Ἀδελφοί συμπρεσβύτεροι, συνοικονόμοι τῆς χάριτos καί συνυπεύθυνοι τῆς ἱερᾶς παρακαταθήκης τοῦ Μυστηρίου τῆς Ἐκκλησίας.
Κατά τήν ἁγία ὥρα τοῦ μυστικοῦ δείπνoυ ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός εἶπε στόν Πέτρο τόν φοβερό ἐκεῖνο λόγο· «ἰδού ὁ σατανᾶς ἐξητήσατο ὑμᾶς τοῦ συνιάσαι ὡς τόν σῖτον» (Λουκ. κβ΄,31). Ὅσα συμβαίνουν ἀνάμεσά μας καί μέσα στόν χῶρο τῆς πολυεύθυνης διακονίας μας, τίς τελευταῖες ἑβδομάδες, καθόλου δέν ἀμφιβάλλομε ὅτι ἐντάσσονται ἀκριβῶς στά πλαίσια αὐτοῦ τοῦ λόγου. Καί ἐάν γιά τόν Πέτρο ἦταν ἀνάγκη νά δεηθῇ ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, «ἵνα μή ἐκλίπῃ ἡ πίστις του» τήν ὥρα τοῦ μεγάλου πειρασμοῦ, πολύ περισσότερο νοιώθουμε τήν ἀνάγκη νά παρακαλέσωμε τόν θεό νά προσθέσῃ πίστιν σέ ὅλους μας. Σέ ὅλους ἀδιακρίτως. Τόσο στόν εὐαγῆ ἱερό Κλῆρο, ὅσο καί στόν εὐσεβῆ λαό, τόν ὁποῖο μᾶς ἐμπιστεύθηκε νά διακονοῦμε, νά παραμυθοῦμε καί νά ὁδηγοῦμε στήν εὐαγγελική ζωή καί σωτηρία ἡ ἀγάπη Του.
Ἡ ἀνθρώπινη φύσις εἶναι συνυφασμένη μέ τήν ἀσθένεια καί ὅλοι εἴμεθα εὐόλισθοι πρός τήν «εὐπερίστατον ἁμαρτίαν» (Ἑβρ. ιβ΄,l). Ὅλοι ἔχομε στά βάθη τῆς καρδιᾶς μας τήν ἀρχαία σκουριά τῶν ἐπιψόγων παθῶν, τήν ὁποία καί εἶναι ἀνάγκη καθημερινά νά καθαρίζωμε διά τῆς μετανοίας καί τῶν πνευματικῶν ἀγωνισμάτων. Ἡ φιλαυτία εἶναι ἡ ρίζα ὅλων τῶν κακῶν καί ὅμως ὁ κόσμος μέσα στόν ὁποῖο ζοῦμε, εἶναι ἀφόρητα ἀτομοκεντρικός καί τά πρόσωπα, κρυμμένα συχνά κάτω ἀπό ποικίλα προσωπεῖα, ἔχουν ἀλλοτριωθῆ καί εἶναι πιά ἄτομα. Ἡ πλεονεξία χαρακτηρίζεται ἀπό τόν Ἀπόστολο Παῦλο ὡς εἰδωλολατρία (Κολ. γ΄,5). καί ὅμως ὁ κόσμος μας, ὄχι μόνο τήν ἀποδέχεται, ἀλλά καί τήν χρησιμοποιεῖ ὡς γνώμονα ζωῆς σχεδόν σέ ὅλα τά ἐπίπεδα. Ἡ φιληδονία ὁδηγεῖ τόν λογικό ἄνθρωπο σέ κατάντημα ἀλόγου ζώου. Καί ὅμως τά πάντα γύρω μᾶς βομβαρδίζουν τίς αἰσθήσεις μέ ἐρεθίσματα σαρκικῶν ἀπολαύσεων. Ἡ φιλοδοξία ἔχει χάσει στίς ἡμέρες μας κάθε ἴχνος εὐγενείας καί ἔχει μεταβληθῆ σέ ἄγριο ἀπάνθρωπο ἀγῶνα διαγκωνισμοῦ καί ὑποσκελισμοῦ τῶν ἄλλων, προκειμένου νά ἀναδειχθῇ καί νά ὑπερισχύσῃ τό ἄρρωστο ἀτομικό ἐγώ τοῦ καθενός. Αὐτός εἶναι ὁ «πολιτισμός» μας· αὐτή εἶναι ἡ ἐποχή μας· αὐτός εἶναι, δυστυχῶς, ὁ κόσμος μας. Γιά νά ἐπαληθεύεται καί σήμερα, περισσότερο ἴσως ἀπό ποτέ ἄλλοτε, ἡ ἐπισήμανσις τοῦ Εὐαγγελιστοῦ ὅτι ὁ κόσμος ὅλος «ἐν τῷ πoνηρῷ κεῖται» (Α΄ Ἰωάν. ε΄,19). Αὐτοῦ τοῦ πολιτισμοῦ, αὐτοῦ τοῦ κόσμου, αὐτῆς τῆς ἐποχῆς εἴμεθα παιδιά ὅλοι καί, ὡς μή ὤφελε, ὅλοι εἴμεθα ἐπηρεασμένοι ἀπό τό νοσηρό τους κλῖμα, γιατί δυστυχῶς δέν ἐπροσέξαμε ὅσο πρέπει τήν προτροπή τοῦ Ἀποστόλου· «Μή συσχηματίζεσθε τῷ αἰῶνι τούτῳ, ἀλλά μεταμορφοῦσθε τῇ ἀνακαινώσει τοῦ νοός ὑμῶν, εἰς τό δοκιμάζειν ὑμᾶς τί τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τό ἀγαθόν καί εὐάρεστον καί τέλειον» (Ρωμ. ιβ΄, 2).
Οἱ Κληρικοί ἔχομε ὡς κλῆρο καί ὑποχρέωσί μας νά εἴμεθα τό ἅλας τῆς γῆς καί τό φῶς τοῦ κόσμου, κατά τόν λόγο τοῦ Κυρίου (Ματθ. ε΄, 13-14). Δυστυχῶς συχνά ἀποδεικνυόμεθα ἐκ τῶν ἔργων μας «μωρόν ἅλας» καί τό ἐν ἡμῖν φῶς ἀποδεικνύεται σκότος. Ἀλλά ἐάν τό ἅλας ἐμωράνθη, «ἐν τίνι ἁλισθήσεται» (Ματθ. ε΄, 13) ἡ κοινωνία μας; Ἐάν τό φῶς τό ἐν ἡμῖν, σκότος γέγονε, τό σκότος τοῦ κόσμου πόσον; (Ματθ. στ΄, 23). Αὐτό εἶναι τό σκάνδαλον· αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη ἁμαρτία μας. Τό ὅτι ἐγίναμε καί ἐμεῖς, ὑπαιτιότητί μας, παιδιά τῆς ἐποχῆς. Τό ἀποτέλεσμα τό ζοῦμε ἤδη μέ πολύ πόνο καί βαθειά ὀδύνη. Ἐξ αἰτίας ἡμῶν «τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ βλασφημεῖται ἐν τοῖς ἔθνεσιν» (Ρωμ. β΄, 24). Ἐξ αἰτίας ἡμῶν ἡ ἀσέβεια γαυριᾶ καί ἐγείρει μέ θράσος τό κεφάλι της, ὄχι πλέον μόνον ἐναντίον τῶν προσώπων μας, ἀλλά καί ἐναντίον τοῦ ὅλου σώματος τῆς Ἐκκλησίας. Τά πληροφορεῖσθε καθημερινῶς. Τώρα ζητοῦν νά θέσουν τήν Ἐκκλησία, τήν πνευματική Μητέρα τοῦ Λαοῦ μας καί Κιβωτό τοῦ γένους στό περιθώριο. Ὁ λεγόμενος «Χωρισμός τῆς Ἐκκλησίας ἀπό τό Κράτος» εἶναι ἁπλῶς μία κομψή ἔκφρασις τοῦ πόθου νά ἀποσυρθῇ ἡ Ἐκκλησία ἀπό τό προσκήνιο τοῦ κοινωνικοῦ καί ἐθνικοῦ μας γίγνεσθαι. Νά περιορισθῇ μέσα στούς τοίχους τῶν Ναῶν, ὅπως σέ ἄλλους τόπους καί σέ ἄλλες ἐποχές ἐπιχειρήθηκε. Κι αὐτό γιατί ἡ παρουσία τοῦ Χριστοῦ, πού τήν θυμίζει τό πενθηρό ράσο μας, εἶναι ἐλεγκτική καί ἀπαιτητική. Τώρα ζητοῦν νά καθιερωθῇ ὡς ὑποχρεωτικός ὁ πολιτικός γάμος, ἀκόμα καί γιά τούς πιστούς, μέ συνακόλουθο εὐτελισμό τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ Μυστηρίου τοῦ Γάμου. Τώρα ζητοῦν τήν νομιμοποίησι τῆς συμβιώσεως τῶν φιλομοφύλων «ζευγαριῶν». Τώρα θέτουν καί πάλι θέμα Ἐκκλησιαστικῆς Περιουσίας. Τώρα ὅλα! Εἶναι ἄραγε τυχαῖο; Μήπως ὁ Θεός μᾶς παρέδωκεν ὅλους εἰς «ἀδόκιμον νοῦν»; (Ρωμ. α΄, 28). Ἀλλά τίποτε, ἀγαπητοί, δέν ἀναιρεῖ τήν μεγάλη ἀλήθεια, ὅτι δηλαδή τό πταίσιμον εἶναι κυρίως ἰδικό μας, τῶν ἱερωμένων. Συμβαίνουν αὐτά τά ἀνήκουστα, ἐξ αἰτίας τῶν ἰδικῶν μας ἁμαρτημάτων πρωτίστως, καί τῶν τοῦ λαοῦ ἀγνοημάτων δευτερευόντως. «Πολλά γάρ πταίομεν ἅπαντες» (Ἰακ. γ΄, 2).
Ἡ Ἱεραρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μέ ἐπί κεφαλῆς τόν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο, ἔχει κάμει ἐπισήμως τήν διάγνωσι τῆς ἀσθενείας. Εἴμεθα ὅλοι ἀσθενεῖς. Καί οἱ Ἱεράρχαι καί ὁ λοιπός ἱερός Κλῆρος, οἱ ἐξ ὁρισμοῦ δηλαδή ἰατροί, καί ὁ πιστός λαός. Ἄλλος σέ ἕνα βαθμό καί ἄλλος σέ ἄλλον. Τό ὁμολογοῦμε μέ πολλή συντριβή καί ταπείνωσι ἐνώπιον τοῦ καρδιογνώστου Θεοῦ, ἀλλά καί ἐνώπιον τοῦ λαοῦ Του καί καλούμεθα ἤδη νά σκύψωμε ὅλοι μέσας μας καί νά διακριβώσωμε ὁ καθένας τήν αἰτία τῆς προσωπικῆς μας ἀσθενείας νά ζητήσωμε διά τῆς μετανοίας τήν θεραπεία μας ἀπό τόν Ἰατρό τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων ἡμῶν Κύριο, καί κατόπιν νά σκύψωμε μέ ἀγάπη καί κατανόησι στίς πληγές καί τοῦ ποιμνίου μας, τῶν παιδιῶν μας. Δέν ἔχει σημασία ἄν κάποιοι ἀπό ἐμᾶς δέν βαρύνονται μέ συγκεκριμένα ὀλισθήματα, πάθη τῆς σαρκός καί ἀλαζονεία τοῦ βίου. Μπορεῖ σ’ αὐτά νά μή πταίομε. Ἀσφαλῶς ὅμως πταίομε σέ ἄλλα. Γι’ αὐτό καί τιμωρούμεθα ὅλοι. Γιατί ὅλοι εἴμαστε ἄνθρωποι ἁμαρτωλοί «σάρκα φοροῦντες καί τόν κόσμον οἰκοῦντες». Καλούμεθα ὅμως τώρα νά ἀκούσωμε μέ πολλή προσοχή τά λόγια τοῦ Ἀποστόλου Παύλου: «Προσέχετε ἑαυτοῖς καί παντί τῶ ποιμνίω, ἐν ᾧ τό Πνεῦμα τό Ἅγιον ἔθετο ἐπισκόπους, ποιμαίνειν τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ, ἥν περιεποιήσατο διά τοῦ ἰδίου αἵματος». (Πράξ. κ΄, 28).
Ἀκούεται πολύ τίς ἡμέρες αὐτές, ἀγαπητοί, ὁ λόγος περί ἀνάγκης γιά Κάθαρσι ἤ Αὐτοκάθαρσι. Μέ πολλή πιστότητα πρός τό πνεῦμα τοῦ Εὐαγγελίου ὁμολογοῦμε ὅτι καί οἱ δύο αὐτοί ὅροι εἶναι ἀδόκιμοι καί φορτισμένοι μέ πολύ νομικιστικό πνεῦμα, ξένο πρός τό πνεῦμα τοῦ Εὐαγγελίου τῆς Χάριτος καί τῆς συγγνώμης, καί μποροῦν εὔκολα νά ἐκτρέψουν τό αἴτημα τῆς θεραπείας τῆς ἀνθρωπίνης ἀσθενείας σέ φαρισαϊσμό τῆς πάντοτε καιροφυλακτούσης, ἰδιαίτερα σέ περιόδους τέτοιου εἴδους κρίσεων, ἀρχαίας ἐκείνης αἱρέσεως τῶν Καθαρῶν. Ἡ 'Εκκλησία καλεῖ πάντοτε σέ Μετάνοια. Αὐτῆς ἔχομε ἀνάγκη ὅλοι ἀνεξαιρέτως. Ἰδίως τώρα, κατά τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, μέ μεγάλη φωνή ἐπαναλαμβάνει τά λόγια τοῦ Προφήτου: «Καί νῦν λέγει Κύριος ὁ Θεός ἡμῶν: Ἐπιστράφητε πρός με ἐξ ὅλης τῆς καρδίας ἡμῶν, καί ἐν νηστείᾳ καί ἐν κλαυθμῷ καί ἐν κοπετῷ καί διαρρήξατε τάς καρδίας ὑμῶν καί μή τά ἰμάτια ὑμῶν καί ἐπιστράφητε πρός Κύριον τόν Θεόν ὑμῶν, ὅτι ἐλεήμων καί οἰκτίρμων ἐστί, μακρόθυμος καί πολυέλεος καί μετανοῶν ἐπί ταῖς κακίαις». (Ἰωήλ. β΄, 12-13). Μετάνοια γιά τούς ποιμένες, μετάνοια καί γιά τό ποίμνιο. Μετάνοια βεβαιουμένη μέ νηστεία, ἀγρυπνία καί προσευχή, μέ ἔργα φιλανθρωπίας καί ἀγάπης, κατά τήν διδασκαλία καί τό προσωπικό παράδειγμα τῶν Πατέρων μας.
Μέ ὅλα τά ἀνωτέρω, ἀγαπητοί, δέν ἐπιθυμοῦμε νά ἀμνηστεύσωμε ἤ νά κατασκεπάσωμε τίς ἐκτροπές ἤ παραλείψεις ὁποιουδήποτε, οἱ ὁποῖες ἔγιναν ἤ γίνονται αἰτία σκανδαλισμοῦ. «Τοῖς δέ δειλοῖς καί ἀπίστοις καί ἐβδελυγμένοις καί φονεῦσι καί πόρνοις καί φαρμακοῖς καί εἰδωλολάτραις καί πᾶσι τοῖς ψευδέσι, τό μέρος αὐτῶν» (Ἀποκ. κα΄, 8) δέν εἶναι εἰς τά Ἅγια τῶν Ἁγίων, ἀλλά μετά τῶν προσκλαιόντων, γιά νά μή εὑρεθοῦν ἀργότερα ἐκεῖ ὅπου ἡ ἱερά Ἀποκάλυψις στή συνέχεια ἀναφέρει. Οὔτε στήν ἰατρική ὁμάδα ὑπηρεσίας, ἀλλά στόν θάλαμο τῶν βαρύτερα ἀσθενούντων καί ἐκεῖ θά παραπεμφθοῦν ἁρμοδίως, σύμφωνα μέ τα προβλεπόμενα ἀπό τούς Ἱερούς Κανόνες. Αὐτό ἀπαιτεῖ ἡ ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη καί γιά τούς ἴδιους, ἀλλά καί γιά τούς πιστούς πού προσδοκοῦν ἀπό τούς ποιμένες των θυσιαστική προστασία καί φωτεινή καθοδήγησι, κατά πιστή ἀντιγραφή τοῦ παραδείγματος τοῦ Καλοῦ Ποιμένος καί Ἐπισκόπου τῶν ψυχῶν μας Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ἀδελφοί μου,
Συνηρμοσμένοι ὥσπερ χορδαί κιθάρᾳ, ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς ἀγάπης καί τῆς εἰρήνης καί μέ ἀπόλυτον ἐμπιστοσύνην εἰς τόν τελειωτήν τῆς πίστεως Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν ἄς συνεχίσουμε τήν σταυρικήν μας διακονία. Τό ἔργο μας τό ἐπιτελοῦμε, «οὐ διά τάς δικαιοσύνας ἡμῶν, οὐ γάρ ἐποιήσαμέν τι ἀγαθόν ἐπί τῆς ζωῆς» ἀλλά διά τῆς ἀφάτου καί ἀμετρήτου φιλανθρωπίας τοῦ Θεοῦ. Εἴμεθα ὑπεύθυνοι διά τά ἡμέτερα ἁμαρτήματα καί τά ἀγνοήματα τοῦ λαοῦ, αἰσθανόμεθα συντριβήν εἰς τήν καρδίαν μας καί «πᾶσαν τήν ζωήν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα». Πρότυπα αὐτῆς τῆς διακονίας μας, ἀστέρες ὁλόφωτοι εἰς τόν πνευματικόν ζόφον τοῦ παρόντος αἰῶνος τοῦ ἀπατεῶνος, οἱ Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας, οἱ πνευματοφόροι Ἀπόστολοι, οἱ ἀνδρεῖοι μάρτυρες, οἱ θεοφόροι Ἱεράρχες, οἱ ταπεινοί ἀσκηταί. Αὐτοί εἶναι ἡ δόξα καί ἡ τιμή τῆς Ἐκκλησίας μας. Μέ αὐτούς ὁδηγούς ἀποκτοῦμε τήν κατά Χριστόν διάκρισιν, τήν μετ' εὐλαβείας συνέπειαν, τήν μετά φόβου Θεοῦ προσευχήν «ἵνα μή ἐγκοπήν τινα δῶμεν τῷ Εὐαγγελίῳ τοῦ Χριστοῦ».
Εἰρηνεύετε, λοιπόν, ἀδελφοί, ὄντες βέβαιοι ὅτι οἱ Ἐπίσκοποί σας ἀγρυπνοῦν εἰς τίς ἐπάλξεις τῶν εὐθυνῶν τους τίς δύσκολες αὐτές ἡμέρες καί πράττουν τό χρέος των. Ἀλλά καί σεῖς γρηγορεῖτε καί προσεύχεσθε, κατά τήν προτροπήν τοῦ Κυρίου (Ματθ. κστ΄, 41). Ἄς καλλιεργήσωμε ὅλοι μέ φιλοτιμίαν τό ὅποιο τάλαντο ἔχει ἐμπιστευθῆ στόν καθένα ὁ Θεός, γιά τό καλό ὅλου τοῦ πληρώματος. Εὑρισκόμεθα ἐν μέσῳ κλύδωνος καί καταιγίδος καί ἀπαιτεῖται εἰλικρινέστερη μετάνοια, θερμότερη καί ἐντονώτερη προσευχή, βαθύτερο κατά Θεόν πένθος γιά τίς πτώσεις καί τίς παραλείψεις μας καί γιά τόν σκανδαλισμό τῶν ψυχῶν, αὐξημένη ἐπαγρύπνησις καί στοργικότερη φροντίδα γιά τόν λαό τοῦ Θεοῦ. Εἴθε, διά τῶν πρεσβειῶν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί ὅλων τῶν Ἁγίων ὁ Κύριος νά συντάμῃ τίς ἡμέρες τῆς ταραχῆς. Καί θά γίνῃ! Ἐπί τέλους, ἡ τελευταία λέξις εἶναι τοῦ Θεοῦ. Καί τήν καταιγίδα θά διαδεχθῇ γαλήνη μεγάλη (Ματθ. η΄, 26). Ἀμήν.
† Ὁ Ἀθηνῶν ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ, Πρόεδρος
† Ὁ Ξάνθης καί Περιθεωρίου Παντελεήμων
† Ὁ Ἐλασσῶνος Βασίλειος
† Ὁ Σάμου καί Ἰκαρίας Εὐσέβιος
† Ὁ Καστορίας Σεραφείμ
† Ὁ Φλωρίνης, Πρεσπῶν καί Ἑορδαίας Θεόκλητος
† Ὁ Κασσανδρείας Νικόδημος
† Ὁ Σύρου, Τήνου, Ἄνδρου, Κέας καί Μήλου Δωρόθεος
† Ὁ Χαλκίδος Χρυσόστομος
† Ὁ Νέας Σμύρνης Συμεών
† Ὁ Κερκύρας καί Παξῶν Νεκτάριος
† Ὁ Γλυφάδας Παῦλος
† Ὁ Θήρας, Ἀμοργοῦ καί Νήσων Ἐπιφάνιος
