορές ότι σε άλλες χώρες γίνονται δημοψηφίσματα με 50.000 ή 100.000 υπογραφές. Αν λοιπόν δεν είναι 3.000.000 αλλά 2.900.000 εκεί είναι το πρόβλημα τους και δεν βλέπουν ότι για πρώτη φορά στην ιστορία της ελευθερης Ελλάδας συγκεντρώνονται τόσοι πολλοί Ελληνες πολίτες και ζητούν από την κυβέρνηση να γίνει δημοψήφισμα;
Πρέπει πάντως με την ευκαιρία να σημειώσω ότι οι θέσεις της Εκκλησίας δεν αρέσει σε εκείνους που δεν έχουν σύνδεση με την Παράδοση του Γένους μας. Ενοχλούνται που έχουμε σταθερές θέσεις σε σχέση με τη Νέα Τάξη πραγμάτων και την Παγκοσμιοποίηση. Κι επί πλέον ορισμένα ΜΜΕ ενδιαφέρονται για το "εντυπωσιακό" και όχι το πραγματικό, γι' αυτό που θα "πουλήσει" και όχι γι' αυτό που θα οικοδομήσει. Η Εκκλησία προσφέρει σημαντικό πνευματικό και κοινωνικό έργο, αλλά αυτά τα ΜΜΕ επιδιώκουν να αλλοιώσουν το μήνυμα της, να την εμφανίσουν ως εξοβελιστέα από την σύγχρονη κοινωνία. Το ίδιο ισχύει και για τον Προκαθήμενο της, ο οποίος δεν διστάζει να πει την αλήθεια και αυτό που θεωρεί ορθό, με οποιοδήποτε προσωπικό κόστος. Η Ιστορία πάντως αποδεικνύει ότι η Εκκλησία πάντοτε εβάλλετο από τους ισχυρούς της ημέρας και πάντοτε εξήρχετο νικήτρια. Και εβάλλετο επειδή δεν γινόταν υποχείριο της κοσμικής εξουσίας, επειδή δεν "εκσυγχρονιζόταν" και δεν δεχόταν τις επιταγές της, όσες ήσαν αντίθετες με τον Νόμο του Θεού.
Ταυτότητα.: Μακαριότατε μιλήσατε πρόσφατα για "ταυτότητα Ορθοδόξου" και απογραφή της Εκκλησίας;
Μακαρ.: Ηταν ένα σχήμα λόγου και μία έκφραση ποιμαντικής αγωνίας. Η Εκκλησία δεν είναι σύλλογος για να έχει ταυτότητες. Οι θύρες της είναι ανοικτές για κάθε άνθρωπο. Κι επί πλέον έχω πει κατ' επανάληψη ότι εμείς κάνουμε κάθε Κυριακή Δημοψήφισμα στους Ναούς, όπου συνωστίζονται οι χιλιάδες των Χριστιανών. Ομως θεωρώ ότι είναι παράδοξο να θέλει η Πολιτεία να αναγράφεται το θρήσκευμα και η εθνικότητα στους Ελληνες της Βορείου Ηπείρου και να την απορρίπτει για τους Ελληνες της Ελλάδος.
Ταυτότητα: Υπάρχει και το θέμα των Σκοπίων…
Μακαρ.: Μάλιστα. Από την Αμερική εκτάκτως για να με δουν ήρθαν Ομογενείς καταγόμενοι απο την Μακεδονία και μου είπαν ότι θα έχουν τεράστιο πρόβλημα, ηθικό και κοινωνικό και συνειδησιακό, αν δοθεί το όνομα Μακεδονία ή παράγωγο του στη γειτονική χώρα και το αποδεχθούμε. Τότε, καθώς μου είπαν, νομιμοποιούμε τους σφετεριστές του ονόματος και το καταργούμε από τους ίδιους που αισθάνονται και είναι απόγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου, του Αριστοτέλη και των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου. Επίσης με επισκέφθηκαν οι Σεβ. Μητροπολίτες της Μακεδονίας και μου εξέφρασαν την αγωνία του ποιμνίου τους, το οποίο ευλόγως φόβάται ότι σε λίγο καιρό αν δοθεί το όνομα στους γείτονες με τον όρο "Μακεδονία" δεν θα μπορούν να ονομάζονται οι ίδιοι Μακεδόνες. Φοβούνται δηλαδή ότι όσοι απεργάσθηκαν την ονομασία θα τους απαγορεύσουν μελλοντικά να την χρησιμοποιούν και σε λίγο δεν αποκλείεται οι Σκοπιανοί να αποκτήσουν και "νόμιμες" διεκδικήσεις για την Θεσσαλονίκη…
Για το όνομα της σχισματικής έως σήμερα Εκκλησίας των Σκοπίων μας ζητήθηκε να προσφέρουμε τις καλές μας υπηρεσίες και δεν τις αρνηθήκαμε. Το όνομα που λέγεται να χρησιμοποιηθεί, "Αρχιεπισκοπή Αχρίδος", μας διαβεβαιώνουν ότι δεν θα περιέχει τον όρο Μακεδον'ία. Να πω κάτι ακόμη επειδή ακούστηκε ότι η Αρχεπισκοπή αυτή σε ορισμένες περιόδους περιελάμβανε και ελληνικά εδάφη και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για λόγους εθνικιστικούς και αλυτρωτικούς. Στην Παράδοση της Εκκλησίας χρησιμοποιούνται ονόματα παλαιών Μητροπόλεων ή Αρχιεπισκοπών που τα σημερινά τους όρια δεν συμπίπτουν με τα παλαιά.
Ταυτότητα: Και τα άλλα σημερινά εθνικά και κοινωνικά θέματα, που απασχολούν τον λαό μας;
Μακαρ.: Μας ενδιαφέρουν κι εμάς όπως όλους τους Ελληνες. Πράγματι εισήλθαμε σε μια νέα περίοδο της ιστορίας της ανθρωπότητας. Περίοδο που χαρακτηρίζεται από την παγκοσμιοποίηση, τις μεγάλες επιτεύξεις της τεχνολογίας και της επιστήμης, και την πορεία της Ευρώπης προς μία Ενωση λαών από τον Ατλαντικό έως τα Ουράλια και πάρα πέρα. Την περίοδο αυτή πολλοί την ονομάζουν « Pax Americana», λόγω της μεγάλης κοσμικής ισχύος των ΗΠΑ. Εγώ θα την ονόμαζα και « Pax Europea». Η Γηραιά Ηπειρος μας μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα πολέμων, δυστυχιών, ολοκληρωτικών, βίαιων και απάνθρωπων καθεστώτων, γνωρίζει τα αγαθά της ειρήνης. Εύχομαι με την ευκαιρία να υπάρξει ειρήνη και στη Γιουγκοσλαβία, στηριζόμενη στη δικαιοσύνη. Στην αρχή λοιπόν της νέας χιλιετίας και του νέου αιώνα καλούμεθα ως Εκκλησία να διατηρήσουμε το ιεραποστολικό πνεύμα, με την έννοια της παρουσίας μας στον μετανεωτερικό κόσμο. Η πίστη μας δεν είναι κειμήλιο του παρελθόντος, είναι πάντοτε «η μάχαιρα του πνεύματος». Επί αιώνες ο ορθολογισμός και ο ευδαιμονισμός κυριαρχεί στις καρδιές των Χριστιανών της Ευρώπης. Και μπορεί να πέτυχαν να αναπτυχθούν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς οικονομικά και τεχνολογικά, αλλά έχασαν τον πνευματικό τους προσανατολισμό. Η ιεραποστολή μας λοιπόν έγκειται στον χορτασμένο εν πολλοίς Ευρωπαίο να μιλήσουμε για επάνοδο του στον Χριστιανισμό!! Να του πούμε, με όλη μας την αγάπη και το ενδιαφέρον, ότι έχει φτάσει σε αδιέξοδο ψυχικό και η μόνη του λύση είναι να καταλάβει ότι η αποτυχία του οφείλεται στο ότι δεν είναι πραγματικός Χριστιανός. Η καθ’ ημάς Ανατολή δεν προτείνει συστήματα πολιτικά, κοινωνικά ή οικονομικά. Συνιστά μόνο ο κάθε άνθρωπος να βιώσει το μήνυμα της Σωτηρίας και να εφαρμόζει την εντολή της αγάπης του Ευαγγελίου, βλέποντας τον κάθε συνάνθρωπο του ως εικόνα και ομοίωση του Θεού και αποδίδοντας του το σεβασμό και την αξιοπρέπεια που του πρέπει, ώστε ποτέ να μην σκεφθεί να τον εκμεταλλευθεί η να τον αδικήσει. Και αυτό σημαίνει ότι μένουμε εδραίοι και δεν παραιτούμεθα της ταυτότητας μας, δεν δεχόμαστε να υποχωρούμε σε παράλογες αξιώσεις και διεκδικήσεις και δεν δικαιολογούμε πράξεις που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, κάτι που συμβαίνει επί δεκαετίες στην Κύπρο.
Ταυτότητα: Μήπως Μακαριώτατε είναι αργά για να ανταποκριθούν οι Ευρωπαίοι σ’ αυτό το μήνυμα της Εκκλησίας;
Μακαρ.: Καθόλου. Ισα - ίσα θα έλεγα ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες. Μελετώντας τα πορίσματα και πολλές ανακοινώσεις σε συνέδρια των τελευταίων ετών έχω διαπιστώσει ότι το αδιέξοδο στους πνευματικούς ανθρώπους της Ευρώπης είναι προφανές. Γι’ αυτό και πολλοί μιλούν για επιστροφή στις παραδοσιακές και δοκιμασμένες με επιτυχία αρχές της Χριστιανικής Πίστεως. Κι επί πλέον πρέπει να πεισθούν ότι πάνω από τα συμφέροντα κείνται οι απαράβατες αξίες του Δικαίου και της Ελευθερίας.
Ταυτότητα.: Πώς πρακτικά βλέπετε την παρουσία της Ορθοδοξίας στην Ευρώπη;
Μακαρ.: Πρώτα πρέπει εμείς να εφοδιασθούμε με τη δύναμη την πνευματική. « Φωτισθήναι δει πρώτον και είτα φωτίσαι». Το δεύτερον να αποκτήσουμε εσωτερική ενότητα εμείς οι Ορθόδοξοι Αποτελεί σκάνδαλο για τους Ευρωπαίους ο κατακερματισμός μας σε πολλές ομάδες, στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Τρίτον να μην διστάζουμε να είμαστε μαρτυρία Χριστού σε συνέδρια διαχριστιανικά και να μην αποφεύγουμε τους διαλόγους. Βεβαίως σ’ αυτούς εξυπακούεται ότι δεν πάμε για δωρεάν διακοπές ούτε απροετοίμαστοι. Αν ο προτεστάντης λ.χ. γνωρίζει καλύτερα από τον Ορθόδοξο συνομιλητή του το προς συζήτηση θέμα δεν θα πεισθεί ποτέ περί της αληθείας την οποία έχει κληρονομήσει ο Ορθόδοξος, αλλά που δεν ξέρει την αξία της...
Ταυτότητα: Στο πλαίσιο αυτό βλέπετε και τη συνάντηση της αντιπροσωπείας της Εκκλησίας της Ελλάδος με αυτήν του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον προσεχή Απρίλιο;
Μακαρ.: Πράγματι πρέπει να συζητούμε μεταξύ μας οι Ορθόδοξοι. Είχαμε ζητήσει απότο Οικουμενικό Πατριαρχείο να υπάρξει ένας κατάλογος θεμάτων, ώστε να προετοιμασθούμε καλύτερα και να έχει αποτέλεσμα πρακτικό η συνάντηση. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει άλλη άποψη και στην επιστολή του μας τονίζει ότι η συζήτηση και η εν αγάπη συνάντηση αποφέρει οφέλη και λύνει παρεξηγήσεις. Αποδεχθήκαμε τη λογική αυτή και πηγαίνουμε στο Φανάρι με περίσσεια σεβασμού και αγάπης προς την Πρωτόθρονη Εκκλησία της Ορθοδοξίας.
Ταυτότητα: Εχετε να κάνετε επισκέψεις στην Ρωσία και την Κύπρο και να δεχθήτε Προκαθημένους στην Ελλάδα.
Μακαρ.: Αυτά τα ταξίδια γίνονται σε όλες τις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες μετά από την εκλογή κάποιου ως Προκαθημένου μιας από αυτές. Εκτός όμως από τον εθιμοτυπικό χαρακτήρα τους προσλαμβάνουν σημαντικό και ουσιαστικό χαρακτήρα. Ετσι τις επισκέψεις μου στη Ρωσία και την Κύπρο τις αναμένω με πολλή τη χαρά. Το ίδιο και τους προκαθημένους του Παλαιφάτου Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και της Εκκλησίας της Αλβανίας.
Ταυτότητα: Πολλοί Ορθόδοξοι βλέπουν τους διαλόγους με τους ετεροδόξους με πολλές επιφυλάξεις. Δείχνουν επίσης μιαν αντίληψη ότι οι ετερόδοξοι έχουν τάσεις να καταργήσουν την Ορθοδοξία. Ποια η άποψη σας.
Μακαρ.: Ολες αυτές οι επιφυλλάξεις προέρχονται από καλή διάθεση και αγάπη προς την Ορθοδοξία. Είναι προϊόν πικρής ιστορικής εμπειρίας του λαού μας. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να μείνουμε στην εποχή της Τουρκοκρατίας. Σαφές παράδειγμα για μένα είναι οι άγιοι Αθανάσιος ο Πάριος και Κοσμάς ο Αιτωλός. Αν προσεγγίσουμε τις ιστορικές περιόδους στις οποίες έζησαν, τέλη 18ου αιώνα με αρχές 19ου, θα παρατηρήσουμε ότι τότε είχε φουντώσει στην Ευρώπη ο διαφωτισμός και υπήρχε μία έντονη τάση θεοποίησης των δημιουργουμένων θετικών επιστημών, μαζί με μία επίσης έντονη εκκοσμίκευση της Δυτικής Ευρώπης. Κι είναι αλήθεια ότι του ένδοξου αλλά εμπερίστατου τότε Γένους θέλησαν να εκμεταλλευθούν τις αντικειμενικές αδυναμίες του Καθολικοί μοναχοί και προτεστάντες μισιονάριοι. Επίσης το Γένος ήταν καθημαγμένο από τους αιώνες της σκλαβιάς σε αλλόθρησκο και άλλου πολιτισμού έθνος. Η αμάθεια κυριαρχούσε, η φτώχεια μάστιζε τους Ελληνες, η καταπίεση οδηγούσε τους ικανότερους να μεταναστεύουν στη Δύση, πολλούς δε άλλους, που είχαν μειωμένες αντιστάσεις μπρος στον αυταρχικό δυνάστη, να αλλαξοπιστούν. Ποια ήταν λοιπόν η μέριμνα των νεότερων αυτών πατέρων της Εκκλησίας μας; πρώτον να ανοίξουν σχολεία και να μορφώσουν τα ελληνόπουλα, να τα διδάξουν το ποιοι είναι οι πρόγονοι τους και να τους μεταδώσουν υπερηφάνεια για το Γένος τους, να τους δώσουν ελπίδα, μαζί με την Πίστη προς τον Θεό. Ασφαλώς λοιπόν θέλησαν να ενισχύσουν τις αντιστάσεις των Ελλήνων εναντίον όλων των ρευμάτων και δυναστών της εποχής, γιατί πίστευαν ότι θα αλλοίωναν την μακραίωνη και σημαντική Παράδοση τους. Θα σας αναφέρω και το παράδειγμα του μεγάλου Πατριάρχου Αλεξανδρείας Μελετίου Πηγά. Έναν περίπου αιώνα μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, στα 1587, είπε με την ευκαιρία της εορτής των Χριστουγέννων στους πιστούς της Αλεξανδρείας: « Η πρώτη μοναρχία των Περσών μετετέθη εις Αιγυπτίους και από τους Αιγυπτίους εις Μακεδόνας, οι οποίοι ήσαν Ελληνες, το γνήσιον γένος Σας. Από εκείνους δε εις τους Ρωμαίους, από τους οποίους εσείς και κρατάτε και λέγεσθε Ρωμηοί. Εσείς είσθε εκείνοι, των οποίων οι πατέρες εφώτισαν την οικουμένην.., Τα λείψανα είσθε εσείς της βασιλείας των Ρωμαίων, εσείς τα λείψανα της Ορθοδοξίας».
Αυτά έλεγαν τότε οι μεγάλοι αυτοί πατέρες. Και είμαι απολύτως βέβαιος πως αν ζούσαν σήμερα οι Αγιοι Αθανάσιος και Κοσμάς και ο Μελέτιος Πηγάς θα ήσαν η πρωτοπορία της ιεραποστολής στην Ευρώπη. Οι συνθήκες έχουν αλλάξει πλήρως. Το ρημαγμένο τότε Γένος βρίσκεται σήμερα ανάμεσα στις 30 ισχυρότερες οικονομικά χώρες στον κόσμο, οι αμόρφωτοι τότε Ελληνες έχουν σήμερα το υψηλότερο ποσοστό στον κόσμο πτυχιούχων ανωτάτων σχολών. Η Ευρώπη από κέντρο της Οικουμένης αντιμετωπίζει συμπτώματα πολιτισμικής γήρανσης και πνευματικής παρακμής, την ώρα που στην Ελλάδα κυρίως οι νέοι δείχνουν ένα σφρίγος και μία ζωτικότητα εντυπωσιακή. Θα έλεγαν λοιπόν οι Αγιοι, έχουμε την Αλήθεια με το μέρος μας, έχουμε λαό με τη σημαντικότερη παράδοση στην Ευρώπη, έχουμε δυνατότητες πολλές ως μέλη της Ενωμένης Ευρώπης, οφείλουμε να κάνουμε αισθητή την παρουσία μας και να καταθέσουμε τη μαρτυρία της Ορθόδοξης πνευματικότητας. Θα είμαστε ανάξιοι της αποστολής μας αν δεν ακούσουμε το νέο μήνυμα του Ευρωπαίου « διαβάντες εις Δυτικήν Ευρώπην βοηθήσατε μας».
Μου είπατε επίσης ότι ορισμένοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί έχουν την αντίληψη ότι οι ετερόδοξοι θέλουν να καταργήσουν ή να αλλοιώσουν την Πίστη μας. Πρώτον να σας πω ότι αυτό για να γίνει πρέπει εμείς κατ’ αρχήν να το θελήσουμε. Αν όλοι μας έχουμε ισχυρό πνευματικό οργανισμό με εξαιρετικής ποιότητας αντισώματα τίποτε δεν μπορεί να μας πλήξει. Μόνον αν είμαστε ηττοπαθείς και δεν έχουμε ως Εκκλησία διδάξει σωστά το λαό, μπορεί να έχουμε ανασφάλειες. Τώρα να σας πω και κάτι ακόμη. Και από την άλλη πλευρά, οι συντηρητικοί των Προτεσταντών και των Καθολικών, τα ίδια λένε. Ότι ο διάλογος με τους Ορθοδόξους θα τους οδηγήσει στην κατάργηση της Παράδοσης τους...Υπάρχουν δε εντυπωσιακά παραδείγματα Ορθόδοξων κληρικών, που προέρχονται από τη Δύση. Σας αναφέρω μόνο τον Αγγλο και πρώην αγγλικανό Τίμοθι Γουέαρ, που σήμερα είναι ο γνωστός λόγιος Επίσκοπος Διοκλείας, του Οικουμενικού θρόνου, Κάλλιστος και ο Γάλλος και πρώην καθολικός μοναχός αρχιμανδρίτης Πλακίδας Ντεζέιγ, ηγούμενος σήμερα Μονής στη Γαλλία, μετοχίου της Αγιορείτικης Μονής της Σιμωνόπετρας.
Ταυτότητα: Όπως το λέτε ο κάθε λαός για να διατηρήσει την ταυτότητα του στην παγκοσμιοποιούμενη κοινωνία θα διστάζει να αλλάξει ο,τιδήποτε από τα θεωρούμενα από αυτόν χαρακτηριστικά του, μέσα στα οποία είναι και η θρησκεία που βρήκε από τους γονείς του.
Μακαρ.: Εχετε δίκαιο. Κι εμείς είμαστε εναντίον του προσηλυτισμού. Όταν μιλώ για ιεραποστολή, το είπα και στην αρχή, εννοώ παρουσία. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Γνωρίζετε ότι με τα τζαμιά που ιδρύθηκαν εδώ και λίγο καιρό στην Ελβετία και στο πνευματικό κενό που υπάρχει στη χώρα καταγράφηκαν πρόσφατα 3000 Ελβετοί που ασπάσθηκαν το Ισλάμ; Γνωρίζετε ότι στην παραπαίουσα πνευματικά Ευρώπη, όπου κυριαρχεί η αθεϊα και ο αγνωστικισμός, υπάρχουν σήμερα πάνω από 100.000 βουδιστές και οπαδοί άλλων ανατολικών θρησκειών και παραθρησκειών; Δεν είμαι εναντίον κανενός, όμως κάνω τη διαπίστωση ότι οι συγκεκριμένοι άνθρωποι αναζητούν μία πνευματικότητα στη ζωή τους, έξω από την σημερινή διαμορφωμένη Ευρωπαϊκή κουλτούρα. Απορρίπτουν αυτόν τον τρόπο ζωής και χωρίς να πάρουν γεύση της πνευματικής ζωής που προτείνει η Ορθοδοξία αναζητούν διέξοδο στις ανατολικές θρησκείες ή ακόμη και στις σέκτες. Ε! εμείς με την παρουσία μας οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι υπάρχει η Ορθόδοξη πνευματικότητα του προσώπου.
Ταυτότητα: Ναι αλλά η Ορθοδοξία σήμερα φαίνεται διασπασμένη, το επισημάνατε προηγουμένως...
Μακαρ.: Οχι η Ορθοδοξία, εμείς οι κληρικοί διασπάμε τις μεταξύ μας σχέσεις κι έχουμε βαρύτατες ευθύνες γι’ αυτό. Σε μία πνευματική Κοινωνία, όπως η Εκκλησία, ελευθερίας και πίστεως το πρώτο στοιχείο που χρειάζεται από όσους συμμετέχουν είναι η αγάπη και η ταπείνωση, δηλαδή αυτό που είπε ο Κύριος, αυτός που θέλει να είναι πρώτος να διακονεί τους άλλους. Στο μεσαίωνα ο ανώτερος κλήρος, όσον αφορά στη διοίκηση, μολύνθηκε από το μικρόβιο των κοσμικών αρχόντων και από κει και πέρα άρχισαν τα προβλήματα των διαγκωνισμών για τα «πρωτοτόκια». Σήμερα, μετά τόσους αιώνες, πολλά έχουν αλλάξει κι αν όσοι από τη μεσαιωνική παράδοση διατηρούν τέτοιες αναχρονιστικές και στείρες αντιλήψεις θα αποτελούν ασφαλώς ανασταλτικό παράγοντα στην παρουσία της Ορθοδοξίας στον σύγχρονο κόσμο. Διαπιστώνω όμως με ικανοποίηση ότι υπάρχει η γενική επιθυμία και τάση σε όλους εμάς τους Ορθοδόξους πνευματικούς ταγούς να ξεπεραστούν αυτές οι αντιλήψεις. Εμείς, ως Ελλαδική Εκκλησία, εχουμε το προνόμιο να είμαστε μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, γι’ αυτό και οι υποχρεώσεις μας είναι αυξημένες έναντι των άλλων Ορθοδόξων Εκκλησιών. Εχουμε επίσης, ως Εκκλησία, ένα απολύτως δημοκρατικό σύστημα διοίκησης και μία συστράτευση συγκινητική του λαού μας στην προσπάθεια μας. Θεωρώ ότι αποτελούμε πρότυπο Εκκλησίας, με όλα τα προβλήματα, τις αδυναμίες και τις αμαρτίες μας. Ας μην αποκτήσουμε όμως εγωισμό και ας έχουμε υπ’όψη μας ότι ο Ελληνισμός μπορεί να βοήθησε στην εξάπλωση του Χριστιανισμού και στον Ευαγγελισμό των λαών, όπως επίσης και στη διατύπωση των δογμάτων, αλλά όλοι οι Ορθόδοξοι εν Χριστώ Ιησού είμαστε ένα και το ίδιο Σώμα.
Ταυτότητα: Υπάρχει και το θέμα των δικαιοδοσιών...
Μακαρ.: Ναι, είναι ένα σοβαρό ζήτημα, που πρόκειται να συζητηθεί στην Πανορθόδοξη Σύνοδο. Πάλι με βάση τις συγκυρίες δημιουργήθηκαν οι Αυτοκέφαλες και στη συνέχεια οι τοπικές εθνικές Ορθόδοξες εκκλησίες στη διασπορά. Στο Παρίσι λ.χ. ο ελληνικός καθεδρικός ναός έχει κτισθεί από τους Ελληνες μετανάστες για τις πνευματικές ανάγκες τους. Όμως ο Ρώσος εμιγκρές δεν καταλάβαινε τα ελληνικά κι επί πλέον τα ακούσματα του είναι διαφορετικά, όπως επίσης και ορισμένοι τρόποι τέλεσης των Μυστηρίων. Το ίδιο και ο Αραβας, ο Βούλγαρος, ο Ρουμάνος, αλλά ακόμη και ο Γάλλος που ασπάσθηκε την Ορθοδοξία και ο οποίος δεν μπορεί να καταλάβει γιατί στη Γαλλία δεν ακούει φερ’ ειπείν τη Θεία Λειτουργία στα γαλλικά. Αυτήν την εποχή υπάρχει έντονος προβληματισμός στους Ορθοδόξους της Δυτικής Ευρώπης για τα θέματα αυτά και οφείλουμε να τους δώσουμε ικανοποιητικές απαντήσεις. Είναι πάντως ευχάριστο ότι υπάρχει αγάπη και συνεννόηση μεταξύ των διαφόρων Ορθοδόξων κοινοτήτων.
Ταυτότητα: Μακαριώτατε, βλέπουμε ότι είσθε διατεθειμένος να τολμήσετε και να συντελέσετε στο να έρθει η Ορθοδοξία στην καρδιά της Ευρώπης, κατά τον 21ο αιώνα..
Μακαρ.: Και της Ευρώπης, αλλά κυρίως στις καρδιές των Ευρωπαίων. Μέχρι και σήμερα ακόμη υπάρχει στη Δύση μία έντονη αποπληροφόρηση σχετικά με την Ορθοδοξία. Πολλοί την θεωρούν μία « αίρεση» του Καθολικισμού, υπάρχουν δε και ορισμένοι που μας θεωρούν Χριστιανούς προσκεκολλημένους στο παρελθόν... Πρέπει λοιπόν να μας γνωρίσουν για να καταλάβουν τι είναι η Ορθοδοξία. Πιστεύω πως προς την κατεύθυνση αυτή θα βοηθήσει πολύ το γραφείο το οποίο ιδρύσαμε στις Βριξέλες και το οποίο συνεργάζεται με αυτό του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την καλύτερη παρουσία της Ορθοδόξου Εκκλησίας στο κέντρο της Ε.Ε.
Ταυτότητα: Για την έλλειψη μέχρι σήμερα παρουσίας της Ορθοδοξίας υπάρχουν λόγοι;
Μακαρ.: Ασφαλώς ναι. Να αρχίσω από τις δικές μας ευθύνες. Η Ορθόδοξη Ελλαδική Εκκλησία δεν βοήθησε έως τώρα στη γνωριμία της Ορθοδοξίας από τους Ευρωπαίους. Οι περισσότεροι Θεολόγοι της; ήσαν « προτεσταντοτραφείς». Ορισμένοι ταλαντούχοι θεολόγοι προτίμησαν τη φιλοσοφία και την πολιτικολογία. Ορισμένοι ικανοί κληρικοί μας στην Δυτική Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική δεν είχαν την τόσο θερμουργό πίστη ώστε να μείνουν εδραίοι στην Ορθόδοξη πνευματικότητα, αλλά έγιναν οπαδοί των εκεί ρηχών και άχρωμων πνευματικά αντιλήψεων. Δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί Αμερικανοί ή δυτικοευρωπαίοι όταν θέλουν να γίνουν Ορθόδοξοι προτιμούν τη ρωσική εκκλησία, που σημειωτέον κυρίως στη Διασπορά ανέδειξε μεγάλους θεολόγους κι αν σήμερα είναι γνωστή η Ορθοδοξία, όσο είναι, σ’ αυτούς οφείλεται. Είναι πολύ δυσάρεστο για μας να ακούγεται το επιχείρημα από ετεροδόξους Χριστιανούς πως αν ήταν να βρουν σε μας ό,τι και στον προτεσταντισμό ή τον Καθολικισμό, θα έμεναν εκεί που ήσαν...Σήμερα, δόξα τω Θεώ, υπάρχουν πολλές πηγές Ορθόδοξης πνευματικότητας στη Δυτική Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική, από τις οποίες ο λαός μας αρδεύεται. Όμως πρέπει η Εκκλησία να φροντίσει να βοηθήσει πολύ περισσότερους νέους και νέες να βιώσουν την πνευματικότητα της, και να δημιουργήσει μια γενιά νέων θεολόγων, που θα είναι θεολόγοι πρώτα στη ζωή και στην πράξη.
Ταυτότητα: Εννοείτε τη δημιουργία Εκκλησιαστικής Ακαδημίας;
Μακαρ.: Η Εκκλησιαστική Ακαδημία θα απευθύνεται στους κληρικούς ή τους μέλλοντες κληρικούς. Η Εκκλησία μας χρειάζεται επί πλέον μία τριτοβάθμια θεολογική Σχολή που δεν θα παράγει καθηγητές γυμνασίων και λυκείων, από τους οποίους δυστυχώς οι περισσότεροι παραμένουν για χρόνια άνεργοι, αλλά που θα μεταδίδει το Ορθόδοξο πνεύμα μαζί με την Παράδοση του όλου Ελληνισμού και θα αποτελεί ένα φυτώριο και θα δημιουργήσει μία ζύμη για το όραμα της ζωντανής παρουσίας της Εκκλησίας μας στην Δυτική Ευρώπη.
Ταυτότητα: Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να έρθουμε σε επικοινωνία με τους Ρωμαιοκαθολικούς και τους Προτεστάντες και βεβαίως με τον Πάπα;
Μακαρ.: Οι διάλογοι ασφαλώς θα συνεχιστούν και αυτοί οι διάλογοι βοηθάνε στην αλληλογνωριμία, στην αποφυγή παρεξηγήσεων, στη δημιουργία ενός κλίματος αγάπης και κατανόησης . Στην εποχή που υπάρχει η τάση σε όλη την Ευρώπη περιθωριοποίησης της Εκκλησίας και των αρχών της και επικράτησης της "λογικής" και του ωφελιμισμού οι Εκκλησίες και οι Ομολογίες έχουν κοινά σημεία, επί των οποίων πρέπει να εργασθο'ύν. Είδατε πρόσφατα το θέμα της Χάρτας των Ανθρωπίνων Διακιωμάτων και την απάλειψη από το Προοίμιο της της αναφοράς στη Χριστιανική Θρησκεία. Διαμαρτυρηθήκαμε προς τον κ.Σιράκ και τους άλλους ηγέτες της Ε.Ε.. Από τους πρώτους που συμφώνησε μαζί μας ήταν ο Πάπας.
Ταυτότητα: Για το ταξίδι του στην Αθήνα τί έχετε να μας πείτε;
Μακαρ.: Οσον αφορά στον Πάπα. Είναι μία ιδιαίτερη περίπτωση. Ο ηγέτης της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας δεν κρύβει την επιδίωξη του να έχει όλη τη Χριστιανοσύνη υπό την ποιμαντική του ράβδο, όπως έχει σήμερα τους Καθολικούς. Αυτό δεν είναι μόνο παράλογο, αναχρονιστικό, κοσμικό, είναι κυρίως αντιευαγγελικό και αντιχριστιανικό. Αυτό δεν το λέμε μόνον εμείς, οι Ορθόδοξοι. Ακούγεται και από πολλούς Καθολικούς διανοουμένους. Αν έρθει θα τον δεχθούμε εν αγάπη και θα συζητήσουμε μαζί του, αλλά αυτό θέλει μια κατάλληλη προετοιμασία. Αν δεν υπάρξει κατάλληλη προετοιμασία θα προκύψει ζημιά αντί ωφελείας.
Ταυτότητα: Ορισμένοι Αρχιερείς, Ηγούμενοι Μοναστηριών, άλλοι κληρικοί και λαϊκοί τονίζουν ότι θα πρέπει να μην συμμετάσχει η Εκκλησία της Ελλάδος ούτε στην υποδοχή, ούτε να συναντηθήτε με τον Πάπα. Το βλέπουν, όπως λένε, θεολογικά, εκκλησιολογικά και σημειολογικά.
Μακαρ.: Σέβομαι τις αντιλήψεις και τις ευαισθησίες τους, τις οποίες εν πολλοίς θεωρώ δικαιολογημένες. Ομως ο Πάπας δεν ζήτησε πρώτον πρόσκληση, απλώς μας ερώτησε μήπως η προσκυνηματική του επίσκεψη μας προκαλέσει κάποιες δυσκολίες. Δεύτερον ζητεί να παραμείνει μία μέρα στην Αθήνα, για να προσκυνήσει το μέρος όπου ο Απόστολος Παύλος μίλησε στους Αθηναίους, κατά την μετάβαση του από τη Δαμασκό στη Μάλτα. Και τρίτον το ότι θα φανούμε ευγενείς και φιλόξενοι δεν σημαίνει καθόλου παραίτηση από τις αξίες και τα Δόγματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Πρέπει να σας πω ότι κατά το επίσημο ταξίδι μου στη Συρία επισκέφθηκα στα ενδιαιτήματα του τον Χαλίφη της Χώρας, ένα σοφό άνθρωπο, και είχα μαζί του μία εγκάρδια και ενδιαφέρουσα συζήτηση. Ετσι πρέπει να φερόμαστε σε κάθε άνθρωπο.
Ταυτότητα: Τελειώνοντας Μακαριώτατε και αφού σας ευχαριστήσουμε για τη συνέντευξη αυτή θα θέλαμε τον τελευταίο σας λόγο.
Μακαρ.: Η ταπεινότητα μου διαθέτει περισσή πίστη κι ελπίδα. Κι επί πλέον διαπνέεται από το πνεύμα ότι η χριστιανική ζωή δεν είναι ποτέ άρνηση, αλλά πάντοτε μία εσχατολογική κατάφαση. Πρέπει να διδάξουμε με τη στάση της ζωής μας και με τον πειστικό και γεμάτο αγάπη λόγο μας, ότι ο πολιτισμός, η επιστήμη, το παν σ’ αυτόν τον κόσμο έχει τα όρια του. Σήμερα είμαστε μάρτυρες εντυπωσιακών επιτευγμάτων της επιστήμης και της τεχνολογίας. Όμως οι επιστήμονες πρέπει να κατανοήσουν αυτό που είχε πει ο μεγάλος Γάλλος φυσικός Louis de Broglie ( βραβείο Νόμπελ 1929), ότι « το πιο κατανοητό πράγμα του κόσμου είναι ότι ο κόσμος είναι ακατανόητος». Οι δυνατότητες της επιστήμης όσο κι αν γιγαντωθούν παραμένουν μηδαμινές για το σύμπαν και τον Δημιουργό του. Αν αντιληφθούμε ότι ευρισκόμενοι στο ωραιότερο, στο ανετότερο, στο πολυτελέστερο σκάφος, που είναι ο πλανήτης μας - έστω κι αν εμείς οι ίδιοι τον ταλαιπωρούμε υπερβολικά παραμένει έτσι- πάντοτε έχουμε έναν προορισμό και πάντοτε υπάρχουν οι κίνδυνοι να βυθισθούμε, τότε έχουμε κάνει ένα σημαντικό βήμα προς τον Θεό. Και σ’ αυτό το βήμα του σύγχρονου ανθρώπου του 21ου αιώνα είμαι βέβαιος ότι θα βοηθήσει η Εκκλησία μας. Τελειώνοντας θα ήθελα να προσθέσω ότι ως Εκκλησλία υπερασπιζόμαστε τον καλό θησαυρό της Πίστεως και διαφυλάσσουμε την ένθεη παρακαταθήκη, την ταυτότητα μας. Εύχομαι και πιστεύω ότι η νέα εβδομαδιαία εφημερίδα, η οποία φέρει το όνομα "Ταυτότητα", θα συμβάλλει στη διατήρηση της ιδιοπροσωπίας μας.
