Μετά πάσης εκκλησιαστικής λαμπρότητος εορτάστηκε και εφέτος η μνήμη του εν Αγίοις Πατρός ημών Φωτίου, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως του Μεγάλου, τον οποίον τιμά κατ’εξοχήν η Ιερά Σύνοδος και οι Θεολογικές Σχολές Αθηνών και Θεσσαλονίκης.
Τήν Τρίτη το πρωί, 6 Φεβρουαρίου 2018, τελέστηκε στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου Πεντέλης ο Όρθρος και η Θεία Λειτουργία, ιερουργούντος του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου μετά των Συνοδικών Μητροπολιτών, Σύρου, Τήνου, Άνδρου, Κέας και Μήλου κ. Δωροθέου και Σισανίου και Σιατίστης κ. Παύλου.
Παρέστησαν ο εκπρόσωπος του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας στην Αθήνα, Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Γουινέας κ. Γεώργιος, οι Σεβασμιώτατοι Συνοδικοί Μητροπολίτες Χαλκίδος κ. Χρυσόστομος, Νέας Σμύρνης κ. Συμεών, Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων κ. Νεκτάριος, Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης και Βάρης κ. Παύλος, Θήρας, Αμοργού και Νήσων κ. Επιφάνιος, Δράμας κ. Παύλος, Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης κ. Ιωάννης, Χίου, Ψαρών και Οινουσσών κ. Μάρκος και Νικοπόλεως και Πρεβέζης κ. Χρυσόστομος. Οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Δωδώνης κ. Χρυσόστομος, Ηλείας κ. Γερμανός, Μυτιλήνης, Ερεσσού και Πλωμαρίου κ. Ιάκωβος, Πειραιώς κ. Σεραφείμ, Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος, Κυθήρων κ. Σεραφείμ, Ιλίου, Αχαρνών και Πετρουπόλεως κ. Αθηναγόρας και Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας κ. Γαβριήλ, οι Πανιερώτατοι Μητροπολίτες, Θερμοπυλών κ. Ιωάννης, Βελεστίνου κ. Δαμασκηνός και Κορωνείας κ. Παντελεήμων, οι Θεοφιλέστατοι Επίσκοποι Νεοχωρίου κ. Παύλος και Αβύδου κ. Κύριλλος και ο Αρχιγραμματεύς της Ιεράς Συνόδου, Επίσκοπος Μεθώνης κ. Κλήμης.
Ἐπίσης παρέστησαν: οι Κοσμήτορες των Θεολογικών Σχολών Αθηνών και Θεσσαλονίκης κ. Απόστολος Νικολαΐδης και κ. Μιλτιάδης Κωνσταντίνου, καθώς και οι Ελλογιμώτατοι Πρόεδροι των τεσσάρων Τμημάτων των Θεολογικών Σχολών.
Μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας, στο Διορθόδοξο Κέντρο της Εκκλησίας της Ελλάδος που ευρίσκεται στον χώρο της Ιεράς Μονής Πεντέλης, πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη, κατά την ημέρα αυτή, σύσκεψη των μελών της Ιεράς Συνόδου με τους Καθηγητές και τους λοιπούς διδάσκοντες στις Θεολογικές Σχολές των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Της συσκέψεως προέστη ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερώνυμος, ο οποίος κηρύσσοντας την έναρξη ανέφερε:
«Προσήλθαμε με τη χάρη του Θεού στην κοινή σύσκεψη της Ιεράς Συνόδου και των Θεολογικών Σχολών, για να τιμήσουμε τη μνήμη του κλεινού και μεγάλου Φωτίου. Ο σοφός Πατριάρχης ανήκει στις πατερικές προσωπικότητες, οι οποίες προσδιόρισαν το περιεχόμενο της Ιστορίας κατά τρόπο μοναδικό. Πολύ λίγοι είχαν τη χάρη και την ευλογία να προσφέρουν μία τόσο ακμαία ακτινοβολία του χριστιανικού μηνύματος.
Είτε στο πεδίο της συγγραφής και τον κύκλο των μαθητών του είτε στον πατριαρχικό θρόνο και στη συνείδηση της Εκκλησίας, ο Φώτιος ανεδείχθη μέγας. Έγινε το σύμβολο της εκκλησιαστικής ζωτικότητος στην καρδιά του Μεσαίωνα, η επιτομή της παιδευτικής και πνευματικής ανθήσεως, κατοχυρώνονοντας την ορθόδοξη πίστη ως κληρονομιά διηνεκή με ρίζες βαθιές και ακλόνητες.
Στις μέρες μας, που διαθέτουμε τα πληρέστερα μέσα για να γίνει η παιδεία καλύτερη, επικρατεί παραδόξως απερίγραπτη πνευματική ένδεια, η οποία διευρύνει τα υπαρξιακά αδιέξοδα. Η όλη προβληματική γύρω από το μάθημα των Θρησκευτικών και τα νέα προγράμματα αποτυπώνει αυτήν ακριβώς την πραγματικότητα. Ενδιαφέρει περισσότερο η παράθεση ετερόκλητων πληροφοριών εν είδει δαιδαλώδους ιστού αιωρούμενου σε τόπο χωρίς έδαφος, παρά η σημασία τους, η οποία εκ φύσεως έγκειται στο βάθος των πραγμάτων. Η γνώμη μας είναι ότι όταν ο κόσμος αλλάζει, τότε ακριβώς είναι η στιγμή που πρέπει να δυναμώσουμε τις ρίζες μας. Όταν οι ρίζες είναι δυνατές, θα μεταδώσουν ζωή, θα θρέψουν νέους καρπούς που θα ανανεώσουν το πρόσωπο της γης».
Θέμα της εφετινής συσκέψεως ήταν: «Βυζαντινή Παιδεία, Άγιος Φώτιος, και Νεοελληνική Σχολική Θρησκευτική Αγωγή. Αλληλοαναι-ρούμενες ή αλληλοσυμπληρούμενες αφηγήσεις;» και Εισηγητής ο κ. Εμμανουήλ Περσελής, Καθηγητής της Θεωρίας και πράξης της Χριστιανικής Αγωγής στη Θεολογική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στην εισήγησή του τόνισε τη σημασία της οικογενειακής καταγωγής και της μόρφωσης που έτυχε ο Άγιος Φώτιος στην πρωτεύουσα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, την Κωνσταντινούπολη. Ο ένατος αιώνας υπήρξε ο αιώνας της αναβίωσης των ελληνικών και χριστιανικών γραμμάτων και σ’ αυτό συνετέλεσε και η προσωπικότητα του Αγίου Φωτίου.
Ο Άγιος Φώτιος, βαθύς γνώστης της αρχαίας ελληνικής κλασικής και ελληνιστικής παράδοσης και κληρονομιάς, συνδύασε τη γνώση της ελληνικής κλασικής παιδείας με τη χριστιανική ευαγγελική και πατερική διδασκαλία και παράδοση, με τέτοιο τρόπο που αποτέλεσε σταθμό στα γράμματα και στον πολιτισμό του Βυζαντίου. Τα πολλαπλά μορφωτικά προσόντα του ο Άγιος Φώτιος ανέδειξε κατά τις δύο περιόδους πατριαρχίας του στον πατριαρχικό θρόνο της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως (858-869 και 877-886). Τα διασωθέντα συγγράμματά του (Μυριόβιβλος, Λεξικό, Αμφιλόχια, κ.α.) και οι επιστολές και οι ομιλίες του μαρτυρούν τη βαθιά μόρφωση του Αγίου Φωτίου.
Στη συνέχεια ο κ. Περσελής αναφέρθηκε στα κριτήρια του μορφωμένου ανθρώπου κατά τη Βυζαντινή περίοδο και με ποιό τρόπο τα κριτήρια αυτά ενσαρκώνονται στην προσωπικότητα του Αγίου Φωτίου. Με βάση αυτό το σκεπτικό αναφέρθηκε και στο ρόλο και τη λειτουργία της σχολικής θρησκευτικής αγωγής στο Νεοελληνικό κράτος, αναλύοντας τον διαφορετικό προσανατολισμό που υφίστατο σχετικά με την αγωγή αυτή κατά τον 19ο αιώνα και εκείνον της Βυζαντινής περιόδου. Τελικά, όμως, ο κ. Περσελής εξήγησε ότι οι σημερινές διεθνείς κοινωνικοεκπαιδευτικές συνθήκες ευνοούν την υιοθέτηση των κριτηρίων του μορφωμένου ανθρώπου, όπως αυτά αναδείχθηκαν στην περίπτωση του Αγίου Φωτίου και γι’ αυτό οι σημερινοί φορείς της σχολικής θρησκευτικής αγωγής οφείλουν να τα λάβουν σοβαρά υπόψη τους.
Κατακλείοντας την εισήγησή του, ο Ελλογιμώτατος ομιλητής διατύπωσε ρεαλιστική πρόταση για την αποτελεσματική αποστολή της σχολικής θρησκευτικής αγωγής στο σύγχρονο κόσμο.
Μετά την εισήγηση παρεμβάσεις έκαναν: οι Σεβασμιώτατοι Μητροπολίτες Ηλείας κ. Γερμανός, Πειραιώς κ. Σεραφείμ, Κερκύρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων κ. Νεκτάριος, Σισανίου και Σιατίστης κ. Παύλος και Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης κ. Ιωάννης ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Αβύδου κ. Κύριλλος, καθώς και οι Ελλογιμώτατοι Καθηγητές Απόστολος Νικολαΐδης, Μιλτιάδης Κωνσταντίνου και Συμεών Πασχαλίδης.
Ἀκολούθως, ο κ. Περσελής απάντησε στις ερωτήσεις και τοποθετήσεις.
Στίς 13.00 ο Μακαριώτατος παρέθεσε γεύμα προς τιμήν των Ελλογιμωτάτων Καθηγητών των Θεολογικών Σχολών.
Εκ της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου
