Αγαπητά μου παιδιά,
Σήμερα, κατά την εορτή της Αγίας Σοφίας και των Αγίων θυγατέρων της Πίστεως, Αγάπης και Ελπίδος, και κατά την εύσημη αυτή στιγμή αποκαλύψεως πλάκας μνήμης των κατά την τραγική για το Εθνος μας περίοδο 1940 - 1949 αδίκω θανάτω τελειωθέντων κληρικών Της, η Εκκλησία μας στέλνει προς κάθε κατεύθυνση μήνυμα ειρήνης, αγάπης, ενότητας και καταλλαγής. Η Εκκλησία είναι η μεγάλη αγκαλιά, που δίνει νόημα στη ζωή και παρηγοριά στον κάθε άνθρωπο. Στην Εκκλησία όλοι οι άνθρωποι είναι δεκτοί, όλοι της ανήκουν και σε όλους ανήκει. Στην Εκκλησία δεν υπάρχουν διακρίσεις, υπάρχει ισότητα, δεν υπάρχει εξουσία, αλλά διακονία, δεν υπάρχει βία, υπάρχει μόνο αλληλεγγύη, δεν υπάρχει μίσος, αλλά μόνο αγάπη, δεν υπάρχει καταπίεση, αλλά μόνο ελευθερία.
Πρώτος ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός βασανίστηκε, λοιδορήθηκε, σταυρώθηκε και θυσιάστηκε για τη σωτηρία μας, για να Αναστηθεί τριήμερος. Και στη συνέχεια νέφος μαρτύρων, από του Πρωτομάρτυρος Στεφάνου μέχρι των ημερών μας υπέστησαν διωγμούς, βασανίστηκαν και μαρτύρησαν μόνο γιατί έμειναν σταθεροί στην Πίστη τους. Οι κατά καιρούς απηνείς διωγμοί συνέβησαν, με την κοσμική αντίληψη ότι έτσι θα εκλείψει η Εκκλησία από τον κόσμο αυτό. Όμως πάντοτε και στις ημέρες μας η Εκκλησία μας ζει το Θαύμα. Παρά τους απάνθρωπους διωγμούς, παρά τη συστηματική εξόντωση χριστιανών, παρά την ισοπέδωση Ιερών Ναών και Μονών η Εκκλησία εξήλθε πάντοτε θριαμβεύτρια. Αντίθετα οι διώκτες της αποτελούν κακή ανάμνηση και είναι περασμένοι με μαύρα γράμματα στην Ιστορία.
Στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1941 - 1949 δεν ήσαν λίγοι οι διωγμοί, τα βασανιστήρια και οι φόνοι κληρικών, μόνο επειδή φορούσαν το ράσο, αυτό το ευλογημένο και καθαγιασμένο από ποταμούς αιμάτων μαρτύρων ένδυμα τους. Ο ιδεολογικός τυφλός φανατισμός σκλήρυνε τις ψυχές των βασανιστών κι εκτελεστών τους και τους μετέτρεψε σε άγρια θηρία. Ενεργώντας με πρωτόγονα ένστικτα και με μια απάνθρωπη αντίληψη μπορούσαν χωρίς δυσκολία να βασανίζουν και να εκτελούν αθώους συνανθρώπους τους. Ο κάθε άνθρωπος αισθάνεται φρίκη όταν πληροφορείται τα όσα απάνθρωπα συνέβησαν κατά την περίοδο 1940 - 1949. Δεν μπορεί ούτε με τη φαντασία του να προσπελάσει τα τραγικά γεγονότα, ούτε μπορεί εύκολα να αποδεχθεί ότι υπήρξε τόση αγριότητα σε βάρος αθώων υπάρξεων, που ήσαν κληρικοί και γέροντες και κανένα δεν είχαν βλάψει, αλλά μόνο καλό είχαν κάνει.
Οι περισσότεροι βασανίστηκαν και φονεύθηκαν γιατί, κατά το ποιμαντικό τους καθήκον, υπερασπίστηκαν το ποίμνιο τους. Από τα υπάρχοντα στοιχεία κατά την τραγική αυτή περίοδο βασανίστηκαν και φονεύθηκαν 345 κληρικοί, από τους οποίους 26 θανατώθηκαν από τους Βουλγάρους, 20 από τους Ιταλούς, 75 από τους Γερμανούς και 224 κατά την Εμφύλια αδελφοκτόνο τραγωδία. Η ιστορία του κάθε μάρτυρος ιερέως είναι και ένα συναξάρι. Προσευχόμαστε υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του Κωνστ. Α. Βοβολίνη, ο οποίος διέσωσε τον βίο και το μαρτυρικό τέλος τους στο μεγάλης αξίας πόνημα του " Η Εκκλησία εις τον αγώνα της ελευθερίας". Στην Ιερά Αρχιεπισκοπή και στα όρια που είχε την περίοδο εκείνη, φονεύθηκαν πέντε κληρικοί. Όλοι κατά τα Δεκεμβριανά, τον Δεκέμβριο του 1944. Ως παράδειγμα της αξίας των μαρτυρησάντων κληρικών θα αναφέρω στην αγάπη σας τον πρώτο τότε μάρτυρα της Αρχιεπισκοπής, τον Αρχιμανδρίτη Αναστάσιο Θεοδόσιο Κρητικό, εφημέριο του ναού Αγίου Ανδρέου Κάτω Πατησίων. Ο εν λόγω κληρικός με την έναρξη του Ελληνοϊταλικού πολέμου κατετάγη στο στράτευμα ως στρατιωτικός ιερέας και πήρε τα εύσημα του διοικητού του, προαχθείς στον βαθμό του ταγματάρχου. Δικαιολογών την πρόταση του ο Διοικητής του έγραψε στην Ημερήσια Διαταγή του: " Ιερεύς με αρτίαν ηθικήν και πνευματικήν μόρφωσιν, πλήρης δε πίστεως και ενθουσιασμού, ευρίσκετο κατά τας δυσκολοτέρας στιγμάς πάντοτε πλησίον των στρατιωτών, ενισχύων αυτούς ψυχικώς και συμμεριζόμενος τους κόπους και τους κινδύνους αυτών, δειχθείς ούτω αντάξιος της στρατιωτικής και εν γένει της εθνικής αποστολής του Έλληνος κληρικού εν πολέμω".
Ως εφημέριος του Αγίου Ανδρέου Κάτω Πατησίων και κατά την κατοχή ο Αναστάσιος Κρητικός αναπτύσσει μοναδική κοινωνική και φιλανθρωπική δράση. Μεριμνά για τα συσσίτια της ενορίας, και ανοίγει ιατρείο για την παροχή υπηρεσιών προς αυτούς. Την παραμονή των Χριστουγέννων του 1944 και μετά τη λήξη της Θείας Λειτουργίας συνελήφθη από πολιτοφύλακες εντός του Ναού και οδηγήθηκε για ανάκριση στην "Κόβα", όπου στη συνέχεια στεγάστηκε το 26ο Αστυνομικό Τμήμα. Από την ανάκριση βγήκε νεκρός. Ο τάφος του βρέθηκε 30 ημέρες μετά στην οδό Λιοσίων, παρά το κέντρο "Ροσινιόλ". Το πτώμα του έφερε πολλές κακώσεις και τραύματα στο λαιμό, δείγματα ότι προ της εκτελέσεως του είχε βασανιστεί. Η κηδεία του έγινε με συγκίνηση και μεγαλοπρέπεια στον Ναό του Αγίου Ανδρέου που υπηρετούσε.
Αδελφοί μου,
Συντρίβεται η καρδιά μας από την ανάμνηση τέτοιων αποτρόπαιων πράξεων. Όμως συγχωρούμε τους διώκτες της Εκκλησίας, όπως είναι η εντολή του Κυρίου μας και όπως ο ίδιος έπραξε για τους βασανιστές και φονείς του. Συγχωρούμε αλλά και μνημονεύουμε και τιμάμε εκείνους τους κληρικούς που θυσιάστηκαν για την Πίστη τους. Όσοι κληρικοί βασανίστηκαν και φονεύθηκαν κατά την περίοδο 1940 - 1949 είναι μάρτυρες της Πίστεως και ήρωες της Πατρίδος. Η θυσία και το μαρτύριο τους συνέβαλαν στον αγώνα για την ελευθερία της Ελλάδος.
Ορισμένοι στην Πατρίδα μας και πολλοί στο εξωτερικό δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι η Εκκλησία στην Ελλάδα είναι το σύνολο κλήρου και λαού και πως ο παπάς με τα μέλη της ενορίας του είναι όπως το κρέας με το νύχι. Δεν μπορούν να καταλάβουν αυτή τη σχέση, αυτήν την ενότητα, γιατί δεν έζησαν ποτέ μαζί με το λαό, δεν ένιωσαν ποτέ το σφυγμό του, δεν βίωσαν ποτέ τις αγωνίες του, τα προβλήματα του, τους πόνους και τις χαρές του. Οσοι θέλησαν κατά καιρούς να εξοντώσουν την Εκκλησία και να την υποκαταστήσουν με ανθρώπινα κατασκεύασματα και είδωλα το έκαμαν ως μέλη ομάδας με ιδεολογικούς - πολιτικούς στόχους, βγαλμένους όχι μέσα από τα πάθη του λαού, αλλά ως αποτέλεσμα κοινωνιολογικών και φιλοσοφικών μελετών. Σήμερα εξακολουθούν να υπάρχουν διώκτες της Εκκλησίας, που δεν διδάχθηκαν τίποτε από την Ιστορία. Συνεχίζουν και σήμερα με άλλο τρόπο να Την πολεμούν. Εκείνο που τώρα επιδιώκεται είναι ο αποχριστιανισμός της Πολιτείας και η μετατροπή της σε μια κοινωνία άμορφη, χωρίς ρίζες, χωρίς Παράδοση και χωρίς πολιτισμική κληρονομιά.
Σήμερα, με την πλάκα αυτή που αποκαλύπτουμε, επιτελούμε τριπλό καθήκον:
1. Ζητούμε τις ευλογίες και την ευχή των ιερέων που μαρτύρησαν υπέρ Πίστεως και Πατρίδος, κατά την περίοδο 1940 - 1949.
2. Προσευχόμαστε να συγχωρηθούν οι διώκτες και εκτελεστές τους. Και
3. Ευχόμαστε να μην ξαναζήσει η Πατρίδα μας τέτοια ανθρώπινη τραγωδία, όπως εκείνη της 10ετίας 1940 - 1949, υπό τον βάρβαρο κατακτητή και κατά την αδελφοκτόνο αιματοχυσία.
Και εμείς, ως Εκκλησία, φροντίσαμε να αποκατασταθεί η ψυχική ενότητα, η ομοψυχία του λαού μας. Στα πλαίσια αυτά το 2000 και μετά από δική μας πρόταση η Ιερά Σύνοδος αποφάσισε να αποκαταστήσει ηθικώς τους Μητροπολίτες Ηλείας Αντώνιο και Κοζάνης Ιωακείμ, οι οποίοι βγήκαν στο βουνό υπό τη σημαία του ΕΑΜ. Όπως είχα δηλώσει τότε στο περιοδικό της Αρχιεπισκοπής "Τόλμη" πενήντα χρόνια είναι αρκετά και πρέπει να υπάρξει πλήρης εθνική συμφιλίωση. Με την πλάκα αυτή δεν θέλουμε να αναξέσουμε πληγές, δεν θέλουμε όμως να λησμονήσουμε, αλλά οφείλουμε να συγχωρήσουμε, όπως μας επιβάλλει η χριστιανική μας πίστη.
Ο Κύριος να ευλογεί και να αγιάζει όλους σας.
