- Πανοσιολογιώτατε Καθηγούμενε της Ιεράς ταύτης Μονής,
- Αγαπητοί Πατέρες και Αδελφοί,
- Λαέ του Κυρίου ευλογημένε,
ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ !
Μετά της τιμίας Συνοδείας ημών κομίζομεν εις υμάς, το τερπόν της Αναστάσεως μήνυμα και μετά πολλής συγκινήσεως αλλά και χαράς ασπαζόμεθα υμάς επισκεπτόμενοι την Ιεράν Μονήν του Αγίου Νεοφύτου του Εγκλείστου, της τόσον σπουδαίας αυτής μορφής του Ορθοδόξου Μοναχισμού, της εξοχωτέρας ίσως μεταξύ των ασκητών συγγραφέων της γλυκείας νήσου Κύπρου.
Ακολουθούμε και ημείς τα βήματα των μυριάδων πιστών, οι οποίοι συρρέουν επί αιώνας δια να προσκυνήσουν την Εγκλείστραν, την οποίαν ο ίδιος ελάξευσεν εις τον βράχον και έζησεν επί έτη πολλά, προσευχόμενος και συγγράφων κατά την διάρκειαν μιας εκ των πλέον δραματικών εποχών της ιστορίας της Κύπρου, δηλαδή της καταλήψεως αυτής υπό των Σταυροφόρων.
Δι ἡμᾶς τους Ορθοδόξους αποτελεί κλασικόν παράδειγμα αντιπροσώπου του ησυχαστικού ασκητισμού και εκφράζει εκείνο το οποίο διετύπωνε ο Κωνσταντίνος Οικονόμος ο εξ Οικονόμων δια τον μοναχισμόν, δηλαδή την «εντελή απάρνησιν του κόσμου και των εν τω κόσμω, στέρησιν απάσης ευπαθείας, και την δια της στενής και τεθλιμμένης οδού κατόρθωσιν της ψυχικής σωτηρίας» .
Εάν ανατρέξωμεν εις την παράδοσιν της Ορθοδόξου Εκκλησίας, θα παρατηρήσωμεν ότι η ησυχία, δηλαδή η κατάστασις εκείνη, δια της οποίας ο άνθρωπος κατορθώνει την εσωτερικήν αυτού ενότητα και επιτυγχάνει την αφιέρωσίν του εις τον Θεόν, εκφράζεται δια της απολύτου πνευματικής ενεργοποιήσεως και βιωματικής προσηλώσεως εις τον Πλάστην και Δημιουργόν.
Ο μοναχός αυτοπεριοριζόμενος εις συγκεκριμένον τόπον έχει την δυνατότητα να εξερευνά τον απέραντον εσωτερικόν αυτού κόσμον και να επιδιώκη την αγιότητα, τουτέστιν τον αγιασμόν της ψυχής αυτού δια του απηνούς πολέμου των παθών. Δι’ αυτού του τρόπου καθίσταται προφανές ότι ο μοναχός δεν αποστρέφεται τον κόσμον αλλά το κοσμικόν φρόνημα.
Ασφαλώς, εις καιρούς κατά τους οποίους το πνεύμα καταρρακώνεται από την επικράτησιν της ύλης, χρησιμοποιουμένης πολλάκις ως μοναδικού σκοπού της ζωής, η απομάκρυνσις εκ του κόσμου θεωρείται υπό πολλών ως άχρηστος και εγωιστική πράξις. Και όμως, αυτή η απόφασις οδηγεί προς μίαν εκ διαμέτρου αντίθετον κίνησιν, φέρουσαν εις την ενότητα μετά της ανθρωπότητος όλης.
Πρόκειται δια μίαν πορείαν ανόδου πνευματικής, δια της οποίας η συμβατικότης παραμερίζεται δια να επιδιωχθή το απόλυτον, η ένωσις μετά του Θεού. Ο σκοπός ούτος δεν είναι ατομική επιδίωξις αλλά συμπίπτει μετά του εξαγιασμού της ανθρωπότητος συμπάσης.
Είναι χαρακτηριστικά τα όσα λέγει ο όσιος Νεόφυτος «Εις τον θεοφόρον πατέρα ημών και θαυματουργόν Ιλαρίωνα», τα οποία σχολιάζουν εις ανύποπτον δι’ ημάς χρόνον τας σκέψεις τας οποίας επεθυμήσαμεν να μοιρασθώμεν σήμερον μεθ’ υμών κατά την εύσημον ταύτην ημέραν εις τον χώρον, όπου ούτος ησκήτευσεν. Λέγει λοιπόν: «Χαίροις, πάτερ Ιλαρίων θεσπέσιε, ότι της δεσποτικής σαγήνης είσω γενόμενος εισήχθης εις αγγεία βασιλικά της άνω κληρουχίας, αγγέλοις συγχορεύων και αγίοις και δήμοις των δικαίων, πρεσβεύων συν αυτοίς υπέρ παντός του κόσμου, του λίαν παρανομούντος και αξίως μαστιζομένου… Αλλά μη παύση, θεοφόρε, λιτανεύων συν τοις μετόχοις σου, έως ου ο χειμών των ανιαρών κατευνάση νεύσει Θεού».
Ο άγιος Νεόφυτος απομονωμένος εις την Εγκλείστραν αυτού, δηλαδή εις το ερημητήριόν του, απέβη δια την πάσχουσαν πατρίδα και τον λαό του η φωνή, η πηγή παρακλήσεως και δυνάμεως, όπως μαρτυρούν τα συγγράμματα αυτού. Δια της βιοτής και των έργων αυτού, έργων μαρτυρούντων λιπαράν παιδείαν, απετέλεσεν εν σπάνιον παράδειγμα ελληνικού και ορθοδόξου ήθους εις μίαν εποχήν πολιτικών και πολιτισμικών ανακατατάξεων, όπως υπήρξεν η εποχή των Κομνηνών και των Αγγέλων.
Παρόμοιαι φωναί είναι δυνατόν να προέλθουν μόνον από εκείνους, οι οποίοι γνωρίζουν ότι μετέχουν της ιδίας ζωής, της οποίας και οι Πατέρες μετέσχον, ήτοι της ζωής του Χριστού. Και τούτο, κατά την Αγίαν και Ορθόδοξον ημών Εκκλησίαν, είναι η πλέον αυθεντική μεταβίωσις των Πατέρων. Αναγνωρίζουσα τον Νεόφυτον ως Άγιον, η Εκκλησία του είδεν εις αυτόν ένα πραγματικόν διάδοχον των Πατέρων, ένα πράγματι εξ εκείνων . Ο λόγος του σαφής αλλά και μεστός νοημάτων, προσκολλάται επί των αγίων μορφών των απεικονιζομένων επί των τοίχων του Οίκου τούτου του Θεού και διαμηνύει εις τους αιώνας :
«Εάν δε οι αμαρτωλοί προς Κύριον επιστρέψωμεν και ποιήσωμεν αυτώ καρπόν άξιον μετανοίας, πέπεισμαι, κατά τα αυτού παναληθή επαγγέλματα, ότι ου μόνον απλώς την αυτού θεασόμεθα δόξαν άρρητον, αλλά και συν αυτώ, χάριτι αυτού, της αυτού βασιλείας επαπολαύσομεν και είποι πάντως εν τούτω αρτίως πας ο λαός το Αμήν» .
Αδελφοί και πατέρες, εντός του πανιέρου τούτου Ναού της Υπεραγίας Θεοτόκου, τον οποίον δεν είδεν δια των υλικών αυτού οφθαλμών ο Άγιος Νεόφυτος αλλά στέγει και ευλογεί εκ των ουρανίων δωμάτων, ευχαριστούμεν υμάς εκ βάθους καρδίας δια την προς ημάς και τους περί ημάς δοχήν και ευχόμεθα όπως Κύριος ο Θεός ενισχύει υμάς εις τον ανάντην δρόμον τον οποίον επελέξατε.
