Σαμοθράκη 30/6 - 3/7 2005
Μέ ἰδιαίτερη χαρά ἀπευθύνομαι σ' ἐσᾶς τόν δημοσιογραφικό κόσμο καί συγχαίρω ἐγκαρδίως τόν ἐντιμότατο Κύριο Πρόεδρο καί τά μέλη τῆς Ὀργανωτικῆς Ἐπιτροπῆς γιά τήν πρωτοβουλία τῆς διοργανώσεως τοῦ 13ου Πανελληνίου Δημοσιογραφικοῦ Συνεδρίου στήν ὡραία Σαμοθράκη καί μέ θέμα: «ΜΜΕ: Σύγχρονη πραγματικότητα στόν ἑλληνικό καί εὐρωπαϊκό χῶρο». Κάθε καλή προσπάθεια, ἡ ὁποία κατατείνει στήν ἐμβάθυνση μέσα στόν πυρήνα τῶν προβλημάτων πρός ἐξαγωγήν ὠφελίμων συμπερασμάτων γιά τήν κοινωνία μας εἶναι κάτι πολύ σημαντικό καί ὅλοι ὀφείλουμε νά συμβάλουμε ὥστε νά ἔχουμε ὡς ἀποτέλεσμα τό ποιοτικό ἀνέβασμα τῶν συνανθρώπων μας καί τοῦ ἐν γένει πολιτισμοῦ μας.
Γνωρίζω, καί τό χαίρομαι αὐτό, ὅτι ὅλοι ἀγωνίζεσθε γιά ἕνα ἀξιοκρατικό, ζηλευτό καί καρποφόρο σήμερα καί γιά ἕνα ἐλπιδοφόρο καί καλύτερο αὔριο καί ξέρω ὅτι πολλά προσφέρετε μέ τό λειτούργημά σας αὐτό γιά νά διατηρηθοῦν ἀκέραιες οἱ διαχρονικές ἀξίες τῆς δημοκρατίας, τῆς ἐλευθερίας τοῦ τύπου, τῆς ἐκπαίδευσης, τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης, τῆς ἰσότητας καί τῆς ἀνθρώπινης ἀξιοπρέπειας.
Ἀλλ' ἐπιτρέψατέ μου στό Χαιρετιστήριο αὐτό Μήνυμά μου νά καταθέσω λίγες σκέψεις μου ἐπί ἑνός ἄλλου ἐπιπέδου. Ἑνός ἐπιπέδου ἤ καλλίτερα ἑνός κόσμου πού πυκνά-συχνά διαλανθάνει τῆς προσοχῆς μας ἤ τίθεται ἑκουσίως ἤ ἀκουσίως στό περιθώριο καί παραμένουμε ἀνυποψίαστοι γιά τήν ὕπαρξή του. Ἴσως φανεῖ παράδοξη ἡ ἀναφορά μου αὐτή καί μάλιστα σ' ἕνα Πανελλήνιο Δημοσιογραφικό Συνέδριο. Ἀλλά κάποτε ἀξίζει καί πρέπει νά προσεγγίζουμε τά θέματα αὐτά πρωταρχικά ἐμεῖς καί νά μήν ἐρχόμαστε δεύτεροι ὅταν οἱ ξένοι φίλοι σ' Εὐρώπη καί Ἀμερική τά ἀνακαλύπτουν καί τά παρουσιάζουν ὅπως ἤδη γίνεται.
Μιλῶ γιά τήν «φιλοκαλική πνευματικότητα». Τί σημαίνει αὐτό; Σημαίνει φιλία, ἀγάπη πρός τήν πνευματική ὡραιότητα τοῦ θεϊκοῦ στοιχείου στή ζωή μας. Πρόκειται γιά τόν αὐθεντικό βίο, τή συνάντηση τοῦ ἀνθρώπου ὡς προσώπου καί ὡς προσωπικότητας μέ τό κάλλος τοῦ Θεοῦ. Ἡ συνάντηση αὐτή δέν εἶναι μιά ἁπλή ἐνόραση ἤ μιά θεωρητική ἐνασχόληση. Εἶναι ὀντολογική κοινωνία στή θεία ἐνέργεια, μετοχή στό εἶναι καί στό εὖ εἶναι. Αὐτή ἡ φιλοκαλική πνευματικότητα γιά τήν ὁποία σᾶς μιλῶ καί ἴσως νά παραξενεύεσθε δέν εἶναι χωρίς πρακτικές στήν σύγχρονη κοινωνία μας. Ἀναφέρω τέσσερα σημεῖα ὅλως ἐπιγραμματικά.
Τό πρῶτο εἶναι ἡ ἀπάντηση πού δίνει ἡ φιλοκαλική πνευματικότητα στό ἐρώτημα τῆς ἀλήθειας. Δέν ὑπάρχει ἄνθρωπος πάνω στή γῆ πού νά μήν προβληματίζεται καί νά μήν ψάχνει γιά τήν ἀλήθεια περί τοῦ Θεοῦ, τοῦ κόσμου, τοῦ ἀνθρώπου, τῶν ὄντων γενικότερα. Ἡ γνώση τῆς ἀληθείας στό δρόμο τῆς φιλοκαλικῆς πνευματικότητας εἶναι θἄλεγα περισσότερο ὑπόθεση βιώσεώς της παρά γνώσεώς της. Καί δέν ὑπάρχει ὑπεροχότερο χρέος ἀπό τό νά ὑπηρετεῖς τήν ἀλήθεια.
Τό δεύτερο ἔχει ἄμεση σχέση μέ τό πρῶτο σημεῖο τήν ἀλήθεια. Πρόκειται γιά τή ζωή. Στή βιβλική θέση ζωή δέν εἶναι μόνο ἡ δύναμη πού ὁριοθετεῖ μία ἀτομική ὕπαρξη, δέν εἶναι μόνο ἡ βιολογική ἀντίληψη γιά τή ζωή. Ζωή, ζῶ θεωρεῖται ὡς καρπός μιᾶς σχέσεως προσώπων. Ζωή εἶναι μέ ἄλλες λέξεις γεγονός κοινωνίας προσώπων. Ἡ ἀντίληψη αὐτή ἐκφράζεται στή φιλοκαλική πνευματικότητα μέ τόν ὅρο «κοινότητα». Εἶναι τό πνεῦμα τῆς συνάξεως καί κοινωνίας τῶν ἀνθρώπων, τό σημεῖο διαλόγου καί καταλλαγῆς, συμφιλιώσεως, εἰρήνης καί ἀμοιβαίας ἐμπιστοσύνης, τό σπάσιμο τῆς μοναξιᾶς καί τό ἄνοιγμα στόν πλησίον, ὅποιος καί ὅπως καί ἄν εἶναι. Ἡ εὐχαριστιακή δέ κοινωνία τῶν πιστῶν εἶναι τό ἀποκορύφωμα πού καί πάλιν ἔχει τήν μετά τήν Θ. Λειτουργία κοινωνιολογική πλευρά της. Ἔτσι στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας ἡ εὐχαριστιακή κοινότητα ἀποτελεῖ τό πρότυπο γιά κάθε ἀνθρώπινη κοινωνία ἐνάντια στή βία καί στό ἀδιέξοδο. Πόσο ζεστά νοιώθει κανείς μέσα σ' αὐτή τήν κοινοτική ἀτμόσφαιρα πού τόσο μᾶς λείπει σήμερα!
Τρίτο σημεῖο, ὡς συνέχεια τῶν προηγουμένων, εἶναι ἡ εὕρεση τοῦ «γέροντα», τοῦ στάρετς, ὅπως τόν ἀποκαλοῦν οἱ Ρῶσοι. Εἶναι ἀναμφισβήτητο γεγονός ὅτι ὁ «γέροντας» βρίσκεται στήν ἀρχή αὐτή τῆς φιλοκαλικῆς πνευματικότητας γιατί χωρίς αὐτή τήν καθοδήγηση καί τήν ἐν ἐλευθερίᾳ ὑποκοή δέν μπορεῖ νά προχωρήσεις στά μυστήρια τῆς πνευματικότητας. Χωρίς «γέροντα» εἶσαι ὡς καλαμιά στόν κάμπο. Τέτοιους σοφούς «ἐν Πνεύματι» γέροντες ἀνέδειξε καί ἡ ἐποχή μας καί ὁ κόσμος τρέχει δίπλα τους ἐναποθέτοντας τόν πόνο του, τά προβλήματά του, τίς ἀγωνίες του. Ἴσως δέν κάνουν θόρυβο καί εἶναι κεκρυμμένοι. Αὐτό ὅμως ἀξίζει. Νά τούς ἀνακαλύψεις μέσα στήν Ἀθήνα καί στά μεγάλα ἀστικά κέντρα ἤ κάπου ἀλλοῦ μακριά ἴσως σέ κάποιο βουνό ἤ νησί.
Τό τελευταῖο σημεῖο τῆς φιλοκαλικῆς πνευματικότητας ἔχει σχέση μέ τήν κτίση, τό περιβάλλον. Ἐκεῖνος πού ζεῖ φιλοκαλικά ξέρει νά ἀγαπᾶ καί νά σέβεται ὅλη τήν κτίση. Εἶναι ὁ κατ' ἐξοχήν οἰκολόγος καί περιβαλλοντιστής πού δέν βλέπει χρησιμοθηρικά καί ἐγωκεντρικά τή φύση ἀλλά εἶναι ὁ φίλος καί χρηστός διαχειριστής τῶν δημιουργημάτων τοῦ Θεοῦ.
Σᾶς ξάφνιασα. Ἀλλά, ἀγαπητοί μου, ἄν ποθοῦμε εἰλικρινά νά ἔχουμε μιά κοινωνία ὑψηλοῦ ἐπιπέδου, μιά κοινωνία ὀρθῶν ἀξιῶν χωρίς τήν ἀλαζονία τοῦ βίου καί τό μῖσος στίς ἀνθρώπινες σχέσεις τότε σκεφθεῖτε σοβαρά καί ὑπεύθυνα καί αὐτό πού σᾶς προσφέρει ἡ ταπεινότης μου. Δέν λέω νά τό υἱοθετήσετε. Μοναχά σταθεῖτε λίγο καί στοχαστεῖτε σεῖς οἱ λειτουργοί τῶν Μ.Μ.Ε. Σκεφθεῖτε αὐτό πού ἔγραψε ἡ ἔγκριτος ἐφημερίδα LE MONDE τό 1981 ὅταν ἡ Ἑλλάδα γινόταν τότε το 10ο μέλος τῆς Ε.Ο.Κ. Ἔγραφε: "Μέ χαρά ὑποδεχόμαστε τήν χώρα τῆς Φιλοκαλίας"!
Σᾶς εὔχομαι καλή ἐπιτυχία στό Συνέδριό σας καί ὁ Πανάγαθος Θεός νά σᾶς εὐλογεῖ καί χαρίζει σ' ὅλους καί στίς οἰκογένειές σας ὑγεία καί κάθε καλό.
Μετ' εὐχῶν διαπύρων
