(Για να διαβάσετε το κείμενο σε μορφή PDF, επιλέξτε εδώ. Επίσης, διαβάστε:
- ΜΕΤΡΑ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΙΕΡΟΥΣ ΝΑΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ 4 - 16 ΜΑΪΟΥ 2020
- Επιβολή του μέτρου της προσωρινής απαγόρευσης της τέλεσης λειτουργιών και ιεροπραξιών στους θρησκευτικούς χώρους λατρείας και μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID-19 στους χώρους αυτούς για το χρονικό διάστημα από 4.5.2020 έως και 16.5.2020 )
Ἀριθ. Πρωτ. 1875
Ἀριθ. Διεκπ. 809
Ἀθήνησι τῇ 2ᾳ Μαΐου 2020
Πρός
Τούς Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτας
Τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος
Εἰς τάς Ἕδρας αὐτῶν
Σεβασμιώτατε ἐν Χριστῷ ἀδελφέ,
ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!
Γνωρίζομεν ὑμῖν ὅτι ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, κατά τήν Συνεδρίαν Αὐτῆς τῆς 30ῆς μηνός Ἀπριλίου ἐ.ἔ., συνεζήτησεν ἐκτενῶς τά ἀφορῶντα εἰς τήν ἐξέλιξιν τῆς πανδημίας τοῦ κορωνοϊοῦ Covid-19 καί τῶν ἐξ αὐτῆς συνεπειῶν, ὡς πρός τήν τέλεσιν τῆς Θείας Λατρείας εἰς τούς Ἱερούς Ναούς καί τάς Ἱεράς Μονάς τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, καί ἔλαβε τάς ὡς κάτωθι ἀποφάσεις.
Δοξάζει τό Ὄνομα τοῦ Ἀναστάντος Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, διότι Χάριτι καί φιλανθρωπίᾳ Αὐτοῦ καί προστασίαις τῶν Ἁγίων Του, ἀπεσοβήθη εἰς τήν Πατρίδα μας ἡ περαιτέρω ἐξάπλωσις τῆς νόσου.
Ἐκφράζει τάς θερμάς πατρικάς συγχαρητηρίους εὐχάς Αὐτῆς πρός ἅπαντας τούς Ἰατρούς καί Νοσηλευτάς, τούς ἐπιστήμονας ὑγιείας, τούς ἁρμοδίους κρατικούς Λειτουργούς καί πάντας τούς ἀγωνιζομένους μετά σθένους, φιλαλληλίας καί αὐταπαρνήσεως διά τήν φροντίδα τῶν ἀσθενῶν καί τῶν οἰκείων αὐτῶν.
Δέεται ἐκτενῶς πρός τόν Κύριον διά τήν ἀνάπαυσιν τῶν ὑπό τῆς λοιμικῆς νόσου κοιμηθέντων ἀδελφῶν καί συλλυπεῖται θερμῶς τούς συγγενεῖς των.
Συγχαίρει ἅπαντα τόν Ἑλληνικόν Λαόν, ὅστις ἐτήρησεν ἐξ ἀρχῆς τά ὑποδειχθέντα ὑπό τῶν εἰδικῶν μέτρα, ἐπιδεικνύων πνεῦμα ἀλληλεγγύης, φιλοτιμίας, συνεργασίας, αὐτοθυσίας καί ἀληθινῆς ἀγάπης, παραμένων κατ᾿ οἶκον καί ὑπομένων καρτερικῶς τάς ἐκ τοῦ περιορισμοῦ ποικίλας δυσκολίας καί ἀνάγκας.
Ἀπευθύνεται ἰδιαιτέρως πρός τόν Ὀρθόδοξον Ἱερόν Κλῆρον καί τόν εὐσεβῆ καί φιλόχριστον Ἑλληνικόν Λαόν, καθώς καί πρός ἅπαντας τούς ἀφανεῖς ἐθελοντάς Ὀρθοδόξους Χριστιανούς συνεργάτας, τούς ὁποίους εὐχαριστεῖ καί πατρικῶς εὐλογεῖ, διότι, παρά τό γεγονός ὅτι πολλάκις ἐξέφρασαν τήν δυσαρέσκειαν αὐτῶν, ὡς πρός τήν μή δυνατότητα συμμετοχῆς των εἰς τάς Ἱεράς Ἀκολουθίας, ἰδίως τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, αἴροντες τοιουτοτρόπως «σταυρόν» δυσβάστακτον, παρέμειναν συντεταγμένοι μέ τάς ἀποφάσεις τῆς Πολιτείας καί μέ τάς δοθείσας, πατρικῶς καί ὑπευθύνως, ὁδηγίας τῆς Ἱερᾶς Συνόδου.
Ὁ Ἱερός Κλῆρος καί ὁ πιστός Λαός δικαίως ἐκφράζουν τήν ὀδύνην αὐτῶν, ἡ δέ Ἱερά Σύνοδος ἐκφράζει τήν πικρίαν καί τόν προβληματισμόν Αὐτῆς, διά τόν τρόπον μέ τόν ὁποῖον ἀντιμετωπίσθησαν πολλοί Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί εἰς τήν ἐξέχουσαν καί λίαν εὐαίσθητον διά τούς πιστούς περίοδον τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος, ἄν καί ἀπό τῆς ἐνάρξεως τῆς ὑγειονομικῆς κρίσεως (28 Φεβρουαρίου ἐ.ἔ.) ἅπαντες ἐτήρησαν τούς κανόνας ὑγιεινῆς καί παρέμειναν κατ᾿ οἶκον, ὥστε νά μή θέσουν οὔτε τούς ἑαυτούς των οὔτε τούς συνανθρώπους των εἰς οἱονδήποτε κίνδυνον.
Αἱ ἀνωτέρω ἀποφάσεις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου ἐδέχθησαν πολεμικήν τόσον ἐκ μέρους ὡρισμένων ἀδελφῶν χριστιανῶν, Κληρικῶν καί λαϊκῶν, ὅσον καί ἐκ μέρους ἐκπροσώπων Μέσων Ἐνημερώσεως ἤ καί Κοινοβουλευτικῶν Κομμάτων, οἵτινες, εἴτε ἐξ ἀγνοίας, εἴτε λόγῳ κακῆς πληροφορήσεως ἤ παρεξηγήσεως, μετῆλθαν τόν προσφιλῆ καί εὔκολον τρόπον τῆς συκοφαντίας, τῆς μυθοπλασίας καί τῶν ὕβρεων. Ἅπαντας ἡ Ἱερά Σύνοδος συγχωρεῖ καί εὐλογεῖ πατρικῶς, ταυτοχρόνως ὅμως δηλώνει ὅτι ὀφείλουν νά ἀποκαταστήσουν τάς συκοφαντίας διά νά μή παραμένουν ἔκθετοι ἔναντι τοῦ Θεοῦ καί τῆς ἀληθείας.
Ὑποδέχεται μέ ἐλπίδα τό ἀπό 28ης Ἀπριλίου ἐ.ἔ. διάγγελμα τοῦ Πρωθυπουργοῦ κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, τόν ὁποῖον συγχαίρει διά τάς εὐχαριστίας, ἅς ἐξέφρασε δημοσίως, πρός τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος καί σύμπαντα τόν Ἱερόν Κλῆρον καί τόν εὐσεβῆ Λαόν Αὐτῆς, ἀναγνωρίζων τοιουτοτρόπως τήν συμβολήν αὐτῶν εἰς τήν ἀντιμετώπισιν τῆς πανδημίας.
Σημαντικόν ρόλον εἰς αὐτήν τήν δημοσίαν ἀναγνώρισιν τῆς προσφορᾶς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος εἶχε καί ἡ Ὑπουργός Παιδείας καί Θρησκευμάτων κ. Νίκη Κεραμέως, διά τοῦτο καί ἐπισημαίνεται ἡ συμβολή αὐτῆς.
Ἐκφράζει τήν χαράν Αὐτῆς, διότι ὁ κύριος Πρωθυπουργός ἔτεινε «εὐήκοον οὖς» εἰς τήν ἀπό 22ας Ἀπριλίου ἐ.ἔ. ἐπιστολήν τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερωνύμου, ὅστις μετά ποιμαντικῆς ἀγωνίας μετέφερεν εἰς Αὐτόν τήν κοινήν πεποίθησιν τοῦ Σώματος τῆς Ἱεραρχίας, τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου καί τοῦ εὐσεβοῦς Λαοῦ, ὅτι ἐπέστη ὁ χρόνος διά τήν, ὑπό τόν ὅρον τῆς τηρήσεως ὑγιειονομικῶν μέτρων, προσέλευσιν πιστῶν εἰς τούς Ἱερούς Ναούς καί τάς Ἱεράς Μονάς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τόσον διά προσκύνημα, ὅσον καί διά συμμετοχήν εἰς τάς Ἱεράς Ἀκολουθίας, εἰς τό ἱερώτατον Μυστήριον τῆς Θείας Λειτουργίας καί τά λοιπά Ἱερά Μυστήρια, καί διά τοῦτο ἡ Πολιτεία ἀπεφάσισε τήν δυνατότητα σταδιακῆς προσβάσεως τῶν πιστῶν εἰς τούς Ἱερούς Ναούς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἡμῶν.
Ἀσφαλῶς, ἡ Ἱερά Σύνοδος ἐπεθύμει καί ἀνέμενεν ἀπό τῆς πρώτης ἡμέρας τῆς «σταδιακῆς ἐπιστροφῆς εἰς τήν κανονικότητα» (4 Μαΐου ἐ.ἔ.) τήν ἐπιστροφήν τῶν πιστῶν εἰς τήν Θείαν Λατρείαν, συμφώνως πρός ὅσα ἡ ἰδία ἐζήτησεν. Ὅμως, κατόπιν πολλῆς συζητήσεως, ἀπεφάσισε νά ἀποδεχθῇ τήν ἀπόφασιν τῶν ὀργάνων τῆς Πολιτείας διά τήν ὑπό ὅρους πλήρη ἐπιστροφήν τῶν πιστῶν εἰς τούς Ἱερούς Ναούς ἀπό τῆς Κυριακῆς 17ης Μαΐου ἔ.ἔ., ἐκλαμβάνουσα καί χρησιμοποιοῦσα τό χρονικόν τοῦτο διάστημα ὡς δυνατότητα ἀναλόγου προετοιμασίας καί προσαρμογῆς, ὑπό τάς παρούσας ὑγιειονομικάς συνθήκας καί προϋποθέσεις, διά τόν προγραμματισμόν τελέσεως τῶν Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν μέ τήν συμμετοχήν τῶν πιστῶν.
Ὁμοφώνως ἀπεφάσισεν ὅπως μή συγκληθῇ ἐκτάκτως ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, διότι ἤδη ἡ Πολιτεία διά τοῦ κυρίου Πρωθυπουργοῦ καί τῶν ἁρμόδιων Ὑπουργῶν καί Ἰατρῶν ἀπεδέχθη τήν, διά τῆς ὡς ἄνω ἀναφερθείσης ἀπό 22ας Ἀπριλίου ἐ.ἔ. ἐπιστολῆς παρέμβασιν τοῦ Μακαριωτάτου Προέδρου Αὐτῆς, Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερωνύμου, ὡς πρός τήν συμμετοχήν τῶν πιστῶν εἰς τήν λειτουργικήν ζωήν τῆς Ἐκκλησίας, βάσει τῶν ἀπαραιτήτων μέτρων ὑγιεινῆς. Πρός τοῦτο, συμφώνως πρός τό διάγγελμα τοῦ κυρίου Πρωθυπουργοῦ περί συμμετοχῆς τῶν πιστῶν εἰς τήν Θείαν Λατρείαν «μέ αὐστηρούς κανόνες πού θά συμφωνηθοῦν μέ τήν Ἱερά Σύνοδο καί τήν ἐπιστημονική κοινότητα», ἐπεξεργάζεται ἤδη προτάσεις, προκυπτούσας ἐκ τῶν συμπερασμάτων τῆς Ἐπιστημονικῆς Ἐπιτροπῆς, τάς ὁποίας, ἀφοῦ συνέλθῃ καί πάλιν κατά τήν 12ην Μαΐου ἐ.ἔ., θά καταθέσῃ πρός τήν Πολιτείαν, προκειμένου νά διευκρινισθοῦν οἱ τρόποι τῆς ἐπαναφορᾶς τῶν πιστῶν εἰς τήν κανονικήν λειτουργικήν ζωήν, οἵτινες θά ἰσχύσουν ἀπό τῆς Κυριακῆς 17ης Μαΐου ἐ.ἔ., ὅτε οἱ πιστοί θά ἐπανέλθουν ὑπό ὅρους εἰς τήν κοινήν Λατρείαν ἐντός τῶν Ἱερῶν Ναῶν.
Ἐπαναλαμβάνει καί πάλιν ὁμοφώνως ὅτι τά ἀφορῶντα εἰς τό Ἱερόν Μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας καί τῆς Θείας Κοινωνίας τυγχάνουσιν ἀδιαπραγμάτευτα, ὡς ζητήματα Πίστεως, καί τηρεῖται ὅ,τι ἀκριβῶς ὁρίζεται ὑπό τῶν Θείων καί Ἱερῶν Κανόνων καί τῆς Παραδόσεως τῆς Ἁγιωτάτης Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας.
Ἐπαναβεβαιώνει τήν παγίαν θέσιν Αὐτῆς ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος συμπαρίσταται ἠθικῶς καί ὑλικῶς εἰς τήν Ἑλληνικήν Πολιτείαν καί θά συνεχίση νά τήν συνδράμῃ, χρησιμοποιοῦσα πᾶσαν δυνατότητα καί μέσον διά πᾶν ζήτημα σχετικόν μέ τήν ὑγιείαν καί τήν εὐημερίαν τοῦ Ἑλληνικοῦ Λαοῦ.
Αἴρει τήν προγενεστέραν, ἀπό 1ης Ἀπριλίου ἐ.ἔ., ἀπόφασιν Αὐτῆς περί ἀποχῆς Ἀρχιερέων, Ἱερέων, Διακόνων καί Μοναχῶν εἰς δημοσίας δηλώσεις καί ἐμφανίσεις εἰς τά Μέσα Γενικῆς Ἐνημερώσεως καί τό Διαδίκτυον, ἡ ὁποία εἶχε ὡς μοναδικόν στόχον, ὅπως ἐξ ἀρχῆς ἐτονίσθη, τήν ὕπαρξιν «ἑνιαίας φωνῆς» τῆς ποιμαινούσης Ἐκκλησίας πρός τήν κοινωνίαν. Παρακαλεῖσθε, ὅμως, καί πάλιν, ἐφ᾿ ὅσον χρειασθῇ ἡ ἐπικοινωνία τῆς ὑμετέρας Σεβασμιότητος μετά τῶν Δημοσίων Ἀρχῶν δι᾿ ἐκκλησιαστικά ζητήματα εὐρυτέρου ἐνδιαφέροντος, νά τό πράξητε, κατά τήν ἐκκλησιαστικήν τάξιν καί δεοντολογίαν, μέσῳ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ἐνῷ τό αὐτό καλοῦνται νά πράττουν καί οἱ ὑφ᾿ ὑμᾶς Ἱερεῖς, Μοναχοί καί Μοναχαί, δι᾿ ὑμῶν, τοῦ οἰκείου αὐτῶν Ποιμενάρχου.
Εὐχαριστεῖ ἰδιαιτέρως τόν Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεον, ὅστις εἰς τήν ἐνεστῶσαν λίαν κρίσιμον καί δυσχερῆ περίοδον ἀνέλαβε τό εὐθυνοφόρον διακόνημα τοῦ ἐκπροσώπου τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου πρός τά Μέσα Γενικῆς Ἐνημερώσεως, καί μέ ἀπόλυτον σεβασμόν πρός τό συνοδικόν πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας, σοβαρότητα, ὑπευθυνότητα, εὐγένειαν, νηφαλιότητα, τό ἔφερεν ἐπιτυχῶς εἰς πέρας, συνεπικουρούσης τῆς θεολογικῆς αὐτοῦ καταρτίσεως καί τῆς ἐν γένει παιδείας του.
Ἀπό τῆς Δευτέρας 11ης Μαΐου ἐ.ἔ., αἱ Ὑπηρεσίαι τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν καί τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων θά ἐπανέλθουν εἰς τήν κανονικήν ἡμερησίαν λειτουργίαν αὐτῶν, συμφώνως πρός τούς ὅρους καί τούς κανόνας ὑγιεινῆς, οἱ ὁποῖοι ἔχουν θεσπισθῆ ὑπό τῆς Πολιτείας, ὡς πρός τήν ἀσφαλῆ διά τήν ὑγιείαν λειτουργίαν τῶν δημοσίων ὑπηρεσιῶν.
Ὁρίζει ὅτι, διά τήν χρονικήν περίοδον ἀπό 4ης ἕως 16ης Μαΐου ἐ.ἔ., καθ᾿ ἥν αἴρεται μερικῶς ἡ κρατική ἀπαγόρευσις τῆς προσελεύσεως των πιστῶν εἰς τούς Ἱερούς Ναούς καί ἐπιτρέπεται ἡ παρουσία αὐτῶν μόνον διά λόγους προσκυνηματικούς καί κατ᾿ ἰδίαν προσευχῆς, συμφώνως καί πρός τήν ἐπισυναπτομένην ὑπ᾿ ἀριθ. Δ1α/ΓΠ.οἰκ. 27807/2.5.2020 (ΦΕΚ Β΄ 1643) Κοινήν Ὑπουργικήν Ἀπόφασιν (Κ.Υ.Α.) τῶν Ὑπουργῶν Παιδείας καί θρησκευμάτων καί Ὑγείας, ἰσχύουν τά κάτωθι:
1) Συνεχίζεται, κατά τά ἰσχύοντα, ἡ τέλεσις τῶν Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν «κεκλεισμένων τῶν θυρῶν», ἐπιτρεπομένης καί τῆς ραδιοφωνικῆς, τηλεοπτικῆς ἤ διαδικτυακῆς ἀναμεταδόσεως αὐτῶν. Αἱ θύραι τῶν Ἱερῶν Ναῶν θά ἀνοίγωνται μετά τό πέρας τῶν Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν, καί ἐφ᾿ ὅσον παρέλθῃ χρονικόν διάστημα τοὐλάχιστον μιᾶς
(1) ὥρας, κατά τήν διάρκειαν τῆς ὁποίας θά διενεργῆται ὁ φυσικός ἐξαερισμός τοῦ ἱεροῦ χώρου.
2) Πρός τόν σκοπόν τῆς ἐξυπηρετήσεως τῶν πιστῶν δέον ὅπως ἀναρτηθοῦν εἰς τούς εἰδικούς Πίνακας Ἀνακοινώσεων τῶν Ἱερῶν Ναῶν ἤ καί εἰς τάς ὑφισταμένας ἱστοσελίδας αὐτῶν εἰς τό διαδίκτυον: α) τό ὡράριον τελέσεως τῶν Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν, β) τό ὡράριον κατά τό ὁποῖον ὁ Ἱερός Ναός παραμένει ἀνοικτός διά τήν προσέλευσιν τῶν πιστῶν καί γ) ὁ συνολικός ἀριθμός τῶν πιστῶν, οἱ ὁποῖοι δύνανται νά παρευρίσκωνται ταυτοχρόνως ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ, ὅστις καθορίζεται συμφώνως πρός τήν ἀναλογίαν τοῦ ἑνός προσώπου ἀνά δέκα (10) τ.μ. ἐπιφανείας καί μέ ἐλαχίστην ἀπόστασιν ἑνός καί ἡμίσεως (1,5) μέτρου μεταξύ αὐτῶν, μέ τήν ἐπιφύλαξιν ὅτι εἰς περίπτωσιν κατά τήν ὁποίαν ἡ ἐπιφάνεια τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ (εἰς τόν ὁποῖον δέν συμπεριλαμβάνονται οἱ βοηθητικοί χῶροι) ὑπερβαίνει τά πεντακόσια (500) τ.μ., ὡς μέγιστος ἀριθμός παρευρισκομένων ὁρίζεται ὑπό τοῦ Νόμου ὁ ἀριθμός τῶν πεντήκοντα (50) προσώπων.
3) Εἰς τάς εἰσόδους τῶν Ἱερῶν Ναῶν δέον ὅπως ληφθῇ ἄμεσος μέριμνα νά ὑφίστανται σταθμοί ἀντισηπτικῶν/ἀπολυμαντικῶν, ὥστε οἱ ἐντός αὐτῶν εἰσερχόμενοι πιστοί νά τηροῦν ἀπαραιτήτως τήν ὑποχρεωτικήν δι᾿ ἅπαντας διαδικασίαν ἀπολυμάνσεως τῶν χειρῶν των.
4) Δέον ὅπως ὑπάρξῃ διευθέτησις τοῦ χώρου ἑκάστου Ἱεροῦ Ναοῦ πρός τόν σκοπόν τῆς παρουσίας πιστῶν, συμφώνως πρός τήν κατά τά ὡς ἄνω ἀναλογίαν τοῦ ἑνός προσώπου ἀνά δέκα (10) τ.μ. ἐπιφανείας καί μέ ἐλαχίστην ἀπόστασιν ἑνός καί ἡμίσεως (1,5) μέτρου μεταξύ των. Πρός τοῦτο, κρίνεται ἀπαραίτητος, ἐφ᾿ ὅσον ὑφίσταται τοιαύτη δυνατότης, ἡ ὕπαρξις ἐντός τῶν Ἱερῶν Ναῶν μόνον τῶν κατά τά ὡς ἄνω προβλεπομένων καθισμάτων, τοποθετημένων εἰς τάς ἀναλόγους ἀποστάσεις μεταξύ των καί ἡ ἀπόσυρσις τῶν ὑπολοίπων.
5) Κατά τήν εἴσοδον εἰς τόν Ἱερόν Ναόν ἐφαρμόζεται σύστημα ἐλεγχομένης ἀναμονῆς τῶν πιστῶν πρός ἀποφυγήν συνωστισμοῦ. Νά τηρῆται δέ ἡ ἀπόστασις τοῦ ἑνός καί ἡμίσεως (1,5) μέτρου μεταξύ των. Ὁ ἐφαρμόζων τό σύστημα ἐλέγχου ἀναμονῆς εἰς τάς εἰσόδους τῶν Ἱερῶν Ναῶν συνιστᾶται νά φέρῃ τά προβλεπόμενα μέτρα προστασίας (μάσ-κα, γάντια κ.λπ.). Ὅπου ὑπάρχει δυνατότης, προτείνεται ἡ χρῆσις διαφορετικῶν θυρῶν τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ ὡς πρός τήν εἴσοδον καί ἔξοδον τῶν πιστῶν. Εἰς τάς ἐξόδους τῶν Ἱερῶν Ναῶν δέον ὅπως τοποθετηθοῦν ὑποχρεωτικῶς εἰδικοί κάδοι διά τήν ἀπόρριψιν χρησιμοποιηθέντος ἐξοπλισμοῦ ὑγιεινῆς.
6) Ὁ φυσικός ἐξαερισμός τῶν Ἱερῶν Ναῶν καθ᾿ ὅλον τό χρονικόν διάστημα, κατά τό ὁποῖον παραμένουν ἀνοικτοί διά τήν προσέλευσιν πιστῶν, εἶναι ὑποχρεωτικός. Εἰς περίπτωσιν χρήσεως τεχνητοῦ κλιματισμοῦ δέον ὅπως ληφθῇ ἄμεσος μέριμνα διά τόν καθαρισμόν τῶν φίλτρων αὐτοῦ, ἐνῷ καί κατά τήν διάρκειαν τῆς τυχόν λειτουργίας αὐτοῦ, θά πρέπῃ νά ἐξασφαλίζηται καί ὁ ταυτόχρονος φυσικός ἐξαερισμός τοῦ ἱεροῦ χώρου, μέ ἀνοικτάς τάς θύρας καί τά παράθυρα αὐτοῦ.
7) Εἶναι ἀπαραίτητος καί ἀπολύτως ἀναγκαία ἡ συχνή καί μετά σχολαστικότητος καθαριότης καί τακτική ἀπολύμανσις τῶν σημείων εἰς τά ὁποῖα παρατηρεῖται πρόσβασις τῶν πιστῶν, ὡς καί εἰς τάς ἐπιφανείας τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ καί ἰδιαιτέρως εἰς ὅσας τυχόν ἅπτονται ὑπό τῶν πιστῶν. Ἡ καθαριότης δέον ὅπως πραγματοποιῆται διά τῆς χρήσεως ἀντισηπτικοῦ διαλύματος, ἐνῷ εἰς ἐμφανές σημεῖον τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ νά τοποθετηθῇ ὁ προβλεπόμενος ἀναγκαῖος ἐξοπλισμός ὑγιεινῆς (χαρτομάνδηλα, πλαστική σακούλα κ.λπ.).
8) Καθ᾿ ὅλην τήν διάρκειαν παραμονῆς εἰς τόν Ἱερόν Ναόν, οἱ πιστοί, μέ προσωπικήν αὐτῶν εὐθύνην καί μέριμναν, συνιστᾶται νά φέρουν προστατευτικόν ἔνδυμα προσώπου ἐξ ὑφάσματος (μάσκα). Ἐάν, κατά τήν διάρκειαν τῆς παραμονῆς πιστοῦ εἰς τόν Ἱερόν Ναόν, οὗτος παρουσιάσῃ συμπτώματα ἀσθένειας, πρέπει νά ληφθῇ μέριμνα διά τήν ἄμεσον καί ἀσφαλῆ ἀπομάκρυνσιν αὐτοῦ ἤ, ἐφ᾿ ὅσον τοῦτο δέν εἶναι δυνατόν, διά τήν ἀσφαλῆ μετακίνησιν αὐτοῦ εἰς εἰδικόν χῶρον πρός ἀποφυγήν ἐπαφῆς μέ ἄλλα πρόσωπα. Πρός τόν σκοπόν αὐτόν πρέπει νά ληφθῇ ἡ ἀνάλογος μέριμνα καί νά προβλεφθῇ ἡ ὕπαρξις εἰδικοῦ χώρου (π.χ. γραφεῖον, χῶρος πνευματικοῦ κέντρου κ.λπ.), εἰς τόν ὁποῖον θά ὑφίστανται ἐπαρκής ἐξαερισμός, μάσκες, χαρτομάνδηλα, πλαστική σακούλα, διά τήν ἀπόρριψιν αὐτῶν, καί ἀντισηπτικόν χειρῶν.
9) Ὅσοι ἐκ τῶν πιστῶν ἀνήκουν εἰς τάς ὑγειονομικῶς εὐπαθεῖς ὁμάδας (ἡλικιωμένοι, ἀσθενεῖς πάσχοντες ἀπό ἀναπνευστικά προβλήματα ἤ σακχαρώδη διαβήτην ἤ καρδιαγγειακά νοσήματα, ἀνοσοκατεσταλμένοι ἤ γενικῶς πρόσωπα μέ συμπτώματα ἀσθενείας), δέον ὅπως ἀποφύγουν τήν ἔξοδον ἐκ τῆς οἰκίας των, χάριν προστασίας τόσον τῆς ὑγιείας αὐτῶν, ὅσον καί τῶν ἀδελφῶν των.
10) Τά ἀνωτέρω ἰσχύουν δι᾿ ἅπαντας τοῦ Ἐνοριακούς, Προσκυνηματικούς, Κοιμητηριακούς, Ἱδρυματικούς κ.λπ. Ἱ. Ναούς, τά Μητροπολιτικά καί Ἐνοριακά Παρεκκλήσια, οὐχί ὅμως διά τά Παρεκκλήσια, τά ὁποῖα εὑρίσκονται ἐντός ἰδιωτικῶν κτημάτων, κτιρίων καί ἐπιχειρήσεων (π.χ. συγκροτημάτων κατοικιῶν, χώρων ἐκδηλώσεων, ξενοδοχείων κ.λπ.), εἰς τά ὁποῖα δέν ἐπιτρέπεται ἡ τέλεσις Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν καί ἡ προσέλευσις προσκυνητῶν.
11) Ὡς πρός τάς Ἱεράς Μονάς ἐξακολουθεῖ νά ὑφίσταται κατά τά ἰσχύοντα ἡ «κεκλεισμένων τῶν θυρῶν» τέλεσις τῶν Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν, λαμβανομένων ὅλων των ἀπαραιτήτων μέτρων προστασίας τῆς ὑγείας τῶν μοναστικῶν ἀδελφοτήτων, ἐνῷ, τοὐλάχιστον ἐπί τοῦ παρόντος, δέν ἐπιτρέπεται ἡ προσέλευσις προσκυνητῶν.
Ταῦτα πάντα γνωρίζουσα τῇ ὑμετέρᾳ Σεβασμιότητι ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος παρακαλεῖ ὑμᾶς ὅπως προτρέψητε τούς ὑφ᾿ ὑμᾶς Κληρικούς, Μοναχούς καί Μοναχάς, τά μέλη τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Συμβουλίων καί καί τούς λοιπούς τιμίους συνεργάτας ὑμῶν, ὡς καί πάντα πιστόν χριστιανόν, διά τήν πιστήν ἐφαρμογήν καί τήρησιν πασῶν τῶν κατά τά ὡς ἄνω ἀποφάσεων, κατά τό μέτρον τῆς προσωπικῆς ἑκάστου εὐθύνης, εὐχαριστοῦντες καί δοξάζοντες οὕτω τόν διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν Ἀναστάντα Κύριον καί Θεόν ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν.
Ἐπί δέ τούτοις, κατασπαζόμενοι τήν ὑμετέραν Σεβασμιότητα ἐν Χριστῷ Ἀναστάντι, διατελοῦμεν μετ᾿ ἀγάπης.
† Ὁ Ἀθηνῶν Ι Ε Ρ Ω Ν Υ Μ Ο Σ, Πρόεδρος
† Ὁ Θεσσαλονίκης Ἄνθιμος
† Ὁ Παραμυθίας, Φιλιατῶν καί Γηρομερίου Τίτος
† Ὁ Μηθύμνης Χρυσόστομος
† Ὁ Τριφυλίας καί Ὀλυμπίας Χρυσόστομος
† Ὁ Μεσσηνίας Χρυσόστομος
† Ὁ Λευκάδος καί Ἰθάκης Θεόφιλος
† Ὁ Θηβῶν καί Λεβαδείας Γεώργιος
† Ὁ Παροναξίας Καλλίνικος
† Ὁ Φωκίδος Θεόκτιστος
† Ὁ Νέας Κρήνης καί Καλαμαριᾶς Ἰουστῖνος
† Ὁ Φιλίππων, Νεαπόλεως καί Θάσου Στέφανος
† Ὁ Σισανίου καί Σιατίστης Ἀθανάσιος
Ὁ Ἀρχιγραμματεύς
† Ὁ Ὠρεῶν Φιλόθεος
Ἀκριβές Ἀντίγραφον
Ὁ Ἀρχιγραμματεύς
† Ὁ Ὠρεῶν Φιλόθεος
Κοινοποιήσεις:
1) Ἀξιότιμον κ. Νίκην Κεραμέως - Ὑπουργόν Παιδείας καί Θρησκευμάτων
2) Ἀξιότιμον κ. Βασίλειον Κικίλιαν - Ὑπουργόν Ὑγείας
3) Ἀξιότιμον κ. Γεώργιον Καλαντζῆν - Γενικόν Γραμματέα Θρησκευμάτων
