Αθήνα, 6 Φεβρουαρίου 2005
Ομιλία του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Χριστοδούλου στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου
στην Ιερά Μονή Πεντέλης
Αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου τον Δομήτορα της Εκκλησίας μας Κύριόν μας Ιησούν Χριστό, Σωτήρα και Λυτρωτή των ψυχών μας, ο οποίος μας εχάρισε τη σημερινή ημέρα της πνευματικής αναψυχής, καθώς ολόκληρη η Ιερά Σύνοδος, άλλοι Ιεράρχες, ο τίμιος Κλήρος, οι καθηγηταί των Θεολογικών μας Σχολών, οι μαθηταί της Aνωτέρας Εκκλησιαστικής Σχολής Αθηνών και άλλος κόσμος, προσκυνητές της Ιεράς και Σεβασμίας αυτής Μονής, συνεκεντρώθημεν πέριξ του Ιερού Θυσιαστηρίου, στην ευχαριστιακή αυτή σύναξη και είχαμε την ευκαιρία του Κυρίου να φάγωμεν και να πίωμε το αίμα του Χριστού εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον.
Είναι αυτό μια ευκαιρία βεβαίως, όχι μοναδική, αλλά όμως εξαιρετική, γιατί σήμερα, μνήμη του Ιερού Φωτίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, Oμολογητού και Ισαποστόλου, έχει καθιερωθεί από την Aγιωτάτη Εκκλησία της Ελλάδος, σαν ημέρα αφιερωμένη στον Άγιον αυτόν, ο οποίος θεωρείται ως προστάτης της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Με την ευκαιρία αυτήν δίδεται η δυνατότης όλως ιδιαιτέρως να συνέρχονται επί τω αυτώ οι Συνοδικοί Ιεράρχες και άλλοι Επίσκοποι της Εκκλησίας μας, ο Kλήρος, οι Eλλογιμότατοι Kαθηγηταί των Εκκλησιαστικών μας Σχολών, ώστε όλοι μαζί, μαζί με το λαό του Θεού, να συμπροσευχόμεθα και στη συνέχεια να συμπροβληματιζόμεθα για επίκαιρα και σοβαρά θέματα, που απασχολούν την Εκκλησία και το Λαό μας. Και βεβαίως θα έχουμε στη συνέχεια την ευκαιρία, στη μεγάλη αίθουσα του Διορθόδοξου Κέντρου να συμπροβληματιστούμε, προκειμένου έτσι να ολοκληρώσουμε αυτή την πανηγυρική ημέρα που άρχισε με τη Συνοδική Θεία Λειτουργία και περατούται με το υλικόν γεύμα, το οποίο προσφέρει η Ιερά Σύνοδος προς τους υψηλούς φιλοξενουμένους της.
Όμως, η σημερινή ημέρα σκιάζεται οπωσδήποτε από ένα βαρύ κλίμα που εδώ περίπου και ένα μήνα υπερισχύει στην πατρίδα μας όλων των άλλων θεμάτων και ζητημάτων και αναφέρεται σε εσωτερικά προβλήματα της Αγίας Εκκλησίας μας και σε αμαρτήματα λειτουργών της εις την ανωτάτη βαθμίδα αλλά και σε εις άλλες βαθμίδες, πράγμα το οποίο γεμίζει τις ψυχές μας από θλίψιν και αγωνία, από μετάνοια θα έλεγα, και από πράξιν πραγματικής καθάρσεως μέσα στο χώρο της Εκκλησίας, καθώς η λέξη αυτή ευρίσκεται στα χείλη των περισσοτέρων πιστών. Η λέξις κάθαρσις, η οποία και ως έννοια και ως λέξη είναι κάτι που υποστασιάζει μια εσωτερική ανάγκη όλων των ανθρώπων, και μάλιστα των πιστών, και είναι ήδη γνωστόν ότι η ανωτάτη διοίκησις της Εκκλησίας μας, δηλαδή η Δ.Ι.Σ. έλαβε ήδη τα προσήκοντα πρώτα μέτρα, προς την κατεύθυνση της εσωτερικής καθάρσεως των ανθρώπων της Εκκλησίας, διότι με αυτόν τον τρόπο πιστεύει ότι εναπόκειται στο πάνδημον αίτημα του λαού μας και ιδιαίτερα των πιστών, αλλά βεβαίως και στο αίτημα του Κυρίου μας, ο οποίος μας έδωσε την Εκκλησίαν του μη έχοντας σπίλον ή ρυτίδα ή τι τοιούτον, διότι εκείνη είναι αγία και άμωμος. Και βέβαια εμείς που μελετούμε την Εκκλησιαστικήν Ιστορίαν γνωρίζουμε σε όλους τους αιώνες και σε όλες τις εποχές ότι υπήρξαν άνδρες που υπηρέτησαν την Εκκλησίαν όχι μόνο πιστώς και ευόρκως, όπως οι περισσότεροι, αλλά κατά τρόπον απάδοντα εις το υψηλόν τους κύρος και εις τα υψηλά αξιώματα της Εκκλησίας.
Αλλά εις όλους τους αιώνας υπήρξαν και εκείνοι οι οποίοι εσκανδάλισαν το πλήρωμα και οι οποίοι δημιούργησαν στο εσωτερικό της Εκκλησίας προβλήματα, τα οποία έχουν τις προεκτάσεις τους μέσα στις συνειδήσεις των πιστών, οι οποίοι έχουν κατά κάποιον τρόπο ταυτίσει την έννοια της Εκκλησίας με την έννοια των φορέων της εκκλησιαστικής διακονίας ή και της εκκλησιαστικής εξουσίας.
Η Ιερά Σύνοδος έλαβε, όπως είπα, τα προσήκοντα μέτρα, παρά όμως το γεγονός αυτό εξακολουθεί και συντηρείται, και μάλιστα κατά τρόπον τεχνητό ή και προκλητικό, ένα βαρύ κλίμα στην Εκκλησία μας και στην Πατρίδα μας από εκείνους που βεβαίως εν ονόματι της καθάρσεως έρχονται να κάνουν αποκαλύψεις διαφόρων περιστατικών, άλλοτε αληθών ή και άλλοτε υποτιθεμένων, με τα οποία ως ισχυρίζονται επιδιώκουν την εσωτερική κάθαρση της Εκκλησίας.
Αλλά βεβαίως, η κάθαρσις της Εκκλησίας δεν μπορεί να διέρχεται μέσα από τον διασυρμόν των ανθρώπων, διότι οι άνθρωποι οσοδήποτε και αν είναι αμαρτάνοντες, δεν παύουν να έχουν την προσωπική αξιοπρέπειαν τους. Ιδιαίτερα δε οι Επίσκοποι, οι οποίοι προΐστανται των τοπικών Εκκλησιών, είναι άνθρωποι οι οποίοι και αυτοί σάρκα φορούν και στον κόσμο οικούν, παρά το γεγονός ότι έπρεπε να διακρίνονται από όλους τους άλλους ανθρώπους, όχι δια την αγιότητά τους και την απουσία της αμαρτίας από την ζωή τους, αλλά δια την προσοχή και τον αγώνα τον πνευματικό, τον οποίο έπρεπε να καταβάλουν ανά πάσα στιγμή της ζωής τους προκειμένου, με τον τρόπο αυτόν, να παρέχουν τον εαυτό τους υπόδειγμα προς μίμησιν.
Αλλά διερωτώμεθα όλοι μας, ποιον σκοπό εξυπηρετεί αυτός ο καθημερινός διασυρμός, αυτή η καταφορά όχι μόνο εναντίον των ανθρώπων της Εκκλησίας αλλά και εναντίον αυτής ταύτης της Εκκλησίας. Τι νόημα έχουν αυτές οι προαναγγελίες περί δήθεν αποκαλύψεων, οι οποίες προκείται να γίνουν. Δεν δημιουργούν ένα κλίμα εκβιαστικόν; Δεν δημιουργούν πολλά ερωτηματικά μέσα στις καρδιές των ανθρώπων; Δεν καθιστούν ορισμένους ανθρώπους ομήρους εκείνων οι οποίοι προαναγγέλουν σκάνδαλα και δημοσιοποιήσεις των σκανδάλων αυτών, έτσι επιτυγχάνεται η κάθαρσις; Με το διασυρμόν των προσώπων; Και όχι με μέτρα τα οποία είναι εσωτερικής καύσεως, μέτρα με τα οποία η Εκκλησία η ίδια έχει τη δυνατότητα να αυτοκαθαρθεί και έχει τη δυνατότητα να αποβάλλει εκ των μελών της εκείνους οι οποίοι κατά τρόπον αποδεδειγμένο είναι ένοχοι. Διότι, ζούμε αγαπητοί μου εις μίαν εποχή κατά την οποίαν, η συκοφαντία, κατά την οποίαν η διαβολή, κατά την οποίαν η κακότητα, πολλές φορές των ανθρώπων οδηγεί στα άκρα, με αποτέλεσμα εκ των υστέρων να αντιλαμβάνεται κανείς πόση άδικη, σε ορισμένες βεβαίως περιπτώσεις, υπήρξε αυτή η καταφορά.
Εδώ πρόκειται για μια γενικευμένη, συστηματική, κατευθυνόμενη επίθεση, έφοδο θα έλεγα εναντίον της Εκκλησίας, σε μια μάλιστα εποχή, κατά την οποίαν ο τόπος αυτός και ο λαός αυτός έχει ανάγκη από τα πνευματικά ερείσματα και η κατεδάφισις της πίστεως και προς τον Θεό και προς τους ανθρώπους της Εκκλησίας μέλλει να έχει μοιραία αποτελέσματα μέσα στις καρδιές των ανθρώπων.
Πρώτος εγώ, είμαι σημαιοφόρος της εσωτερικής καθάρσεως, την οποίαν και εισηγήθηκα στην Ιεράν Σύνοδο, αλλά άλλο αυτό και άλλο εκείνο το οποίο ζούμε κάθε μέρα, το γκρέμισμα δηλαδή ουσιαστικά μέσα στις ψυχές των ανθρώπων, ενός συμβόλου πνευματικού που είναι η Εκκλησία, ενός χώρου ο οποίος είναι θεανθρώπινος, προς τον οποίο προσβλέπουν οι άνθρωποι του καιρού μας. Και βεβαίως, εκ των υστέρων, όταν θα έχουν κατεδαφιστεί οι θεσμοί, δε θα έχει κανένα νόημα να θρηνούμε επί των ερειπίων. Πρέπει επί τούδε να αντιδράσει κανείς, όχι επικαλούμενος τους νόμους, τους οποίους βεβαίως παραβιάζουν κατά τρόπον προκλητικό εκείνοι οι οποίοι υποκλέπτουν συνομιλίες και άλλα τα οποία έχει καταδικάσει ο νόμος, έχει καθιερώσει και χαρακτηρίσει μάλιστα ποινικά αδικήματα, αλλά επικαλούμενος την συνείδησιν, η οποία πλήττεται ανηλεώς και δεν ξέρει κανείς πού θα οδηγήσει και πού θα σταματήσει αυτό το κακό.
Έπειτα, βλέπετε ότι όλον αυτόν τον καιρό οι Έλληνες είναι υποχρεωμένοι κάθε βράδυ σχεδόν να παρακολουθούν λεπτομέρειες και ρεπορτάζ από την ιδιωτική ζωήν του ενός ή του άλλου ανθρώπου της Εκκλησίας και έχουν εγκαταλείψει όλα τα άλλα μεγάλα θέματα της επικαιρότητος. Θέματα εθνικά, όπως είναι το Αιγαίον, όπως είναι το Κυπριακόν, θέματα κοινωνικά, όπως είναι το αγροτικό, όπως είναι το δημοσιογραφικό, τόσα άλλα ζητήματα τα οποία υπάρχουν και από τα οποία απειλείται η κοινωνική γαλήνη και ειρήνη, αλλά και η εθνική μας ακεραιότητα. Εκεί εφθάσαμεν, να προβάλλουμε τα δεινά της Εκκλησίας για να αποπροσανατολίσουμε το λαό και να τον αποσπούμε από τα καθημερινά του προβλήματα
Και ποιος είναι εκείνος ο οποίος κρύβεται πίσω από όλη αυτήν την έφοδον εναντίον της Εκκλησίας σε μια εποχή, η οποία είναι οπωσδήποτε κρίσιμη, που καλπάζει η ανεργία, που η φτώχεια επισκέπτεται πολλά νοικοκυριά, που είναι υπερχρεωμένα τα περισσότερα; Σε μια εποχή που έπρεπε να συγκεντρωθούμε στον εαυτό μας για να αντιμετωπίσουμε και να επιλύσουμε τα προβλήματά μας. Αυτό έλειπε από τον τόπο αυτόν, αυτό ήταν εκείνο το οποίο έχει την προτεραιότητα και επαναλαμβάνω, για να μην παρεξηγηθώ, πρώτος εγώ είμαι σημαιοφόρος της εσωτερικής καθάρσεως και μαζί με εμένα όλη η Δ.Ι.Σ., η οποία ομοφώνως έλαβε τις γνωστές αποφάσεις;
Αλλά τι νόημα έχει να ακολουθείται μια τέτοια τακτική, η οποία και τους θεσμούς κρημνίζει αλλά και τα πρόσωπα διασύρει και τελικά αποδυναμώνει την πίστη. Μήπως εκεί θέλουν να καταλήξουν όσοι κρύβονται πίσω από αυτήν τη σκηνοθετημένη υπόθεσιν. Σκηνοθετη-μένην εννοώ ως προς την παρουσίασίν της. Διότι η Εκκλησία δεν έχει στα χέρια της πειστικές αποδείξεις προκειμένου να ακολουθήσει την οδόν την οποία της επιβάλλεται.
Δια τούτο και προχθές η Ιερά Σύνοδος έλαβε εκ νέου και επανέλαβε παλαιάν της απόφασιν, να καλέσει τους πιστούς, όποιος γνωρίζει κάτι εναντίον κάποιου λειτουργού της Εκκλησίας, να έρθει να το καταγγείλει επωνύμως και υπευθύνως, όχι στους καφενέδες, ούτε στις πλατείες, ούτε στις κοσμικές συγκεντρώσεις, αλλά επωνύμως και υπευθύνως, βάζοντας και την υπογραφή τους από κάτω. Και αν τότε η Εκκλησία ορρωδήσει, και αν η Εκκλησία αδιαφορήσει, τότε βεβαίως θα είμεθα άξιοι αυτού του διασυρμού. Αλλά η Εκκλησία μας δεν έχει μόνο τα ολίγα αυτά πρόσωπα τα οποία σήμερα κινούνται εις την επικαιρότητα.
Η Εκκλησία μας έχει εκατοντάδες και χιλιάδες κληρικούς, οι οποίοι είναι αφοσιωμένοι στα έργα τους, οι οποίοι προσφέρουν πνευματικές, κοινωνικές και φιλανθρωπικές υπηρεσίες στο λαό μας και ο λαός μας τρέχει στις Εκκλησίες και στους ποιμένες του και εμπιστεύεται τα πάθη του και τα προβλήματα του και εμείς ανοίγουμε την αγκαλιά μας την πνευματική, για να χωρέσει εκεί μέσα όπως έλεγε και ο Παπαδιαμάντης « Τα πάθια του κόσμου», για να δώσουμε λύσεις στα προβλήματα, για να ανακουφίσουμε οικογένειες, για να θρέψουμε πεινασμένους, για να ντύσουμε γυμνιτεύοντες και αστέγους, για να διαφυλάξουμε το αμόλυντο της προσωπικότητος, για να τονίσουμε την αξία του ανθρώπου ως εικόνας επίγειας του Θεού. Γιατί τάχα όλα αυτά πρέπει να λησμονούνται και γιατί κανείς δεν ομιλεί περί αυτών;
Πρόσφατα, εξ αφορμής της μεγάλης βιβλικής καταστροφής που έγινε στις χώρες της Ν.Α Ασίας, η Εκκλησία της Ελλάδος υπήρξε η πρώτη η οποία έστειλε ανθρωπιστική βοήθεια και η βοήθεια αυτή στη συνέχεια με τη συμπαράσταση όλου του λαού μας έγινε τόνοι ολόκληροι τέτοιας βοήθειας. Έφυγε μια πρώτη φορτηγίδα, η οποία μετέφερε 700 τόνους, έφυγε μια δεύτερη προχθές με άλλους 700 τόνους, φεύγει την άλλη εβδομάδα με άλλους 700 τόνους ανθρωπιστικής βοήθειας και είναι μόνον αυτό;
Αυτό είναι το πρόσφατο και για αυτό το θυμόμαστε, αλλά υπάρχει ένα δίκτυο ολόκληρο προσφοράς υπηρεσιών στο λαό μας αυτόν με τον οποίον, είναι ζυμωμένη η Εκκλησία μας γιατί αυτά δεν πρέπει να λησμονούνται, γιατί αυτά δεν αναφέρονται, γιατί περί αυτών δεν έχει δώσει κανένας από τους τηλεοπτικούς δημοσιογράφους κάποια από τις εκπομπές του, γιατί; Γιατί μήπως δεν πρέπει να μάθει ο κόσμος τι προσφέρει σε αυτόν τον τόπο η Εκκλησία. Και αν υπάρχουν ή υπήρξαν κάποιοι επίορκοι, πρέπει να καταλυθεί όλο το οικοδόμημα της Εκκλησίας και να καταρρεύσει η πίστη των ανθρώπων; Αλλά βεβαίως η πίστη είναι τόσο βαθιά ριζωμένη που δεν καταρρίπτεται και δεν καταρρέει. Η εμπιστοσύνη όμως του κόσμου προς τον ιερό Κλήρο, αυτή είναι εκείνη η οποία τη στιγμή αυτή αντιμετωπίζει πρόβλημα. Αλλά είναι επαναλαμβάνω άδικο, όταν ξέρει κανείς ότι σε όλες τις βαθμίδες της ιεροσύνης από της ανώτατης μέχρι της κατώτατης, υπάρχουν πρόσωπα τα οποία είναι πρόσωπα θεοφιλή, φιλόθεα, λαϊκά πρόσωπα, δηλαδή με διάθεση και συνείδηση λαϊκότητας και οικειότητας προς τον λαό μας, ο οποίος πολλές φορές χτυπάει τις πόρτες μας. Και όπως έλεγα και μιαν άλλη φορά, αναφερόμενος σε κάποιο πιστοποιητικό, το οποίο εγώ, ως Μητροπολίτης Δημητριάδος έδωσα, πρέπει να σας πω ότι εμείς δεν είμεθα εισαγγελείς, ούτε είμαστε δικηγόροι ή πολιτικοί, ούτε είμαστε αστυνομικοί, είμαστε πνευματικοί πατέρες και ακολουθούμε το παράδειγμα του Κυρίου μας, ο οποίος συναναστρέφετο τους αμαρτωλούς της εποχής του, τις πόρνες, τους αμαρτωλούς, τους τελώνες και ηξίωσεν ένα ληστή να εισέλθει πρώτος εις τον Παράδεισον.
Ας έλθουν τώρα να ομιλήσουν όλοι εκείνοι, που έχουν ευεργετηθεί από εμάς, ας έλθουν να ομιλήσουν εκείνοι εις τους οποίους βρήκαμε δουλειά, εκείνοι τους οποίους στείλαμε ως αρρώστους στο εξωτερικό, για να γίνουν καλά, ας έλθουν να μιλήσουν τα παιδιά που τους δίνουμε υποτροφίες χρόνια τώρα και ολοκληρώνουν τις σπουδές τους, ας έλθουν να ομιλήσουν εκείνοι που τρώνε καθημερινά από τα συσσίτια της Εκκλησίας. Ποιος εξ εκείνων τους οποίους μας κρίνουν και μάλιστα με τέτοιον άδικο τρόπο, έχουν προσφέρει τίποτε εξ αυτών που λέγω στους ανθρώπους του λαού μας.
Αλλά εμείς δεν αποστρεφόμεθα την κριτική, αρκεί αυτή να τηρείται μέσα σε ορισμένα πλαίσια ευπρεπείας, διότι δεν είναι ευπρέπεια όταν μεταδίδει κανείς από τις τηλεοράσεις επιλήψιμες συζητήσεις και για να καλυφθεί δήθεν υποκριτικά, βάζει και το σήμα «αποσύρατε τα παιδιά σας γιατί αυτά που θα δείτε είναι ακατάλληλα δι΄ανηλίκους. Σε ποιους τα λένε αυτά; Είμαστε τόσο αφελείς δια να τα πιστεύσωμε; Είμαστε τόσο αφελείς για να νομίζωμε ότι πραγματικά αγαπούν την Εκκλησία; Έτσι αγαπάει κανείς την Εκκλησία; Με το να τη διασύρει στο πανελλήνιον και στο εξωτερικόν ακόμα;
Γράφουν οι εφημερίδες της Ευρώπης και της Αμερικής ότι εδώ γίνεται σεισμός, ότι εδώ η Εκκλησία καταρρέει, ότι είναι αναμεμειγμένη σε σκάνδαλα οικονομικά και σε άλλα. Που τα είδανε όλα αυτά; Επαναλαμβάνω ότι δεν είμαστε άγιοι, υπάρχουν οπωσδήποτε προβλήματα μέσα στην Εκκλησία από ανθρώπους της Εκκλησίας, αλλά εδώ είναι η Εκκλησία. Με την αγάπη, με την αλήθειαν και όχι με την εισαγγελική μαγκούρα θα θελήσει να δώσει λύση εις τα προβλήματα αυτά, αυτό μας εδίδαξεν ο Κύριός μας. Η συγχωρητικότητα και η επιείκεια είναι χαρακτηριστικά γνωρίσματα και δεν πρέπει να τα αποβάλλομε. Αυτά είναι όπλα της στρατείας μας και με αυτά τα όπλα μπορούμε να αντιμετωπίζουμε όλες τις καταστάσεις, ώστε να ικανοποιούμε και το δημόσιο φρόνιμα, αλλά και στη συνέχεια να καθαρθώμεν και να καθαριζόμεθα εσωτερικά, προκειμένου να φεύγουν μέσα από την οικογένειά μας άνθρωποι, οι οποίοι μπορεί να ημάρτησαν αλλά δεν μετανοούν.
Αγαπητοί μου, αναγκάστηκα να τα πω όλα αυτά, γιατί όπως είπα και στην Ιεράν Σύνοδον «περίλυπος εστίν η ψυχή μου εως θανάτου» και αυτό το εννοώ και το βλέπετε πολλές φορές, και εις το πρόσωπόν μου, διότι εγώ ως Αρχιεπίσκοπος και Προκαθήμενος αυτής της Εκκλησίας, δέχομαι τον καταιγισμό των ερεθισμάτων από όσα συμβαίνουν δεξιά και αριστερά. Και μπορεί ναι μεν βέβαια να μην έχω ευθύνες για άλλους, να μην μπορώ να παρακολουθώ, και δεν είναι δυνατόν να γίνει αυτό, παν ό,τι συμβαίνει σε όλη την έκταση της Εκκλησίας μας, αλλά θέλω να πω ότι είμαι αποφασισμένος να κάνουμε την κάθαρσιν στην Εκκλησία και αυτά που ακούγονται έτσι αδέσποτα δεξιά και αριστερά για δήθεν διεφθαρμένους ανθρώπους μέσα στο χώρο της Εκκλησίας, δεν τα πιστεύω, εάν δε δω χαρτιά, εάν δε δω αποδείξεις, εάν δε δω υπογραφές, εάν δε δω υπεύθυνους ανθρώπους οι οποίοι καταθέτουν με ευθύνη και με επίγνωση τα στοιχεία που υποτίθεται κατέχουν.
Αγαπητοί μου, επιθυμώ να σας διαβεβαιώσω για όλα αυτά τα οποία σας είπα, αλλά και να απευθύνω έκκλησιν προς όλους εσάς και προς εκείνους που ακούουν από τα Μ.Μ.Ε.. Στηριχθείτε στην πίστη και την Εκκλησία. Ελάτε κοντά μας που αγωνιζόμαστε για την εσωτερική κάθαρση της Εκκλησίας, μαζί με εμάς και σείς, όσοι πονάτε για αυτόν τον τόπο. Στηρίξατε το κύρος της Εκκλησίας, διότι έρχονται καιροί δύσκολοι και όταν οι θεσμοί, πρώτος εκ των οποίων είναι η Εκκλησία, δε θα είναι στο αρμόζον ύψος, αλλά θα έχουν δεχθεί πλήγματα καταιγιστικά, τότε θα θρηνούμεν, διότι δε θα διαθέτουμε τη δύναμη που πρέπει για να αντιμετωπίσουμε ενωμένοι αυτή την προσφοράν, αυτή την προβολήν των προβλημάτων τα οποία βρίσκονται επί θύραις. Δε θέλω να κινδυνολογήσω, αλλά αναλύω τα γεγονότα όπως ασφαλώςτο κάνετε και σείς και βλέπω ότι έρχονται δύσκολοι καιροί. Πρέπει να διαφυλάξομεν πραγματικά τη συνείδησίν μας και ενωμένοι εν τη ενότητι της πίστεως, να διεκδικήσουμε δυναμικά την υποστήριξη αυτού του έθνους, και καλώ και εκείνους οι οποίοι απειλούν και εκβιάζουν πολλές φορές και προαναγγέλλουν από τώρα δια το μέλλον, το τι δήθεν πρόκειται να αποκαλύψουν δημιουργώντας προβλήματα στις επαρχίες των Επισκόπων και πληρούντες στις καρδιές των ανθρώπων από μια αγωνίαν, τους παρακαλώ να σταματήσουν αυτή την τακτική, δεν αντέχει άλλο ο λαός μας, ο λαός μας θρησκεύει, ο λαός μας πιστεύει και ο λαός μας πρέπει να εμπιστεύεται την πνευματικήν και εκκλησιαστική του ηγεσία, η οποία πράττει το καθήκον της πάντοτε με επίγνωση της σοβαρότητας των προβλημάτων και με επίγνωση της υπευθυνότητας, έναντι της ιστορίας του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος.
Η δε χάρις του Αγίου Θεού και το μέγα έλεος του, ταις πρεσβείαις του εν αγίοις Πατρός ημών Φωτίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως του Ισαποστόλου και Ομολογητού, ας είναι μαζί με όλους και με όλες σας. Αμήν.
Εκ του Γραφείου Τύπου της Ιεράς Συνόδου
