Πρωτ. 4016
Αριθμ. Διεκπ. 1729 Αθήνα 12ῃ Σεπτεμβρίου 2012
ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ 2931
Πρός
Τούς Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτας
τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.
Συνοδικῇ Ἀποφάσει, ληφθείσῃ ἐν τῇ Συνεδρίᾳ τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς 31ης μηνός Αὐγούστου 2012, προαγόμεθα διά τῆς παρούσης νά γνωρίσωμεν εἰς τάς παρ’ ἡμῖν ὑπηρεσίας, τάς Ἱεράς Μητροπόλεις, Ἱεράς Μονάς καί Ἐνορίας, ὡς καί εἰς τούς λοιπούς ἐκκλησιαστικούς ὀργανισμούς, τάς κατωτέρω νομοθετικάς μεταβολάς ἐπί ζητημάτων ἐκκλησιαστικῶν διαχειρίσεων.
α. Παντός περιεχομένου ἐμπράγματοι συμβάσεις
ἐπί ἐκκλησιαστικῶν ἀγροτικῶν ἀκινήτων.
Διά τοῦ ἄρθρου 37 παρ. 1 τοῦ νόμου 4061/2012 (Φ.Ε.Κ. Α΄ 66/ 22.3.2012) κατηργήθη ἡ ἀπό τοῦ ἔτους 1952 προϋπόθεσις τῆς παροχῆς ἀδείας Περιφερειάρχου πρό πάσης συμβάσεως ἐκποιήσεως ἤ συστάσεως ἐμπραγμάτων δικαιωμάτων δι’ ἀκίνητα τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας. Πράγματι, κατηργήθη διά τοῦ νόμου 4061/2012 τό ἄρθρον 2 τοῦ νομοθετικοῦ διατάγματος 3250/1924 (Φ.Ε.Κ. Α΄ 324/31.12.1924, ὡς εἶχε τροποποιηθῆ διά τοῦ ἄρθρου μόνου τοῦ ν. 2148/1952 καί διά τοῦ ἄρθρου 73 παρ. 2 τοῦ ν.δ. 2185/1952) καί ὥριζεν ὅτι :
«1. Ἀπαγορεύεται ἐπί ποινῇ ἀπολύτου ἀκυρότητος ἡ διά πράξεων ἐν τῇ ζωῇ καθ’ οἱονδήποτε τρόπον μεταβίβασις ἤ διανομή ἤ σύστασις οἱουδήποτε ἐμπραγμάτου δικαιώματος ἐπί ἀγροτικῶν ἀκινήτων ἀνηκόντων εἰς φυσικά πρόσωπα καί νομικά πρόσωπα ἰδιωτικοῦ δικαίου ὡς πρός τήν πέραν τῶν 250 στρεμμάτων ἔκτασιν κατ’ ἰδιοκτήτην.
2. Τό αὐτό ἰσχύει καί ἐπί ἀγροτικῶν κτημάτων οἱασδήποτε ἐκτάσεως, ἀνηκόντων εἰς τήν ἐκκλησιαστικήν ἐν γένει περιουσίαν καί τά Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου.
3. Αἱ ἀπαγορεύσεις τῶν προηγουμένων παραγράφων δύνανται ν’ ἀρθῶσι δι’ ἀποφάσεως τοῦ Ὑπουργοῦ τῆς Γεωργίας μετά γνώμην τοῦ Γνωμοδοτικοῦ Συμβουλίου Ἐποικισμοῦ, δημοσιευομένης εἰς μίαν Ἐφημερίδα τῆς Πρωτευούσης τοῦ Νομοῦ, ἔνθα κεῖται τό κτῆμα, καί ἐν ἐλλείψει τοιαύτης εἰς μίαν Ἐφημερίδα τῆς Πρωτευούσης τοῦ Κράτους».
Συνεπῶς, ἄδεια τοῦ οἰκείου Περιφερειάρχου δέν ἀπαιτεῖται διά τάς συστάσεις, μεταβιβάσεις, διανομάς ἐμπραγμάτων δικαιωμάτων (κυριότης, ἐπικαρπίαι, δουλεῖαι, ὑποθῆκαι κ.λπ.) ἐπί ἀγροτικῶν ἀκινήτων τῆς ἐκκλησιαστικῆς περιουσίας.
β. Παρακατάθεσις ἀποθεματικῶν κεφαλαίων
τῶν ἐκκλησιαστικῶν ν.π.δ.δ.
Κατά τό ἔτος 2010, ἡ Τράπεζα τῆς Ἑλλάδος ἐκοινοποίησε ἐπιστολάς πρός τάς ἐν Ἑλλάδι Τραπέζας διϊσχυριζομένη ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, Ἱ. Μητροπόλεις, Ἱ. Μοναί, Ἐνορίαι καί οἱ λοιποί ἐκκλησιαστικοί ὀργανισμοί ὑπό μορφήν νομικοῦ προσώπου δημοσίου δικαίου (τά ἐκκλησιαστικά ν.π.δ.δ. τοῦ ἄρθρου 1 παρ. 4 τοῦ ν. 590/1977) ὑπήγοντο εἰς σειράν νομοθετικῶν διατάξεων, ἀφορωσῶν εἰς τήν οἰκονομικήν διαχείρισιν τῶν ν.π.δ.δ. (ἀ.ν. 1611/1950, ἄρθρα 13 τοῦ ν. 1902/1990, 14 τοῦ ν. 2042/1992, 3 τοῦ ν. 2216/1994, 15 παρ. 11 τοῦ ν. 2469/1997) καί τῶν διατάξεων τούτων ἕνεκεν ὤφειλον ὅπως διατηροῦν τά ἀποθεματικά των κεφάλαια ἀποκλειστικῶς καί μόνον εἰς κοινόν λογαριασμόν παρά τῇ Τραπέζῃ τῆς Ἑλλάδος. Ἡ δέ Τράπεζα τῆς Ἑλλάδος ἔσχε κατά τούς ἀνωτέρω νόμους τό δικαίωμα, ἄνευ συναινέσεως τῶν δικαιούχων, νά ἐπενδύῃ τά κεφάλαιά των εἰς κινητάς ἀξίας (π.χ. ὁμόλογα, ὁμολογιακά δάνεια) τοῦ Ἑλληνικοῦ Δημοσίου. Κατόπιν τεθεμελιωμένων ἀντιρρήσεων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἡ ἐπί τοῦ θέματος διχοστασία μεταξύ Ἐκκλησίας καί τῆς ἀνωτέρω Τραπέζης ἐπελύθη διά τοῦ ἄρθρου 38 παρ. 7 τοῦ νόμου 3986/2011 (Φ.Ε.Κ. Α΄ 152/1.7.2011), κατά τό ὁποῖον :
«7. Τά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου τοῦ ἄρθρου 1 παρ. 4 τοῦ ν. 590/1977 (Α΄ 146) δέν ὑπάγονται στίς διατάξεις τοῦ ἀ.ν. 1611/1950 (Α΄ 304), τοῦ ἄρθρου 13 τοῦ ν. 1902/1990 (Α΄ 138), τοῦ ἄρθρου 14 τοῦ ν. 2042/1992 (Α΄ 75), τοῦ ἄρθρου 3 τοῦ ν. 2216/1994 (Α΄ 83) καί τοῦ ἄρθρου 15 παρ. 11 τοῦ ν. 2469/1997 (Α΄ 38)».
Συνεπῶς, ἀναμφιλόγως πλέον, διά ρητῆς διατάξεως νόμου διηυκρινίσθη ὅτι τά κεφάλαια τῶν ἐκκλησιαστικῶν ν.π.δ.δ. ἑξαιροῦνται τῆς (ἰσχυούσης διά τά λοιπά ν.π.δ.δ.) ὑποχρεώσεως τῆς ἀποκλειστικῆς παρακαταθέσεως τῶν παρά τῇ Τραπέζῃ τῆς Ἑλλάδος καί δύνανται νά τοποθετῶνται εἰς οἱονδήποτε πιστωτικόν ἵδρυμα ἤ νά ἀξιοποιῶνται διά τῆς ἀγορᾶς κινητῶν ἀξιῶν ἤ ἀκινήτων, πρός προαγωγήν τοῦ ἐν γένει θρησκευτικοῦ καί φιλανθρωπικοῦ ἔργου των.
γ. Καταβολή μισθολογικῶν ἀποδοχῶν
ἀπεσπασμένων δημοσίων ὑπαλλήλων.
Βάσει τοῦ ἄρθρου 4 παρ. 19 τοῦ νόμου 4038/2012 (Φ.Ε.Κ. Α΄ 14/2.2.2012), προεβλέφθη ὅτι αἱ μισθολογικαί ἀποδοχαί δημοσίων ὑπαλλήλων ἀποσπωμένων ἤ ἀποσπασθέντων εἰς τούς Ὀρθοδόξους Ἱερούς Ναούς τοῦ ἐξωτερικοῦ, ὡς καί εἰς Ἱεραποστολικάς περιοχάς Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, τάς Ἱεράς Μονάς τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τῆς Ἁγιοταφιτικῆς Ἀδελφότητος καί τοῦ Ὄρους Σινᾶ, ὡς ἐπίσης εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος, εἰς τάς Ἱεράς Μητροπόλεις, Ἐνορίας ἤ Μονάς, τήν Ἀποστολικήν Διακονίαν, τό Διορθόδοξον Κέντρον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, τάς Ἱεράς Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης καί τῆς Δωδεκανήσου, τήν Ριζάρειον Ἐκκλησιαστικήν Σχολήν, καθώς καί εἰς ὅσα νομικά πρόσωπα εἶναι τῆς αὐτῆς κατηγορίας πρός τά ἀνωτέρω (ἤτοι ἐκκλησιαστικά - θρησκευτικά), εἴτε ἐποπτεύονται ὑπό τῶν ἀνωτέρω νομικῶν προσώπων (π.χ. μή κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα ἐποπτευόμενα ὑπό τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων) ἐξακολουθοῦν καταβαλλόμεναι ὑπό τοῦ Ἑλληνικοῦ Δημοσίου κατ’ ἐξαίρεσιν τοῦ ἀπό 1.1.2012 τεθέντος ἐν ἰσχύι ἄρθρου 25 τοῦ ν. 4024/2011 (Φ.Ε.Κ. Α΄ 226) περί καταβολῆς τῶν ἀποδοχῶν τῶν ἀπεσπασμένων δημοσίων ὑπαλλήλων ὑπό τοῦ φορέως ὑποδοχῆς. Ὁ τυπικός νομοθέτης, ἀναγνωρίζων τήν ἀνάγκην ἐπιστημονικῆς καί διοικητικῆς στηρίξεως τῆς πολυσχιδοῦς ποιμαντικῆς, φιλανθρωπικῆς, πολιτιστικῆς καί φιλεκπαιδευτικῆς δράσεως τῶν ἐκκλησιαστικῶν φορέων καί ἐν ὄψει τοῦ μειοτάτου ἀριθμοῦ τῶν ἐν θέματι ἀποσπάσεων, εἰσήγαγε ἐν τῷ ἄρθρῳ 25 τοῦ ν. 4024/2011 σχετικόν ἐδάφιον διά τῆς διατάξεως τοῦ ἄρθρου 4 παρ. 19, ἥτις προβλέπει ὅτι :
«19. α. Προστίθεται τελευταῖο ἐδάφιο στό ἄρθρο 25 τοῦ ν. 4024/ 2011 (Α΄ 226), ὅπως αὐτό ἰσχύει, τό ὁποῖο ἔχει ὡς ἀκολούθως : «Οἱ διατάξεις τῶν δύο πρώτων ἐδαφίων τοῦ παρόντος ἄρθρου δέν ἀφοροῦν τίς ἀποσπάσεις σέ νομικά πρόσωπα τῶν ἄρθρων 1 παρ. 4, 60 τοῦ ν. 590/ 1977 (Α΄ 146), 26 τοῦ ν. 3432/2006 (Α΄ 14), 44 τοῦ ν. 3848/2010 (Α΄ 71) καί τοῦ β.δ. τῆς 25.1/13.2.1843 (Φ.Ε.Κ. 4) καί σέ νομικά πρόσωπα τῆς ἴδιας κατηγορίας μέ τά ἀνωτέρω ἤ ἐποπτευόμενα ἀπό αὐτά.
β. Ἡ ἰσχύς τῆς παρούσας διάταξης ἀρχίζει ἀπό 1.1.2012».
Ἐπί δέ τούτοις, κατασπαζόμενοι τήν ὑμετέραν Σεβασμιότητα, διατελοῦμεν μετά τῆς ἐν Κυρίῳ ἀγάπης.
† Ὁ Ἀθηνῶν Ι Ε Ρ Ω Ν Υ Μ Ο Σ, Πρόεδρος
† Ὁ Κερκύρας καί Παξῶν Νεκτάριος
† Ὁ Γλυφάδας Παῦλος
† Ὁ Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας Ἰωήλ
† Ὁ Θήρας, Ἀμοργοῦ καί Νήσων Ἐπιφάνιος
† Ὁ Ζιχνῶν καί Νευροκοπίου Ἱερόθεος
† Ὁ Ἐλευθερουπόλεως Χρυσόστομος
† Ὁ Σερβίων καί Κοζάνης Παῦλος
† Ὁ Μεσογαίας καί Λαυρεωτικῆς Νικόλαος
† Ὁ Ἀλεξανδρουπόλεως Ἄνθιμος
† Ὁ Νεαπόλεως καί Σταυρουπόλεως Βαρνάβας
† Ὁ Πατρῶν Χρυσόστομος
† Ὁ Κυθήρων Σεραφείμ
