ΕΡΩΤΗΣΗ 1η
Μακαριώτατε, η ομογένεια της Αμερικής Σάς αγαπά και σεμνύνεται πολύ και, μαζί με τις εγκάρδιες ευχές της, επιθυμεί να πληροφορηθεί, εκ των χειλέων Σας, για την πορεία της υγείας Σας.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Θέλω να διαβεβαιώσω, διά της εφημερίδος σας, τους ομογενείς μας της Αμερικής, ότι τούς περιβάλλω με ανάλογα συναισθήματα αγάπης και τιμής, καθώς και σεβασμού, αναγνωρίζοντας στα πρόσωπά τους, τους καλύτερους πρεσβευτές της μητέρας πατρίδος, εκείνους που, με τη δράση, τα έργα και την πρόοδό τους, τίμησαν και τιμούν την Ελλάδα στο εξωτερικό.
Παράλληλα, θέλω όλους να ευχαριστήσω για την έντονη αγάπη που μού εξέφρασαν, την περίοδο της προσωπικής μου δοκιμασίας, γεγονός που μού δίνει θάρρος και δύναμη για την αντιμετώπιση της δεύτερης φάσης της περιπέτειάς μου κοντά σας, κοντά σε ανθρώπους οικείους, φίλους, προέκταση του Ελληνικού λαού, που τόσο μού συμπαραστάθηκε και μέ στήριξε αυτόν τον καιρό.
Πέρασα σαρανταδύο ολόκληρες ημέρες νοσηλευόμενος στο νοσοκομείο, έχοντας υποστεί μια σημαντική χειρουργική επέμβαση, δίχως να μπορώ να φανταστώ, κατά την εισαγωγή μου, τις επακόλουθες εξελίξεις. Δόξα τω Θεώ, με ανέλαβαν σπουδαίοι άνθρωποι – ιατροί, οι οποίοι έσκυψαν επάνω μου, με αγάπη και έκδηλο, ανθρώπινο ενδιαφέρον, προσπαθώντας, με τη βοήθεια και τη δύναμη του Θεού, να μού προσφέρουν την καλύτερη δυνατή ιατρική βοήθεια και φροντίδα. Ύστερα από μακρά νοσηλεία, εξήλθα αποκατεστημένος, ως προς το αρχικό πρόβλημα, έχοντας ήδη αρχίσει να προετοιμάζομαι για το δεύτερο στάδιο της δοκιμασίας, στην Αμερική.
ΕΡΩΤΗΣΗ 2η
Πώς περνάτε αυτές τις μέρες στο σπίτι Σας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Το διάστημα αυτό, μέχρι το μεγάλο ταξίδι στην Αμερική, είναι διάστημα προετοιμασίας, ψυχολογικής και σωματικής, ούτως ώστε, να βρεθώ στο Μαϊάμι, στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Βρίσκομαι σε διαρκή επικοινωνία και συνεργασία με τους γιατρούς, ακολουθώ κατά γράμμα τις εντολές τους, παράλληλα, όμως, μαθαίνω και εμπλουτίζω τις γνώσεις μου γύρω από την υπόθεση των μεταμοσχεύσεων, οι οποίες, πολλές φορές με είχαν απασχολήσει και στο παρελθόν, σε θεωρητικό, βέβαια, επίπεδο.
Μεγάλη σημασία έχει την περίοδο αυτή και η σωματική ενδυνάμωση, που θεωρείται βασική προϋπόθεση, ενόψει της μεταμόσχευσης και η καλύτερη δυνατή αποκατάσταση του οργανισμού, ύστερα από την πολυήμερη αρχική και σκληρή δοκιμασία του.
Παρόλα αυτά, όμως, δε μπορώ να μην ασχολούμαι και να εργάζομαι, πιο χαλαρά έστω, για τα σημαντικότερα, τουλάχιστον, εκκλησιαστικά ζητήματα, που βρίσκονται σε εξέλιξη, είτε πρόκειται, στο άμεσο μέλλον, να μάς απασχολήσουν. Δυστυχώς, είμαι αναγκασμένος να απουσιάσω από την Ελλάδα για αρκετό χρονικό διάστημα, γι’ αυτό πρέπει εγκαίρως να τακτοποιηθούν και να δρομολογηθούν τα πράγματα, εις τρόπον ώστε η απουσία μου να μην επηρεάσει τις εξελίξεις και τα έργα μας τόσο σε Συνοδικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο Ιεράς Αρχιεπισκοπής. Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στους συνεργάτες μου και τα μέλη της Ιεράς Συνόδου, που, με την υπευθυνότητα και τη σοβαρότητα που τούς διακρίνουν, θα φροντίσουν ώστε όλα να κυλήσουν ομαλά.
ΕΡΩΤΗΣΗ 3η
Έχει οριστεί ακριβής ημερομηνία έλευσής Σας στο Μαϊάμι;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Αν θέλει ο Θεός, θα ταξιδέψω στην Αμερική και στο Μαϊάμι στις 18 Αυγούστου, θα ενταχθώ αμέσως σε ένα πρόγραμμα προετοιμασίας και ιατρικών εξετάσεων, μέχρι την ημέρα της μεταμόσχευσης από το εκλεκτό μέλος της Ομογένειας της Αμερικής και καλό μου φίλο, πλέον, Ανδρέα Τζάκη.
ΕΡΩΤΗΣΗ 4η
Σάς άλλαξε σαν άνθρωπο και σαν Εκκλησιαστικό ηγέτη αυτή η πρόσφατη περιπέτειά Σας και πώς;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Πολλές φορές, τις ώρες τις μοναξιάς και της περισυλλογής στην Εντατική Μονάδα του Νοσοκομείου, αλλά και στον θάλαμο νοσηλείας, ήρθε στο νου μου το ερώτημα, τί είναι ο άνθρωπος, τελικά; Πώς, από τη μια στιγμή στην άλλη, είναι δυνατόν, από την απόλυτη δράση να βρεθεί στην απόλυτη απραξία, από την απόλυτη δύναμη και ζωντάνια, στο άλλο άκρο, στην απόλυτη αδυναμία.
Η κατάσταση αυτή, κυρίως όταν συμβαίνει ξαφνικά, όταν ο άνθρωπος δεν είναι συνηθισμένος να μπαινοβγαίνει στα νοσοκομεία, παρά μόνο για να επισκεφθεί ασθενείς, ασφαλώς και προκαλεί αλλαγές, κυρίως στον τρόπο σκέψης και αντιμετώπισης της ίδιας της ζωής, της ουσίας και των ορίων της. Πιστεύω ότι όταν νιώσει κανείς τον πόνο και μάλιστα τόσο έντονα, μπορεί να νιώσει και τον πόνο των άλλων καλύτερα. Όταν βιώσει το άλγος της ασθενείας μπορεί να θαυμάσει και να υποκλιθεί σε ανθρώπους, που το πεπρωμένο της ζωής τούς επέβαλε να ζουν υπό διαρκείς συνθήκες ασθενείας και αδυναμίας.
Όταν μάλιστα, γνωρίζει κάποιος ότι η κατάστασή του είναι σοβαρή και πρέπει να δώσει μάχη για να βγει νικητής, τότε αγαπά και εκτιμά περισσότερο τη ζωή, αγαπά και εκτιμά περισσότερο και τους ανθρώπους, κυρίως εκείνους με τους οποίους ήρθε σε σύγκρουση, στο παρελθόν, εκείνους με τους οποίους πικράθηκε, από τους οποίους πόνεσε και υπέφερε ακόμα. Κάτι τέτοιες στιγμές νιώθει ο άνθρωπος ότι η ζωή είναι πολύ μικρή και ταυτόχρονα, πολύ σπουδαία για να χαραμίζεται σε μικρότητες, για ν’ απασχολείται με ανούσια πράγματα και όχι με εκείνα που καταξιώνουν το παρόν και διασφαλίζουν το αιώνιο μέλλον της.
ΕΡΩΤΗΣΗ 5η
Θα μάς λέγατε μερικές από τις σκέψεις που περνούσαν από το μυαλό Σας όλες εκείνες τις 42 μέρες και νύχτες στο νοσοκομείο;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Ήταν περίοδος έντονης και έμπονης προσευχής. Ο πόνος, τελικά, σε φέρνει πιο κοντά στο Θεό, σε καθιστά δεκτικότερο της χάριτός Του. Μίλησα πολλές φορές μαζί Του, ίσως και δυνατά, κάποιες απ’ αυτές και σίγουρα ένιωσα έντονη την παρουσία Του. Εκείνος μού έδινε υπομονή, με όπλιζε με καρτερία, με ενδυνάμωνε με την ελπίδα της νίκης, με έκανε να πιστέψω ότι δεν πρέπει και δε μπορώ να το βάλω κάτω, οφείλω να παλέψω, όχι απλά για να θεραπευτώ, αλλά για να συνεχίσω να Τον υπηρετώ, να κάνω αυτό που έμαθα μια ζωή να κάνω, να Τον διακονώ.
Κάτι τέτοιες στιγμές, επίσης, περνούν μπροστά από τα μάτια, σαν σε κινηματογραφική ταινία, στιγμές, πρόσωπα και γεγονότα, η περιπέτεια μιας ολόκληρης ζωής, με τις επιτυχίες και τα λάθη της. Κυρίως τα λάθη και τα σφάλματα, οι παραλείψεις και οι αστοχίες κάνουν πιο έντονη την εμφάνισή τους, μπορείς να τα δεις πιο καθαρά και ν’ αναμετρηθείς μαζί τους με περισσότερη ειλικρίνεια. Στο κρεβάτι του πόνου μπορείς να γνωρίσεις πιο εύκολα τον εαυτό σου, να τον κοιτάξεις κατάματα και να οδηγηθείς στην αυτογνωσία.
Γι’ αυτό εμείς στην Εκκλησία, λέμε ότι η ασθένεια είναι επίσκεψη Θεού και πως, όταν την αντιμετωπίζει κανείς με αυτή τη λογική, όσο μεγάλη και βαριά κι αν είναι, τόσο περισσότερο ωφελείται και παιδαγωγείται.
Η συναναστροφή μου, παράλληλα, με τους γιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό του νοσοκομείου, όλες εκείνες τις ημέρες, αποκάλυψε, έτι περισσότερο στα μάτια μου, το μέγεθος της προσφοράς αυτών των ανθρώπων, την αξία της ιατρικής επιστήμης, το πόσο αγαπά ο Θεός τον άνθρωπο ώστε να ευλογεί αφειδώς τον νου «του θεραπεύειν τον άνθρωπον», ως προέκταση της δικής Του σοφίας.
ΕΡΩΤΗΣΗ 6η
Τί σάς έλειπε πιο πολύ μέσα στο νοσοκομείο;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Το θυσιαστήριο και η λειτουργική ζωή. Αυτά είναι η αρχή και το τέλος της ζωής ημών των κληρικών, η πηγή της δυνάμεώς μας, η κινητήριος δύναμη των δραστηριοτήτων μας. Δεν υπήρξε ποτέ ανάλογο διάστημα αποχής από το θυσιαστήριο, από την μυστηριακή κοινωνία με τον Θεό και τους ανθρώπους και όσο σκέπτομαι ότι θα αργήσει ακόμα η ώρα που θα σταθώ και πάλι ενώπιον της Αγίας Τραπέζης, δε σάς κρύβω ότι θλίβομαι και υποφέρω εσωτερικά.
Μού έλειπε, όμως και ο λαός μας, αυτός ο υπέροχος απλός κόσμος, που μάθαινα πόσο υπέφερε μαζί μου, πόσο και πώς συμμετείχε στη δοκιμασία μου. Σε όλη τη διάρκεια της Ιερατικής και Αρχιερατικής μου ζωής είχα μάθει να ζω μαζί και κοντά στο λαό μας, να συναναστρέφομαι μαζί του, να ακούω τα προβλήματά του, ν’ αφουγκράζομαι τους πόνους και τα βάσανά του. Αυτός ο λαός, μού έδειξε σπάταλα την αγάπη του, μετά το Θεό υπήρξε και είναι το στήριγμά μου, η βακτηρία του βίου μου. Αυτό τον λαό θέλησα πρωτίστως να ευχαριστήσω κατά την έξοδό μου από το νοσοκομείο και αναλογίζομαι την ώρα και τη στιγμή που θα σταθώ και πάλι απέναντί του για να του δώσω το χέρι μου και να τον ευλογήσω. Η υπόσχεσή μου προς τον λαό μας είναι μία και θα την τηρήσω: θα επιστρέψω δυνατός για να συνεχίσω να τον διακονώ μέσα στην Εκκλησία του Χριστού!
ΕΡΩΤΗΣΗ 7η
Τελικά, Μακαριώτατε, γιατί ο πόνος στη ζωή μας;
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Μεγάλο ερώτημα αυτό και δύσκολο ν’ απαντηθεί έτσι απλά. Έλεγε ο Ντοστογιέφσκι ότι «ο πόνος είναι η μόνη αιτία της συνειδήσεως», καθώς προσγειώνει τον άνθρωπο, τον κάνει να συνειδητοποιήσει τα όριά του, τον οδηγεί στην αναζήτηση του εαυτού του, στην αληθινή και ειλικρινή ενδοσκόπηση και, δι’ αυτής, στην ποθητή αυτογνωσία. Ένας σπουδαίος Έλληνας δε και σύγχρονος στοχαστής έλεγε ότι «όταν πάσχει ένας άνθρωπος και θέλει να μάθει αφ’ ων έπαθεν, τότε μαθαίνει αδιάκοπα κάτι για τον εαυτό του και για τη σχέση του με τον Θεό. Και αυτό είναι το σημείο που δείχνει ότι μορφώνεται για την αιωνιότητα… Μόνον ο πόνος μορφώνει για την αιωνιότητα, γιατί η αιωνιότητα βρίσκεται στην πίστη, αλλά η πίστη βρίσκεται στην υπακοή και η υπακοή στον πόνο. Η υπακοή δεν υπάρχει έξω από τον πόνο, η πίστη δεν υπάρχει έξω από την υπακοή, η αιωνιότητα δεν υπάρχει έξω από την πίστη…»
Ο πόνος, επίσης, είναι και τρόπος αποκάλυψης του Θεού, τρόπος επικοινωνίας του Θεού με τον άνθρωπο. Ο μακαριστός Μητροπολίτης Χαλκίδος Νικόλαος, ένας άνθρωπος που δοκιμάστηκε απίστευτα από τον πόνο της ασθενείας, έγραφε ότι «Πρέπει να περάσεις ένα βαθύ πόνο, μια τραγική αγωνία, να κραυγάσεις, να παλέψεις, για να σού μιλήσει ο Θεός. Διαφορετικά, δε γίνεται τίποτα. Το δοκίμασα, το δοκιμάζω, αυτή είναι η κατάθεσή μου»
Η δική μου κατάθεση, λοιπόν, με την οποία θα κατακλείσω αυτή τη συνέντευξη, προέρχεται από μία πρόσφατη ομιλία μου σε ένα Επιστημονικό Συνέδριο, με θέμα τον πόνο και την λύτρωση, που νομίζω ότι δίνει και την τελική απάντηση στο γιατί του πόνου: «Απάντηση στο γιατί του πόνου δε μπορεί να δοθεί χωρίς το φως του Χριστού. Όχι το φως της θρησκείας γενικώς, αλλά το φως αυτού του Θεανδρικού προσώπου του Χριστού. Και τούτο διότι Αυτός ανέλαβε πάνω Του όλο τον ανθρώπινο πόνο, διά της Ενανθρωπίσεως, του Πάθους, του Σταυρού και του Τριημέρου θανάτου Του. Το κλειδί για την ερμηνεία του πόνου είναι η εν Χριστώ Εσταυρωμένη αγάπη του Θεού. Τα μυστήρια του Θεού δεν εξιχνιάζονται, ούτε με επιστημονικές έρευνες, ούτε με φιλοσοφικές αναζητήσεις, ούτε με μεταφυσικές προσεγγίσεις. Τα μυστήρια του Θεού φανερώνονται και αποκαλύπτονται εν χάριτι. Ο ανθρώπινος πόνος είναι ένα από τα μεγαλύτερα και ιερότερα μυστήρια και ο Θεός το αποκαλύπτει και το ερμηνεύει εν Αυτώ τω Υιώ Του, διά Σταυρού, πάνω στο Γολγοθά. Και τη λύση και λύτρωση τη δίδει από έναν παρακείμενο άδειο τάφο. Όχι με λόγια, αλλά με ένα γεγονός. Την Ανάσταση»
Σάς χαιρετώ και σάς ευλογώ. Καλή αντάμωση!
