(Για να διαβάσετε το κείμενο σε μορφή PDF, επιλέξτε εδώ)
Πρωτ. 708
Ἀριθμ. Διεκπ. 322
Ἀθήνῃσι 12ῃ Φεβρουαρίου 2016
Πρός
Τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπήν Ἀθηνῶν καί
Τάς Ἱεράς Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος
Ἐκ Συνοδικῆς Ἀποφάσεως, ληφθείσης κατά τήν Συνεδρία τῆς 3ης Φεβρουαρίου ἐ.ἔ., ἀποφασίσθηκε ἡ παροχή ὁδηγιῶν ἐπί τῶν κατωτέρω τεθέντων ἐρωτημάτων ὑπό διαφόρων ἐκκλη-σιαστικῶν νομικῶν προσώπων ἐν σχέσει πρός τήν ἐφαρμοστέα νομοθεσία περί τήν ἀνάρτηση τῶν δαπανῶν τους στήν ἱστοσε-λίδα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» καί τόν προληπτικό ἔλεγχο τοῦ Ἐλεγκτικοῦ Συνεδρίου ἐπί τῶν σχεδίων συμβάσεων, οἱ ὁποῖες ἐπιδοτοῦν-ται ἤ χρηματοδοτοῦνται ἀπό κρατικούς ἤ εὐρωπαϊκούς πό-ρους.
Ζήτημα 1ο : Ὅταν ἐκκλησιαστικό ΝΠΔΔ (Μητρόπολη, Ἐνορία, Μονή) σκοπεύει νά ἀναθέσει σύμβαση ἔργου ἤ ὑπηρεσίας ἤ προμήθειας καί ἔχει ἐπιδοτηθεῖ ἀπό κρατικούς πόρους ἤ ἡ σύμβαση εἶναι «συγχρηματοδοτούμενη» ἀπό εὐρωπαϊκούς πό-ρους π.χ. μέσῳ ΕΣΠΑ, πρέπει νά ἐφαρμοστοῦν διατάξεις περί ἀνάρτησης στήν ἱστοσελίδα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» καί στό «Κεν-τρικό Ἠλεκτρονικό Μητρῶο Δημοσίων Συμβάσεων» (ΚΗΜΔΗΣ) πού ἀπαιτοῦνται γιά τήν ὑλοποίηση τῶν δημοσίων συμβάσεων;
α. Τό ἄρθρο 68 παράγραφος 1 ὑποπαράγραφος 3 τοῦ ν. 4235/2014 (ΦΕΚ Α΄ 32/2014) ἀναφέρει στό τελευταῖο ἐδάφιο :
«Διαχειριστικές πράξεις των ανωτέρω προσώπων [ενν.: νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου του Κατα-στατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος], για τις οποίες αυτά επιχορηγούνται ή χρηματοδοτούνται από εθνικούς ή ευ-ρωπαϊκούς πόρους, υπόκεινται στις διατάξεις για τις κρα-τικές ή δημόσιες συμβάσεις και την εποπτεία και έλεγχο της διαχείρισης κρατικών και ευρωπαϊκών πόρων.»
Τά ἀνωτέρω νομικά πρόσωπα τῆς Ἐκκλησίας, εἴτε δημοσίου δικαίου (Μητροπόλεις, Ἐνορίες, Μονές, Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, Ἀποστολική Διακονία, Διορθόδοξο Κέντρο) εἴτε ἰ-διωτικοῦ δικαίου (ἐκκλησιαστικά Ἱδρύματα, Ἱερά Προσκυνήματα, ἐκκλησιαστικά Μουσεῖα), δέν εἶναι «ἀναθέτουσες ἀρ-χές» κατά τήν ἔννοια τῶν εὐρωπαϊκῶν ὁδηγιῶν 2004/18/ΕΚ καί 2005/17/ΕΚ καί τά προεδρικά διατάγματα ἐνσωμάτωσης τῶν ὁδηγιῶν πού προαναφέρθηκαν (π.δ. 59/2007 καί 60/2007).
Παρότι ὅμως δέν εἶναι «ἀναθέτουσες ἀρχές» ὑπόκεινται στήν ὑποχρέωση νά ἀκολουθοῦν τίς διατάξεις πού θεματικά ἀφοροῦν στήν ἀνάθεση καί ἐκτέλεση κρατικῶν ἤ δημοσίων συμβάσεων, ἐπειδή ὑπάρχει ὁ ἀνωτέρω εἰδικός κανόνας δικαίου τοῦ ν. 4235/2014, ὁ ὁποῖος ἐπεκτείνει τήν ἐφαρμογή αὐτῆς τῆς νομοθεσίας καί στά ἐκκλησιαστικά ν.π.δ.δ. καί ν.π.ι.δ. μέ κριτήριο ὄχι τήν νομική τους μορφή, ἀλλά τήν πηγή τῆς χρηματοδοτήσεως γιά τήν συγκεκριμένη σύμβαση («διαχειριστική πράξη») πού ἀνατίθεται στόν ἐργολάβο, προμηθευτή, μελετητή.
Αὐτό σημαίνει ὅτι μόνο γιά συμβάσεις πού ἀναθέτουν οἱ ἐκκλησιαστικοί φορεῖς καί δέν χρηματοδοτοῦνται ἀπό κρατικούς ἤ εὐρωπαϊκούς πόρους, ἀλλά ἀπό πόρους δικούς τους ἤ ἰδιωτῶν (π.χ. δωρεά) δέν ἐφαρμόζεται ἡ κρατική ἤ εὐρωπαϊκή νομοθεσία γιά τήν ἀνάθεση καί ἐκτέλεση κρατικῶν ἤ δημοσίων συμβάσεων.
Ἡ ἐπέκταση τῆς ἐν λόγῳ νομοθεσίας ἀφορᾶ σέ συμβάσεις μέ χρηματοδότηση ἀπό τό Δημόσιο ἤ εὐρωπαϊκό πρόγραμμα, ὄχι π.χ. ἀπό ΟΤΑ. Ἑπομένως, σέ περίπτωση ἐπιχορηγήσεως Ἐ-νορίας ἀπό κάποιον Δῆμο γιά σύμβαση συντηρήσεως τοῦ Ναοῦ ἤ προμήθειας, δέν θά ἐφαρμοσθεῖ ἡ δημοτική νομοθεσία γιά τίς ἀντίστοιχες συμβάσεις (π.χ. ὁ Ἑνιαῖος Κανονισμός Προ-μηθειῶν ΟΤΑ, ΕΚΠΟΤΑ).
Συμπέρασμα : Ἄρα, χρειάζεται ἡ ἀνάρτηση στό ΚΗΜΔΗΣ κατά τό ἄρθρο 139 τοῦ νόμου 4281/2014 (ΦΕΚ Α΄ 160/2014).
Ζήτημα 2ο : Ἀπαιτεῖται στήν ἀνωτέρω περίπτωση προληπτικός ἔλεγχος τοῦ Ἐλεγκτικοῦ Συνεδρίου πρίν τήν ὑπογραφή τῆς σύμβασης μέ τόν ἀνάδοχο;
α) Τό ἄρθρο 2 πάρ.4 πέρ. 6α. τοῦ νόμου 3861/2010 (ὁ νόμος γιά τή «ΔΙΑΥΓΕΙΑ») ἀναφέρει ὅτι :
«Από την υποχρέωση πρωτογενούς ανάρτησης εξαιρούνται τα έγγραφα και τα στοιχεία δημοσίων συμβάσεων που καταχω-ρίζονται υποχρεωτικά στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δη-μοσίων Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ) του άρθρου 11 του ν. 4013/2011 (Α΄ 204). Τα στοιχεία αυτά αντλούνται αυτομάτως από το ΚΗΜΔΗΣ»
Σέ κάθε περίπτωση, ἀνάρτηση στήν ἱστοσελίδα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ» δέν χρειάζεται, ὄχι μόνο ἐξ αἰτίας τῆς προκείμενης διάταξης, ἀλλά καί γιατί τό τελευταῖο ἐδάφιο τοῦ ἄρθρου 68 παρ. 1 ὑποπαρ. 3, ὅταν μνημονεύει ὅτι οἱ ἐπιδοτούμενες ἤ συγχρηματοδοτούμενες διαχειριστικές πρά-ξεις ὑπόκεινται στίς διατάξεις γιά τίς κρατικές ἤ δημό-σιες συμβάσεις, ἐννοεῖ τήν νομοθεσία γιά τόν τρόπο ἀνάθεσης καί ἐκτέλεσης τῆς σύμβασης, ὄχι τίς διατάξεις τῆς δημοσιονομικῆς νομοθεσίας ὅπως εἶναι ὁ νόμος 4270/2014 ἤ ὁ νόμος 3861/2010 (ΔΙΑΥΓΕΙΑ) ἤ τό νομοθετικό διάταγμα 496/1974.
Ἄλλωστε τό ἴδιο συμπέρασμα προκύπτει καί ἀπό τόν συνδυασμό τοῦ ἄρθρου 68 παρ. 1 ὑποπαρ. 3 τοῦ ν. 4235/2014 μέ τή διάταξη του άρθρου 57 τοῦ ν. 1591/1985, ἡ ὁποία ἐ-ξακολουθεῖ νά ἰσχύει καί μετά τόν ν. 4235/2014 καί ἐξαι-ρεῖ τά ἐκκλησιαστικά ν.π.δ.δ. ἀπό τήν νομοθεσία λογιστι-κοῦ δικαίου τῶν ν.π.δ.δ..
β) Κατά τό ἄρθρο 35 τοῦ Κώδικα Ἐλεγκτικοῦ Συνεδρίου (νόμος 4129/2013, ΦΕΚ Α΄ 52/2013) προβλέπεται ὅτι :
«1. Στις συμβάσεις προμήθειας αγαθών του άρθρου 1 του ν. 2286/1995 (Α' 19), εκτέλεσης έργων και παροχής υ-πηρεσιών, που συνάπτονται από το Δημόσιο, τα Ν.Π.Δ.Δ. και τις δημόσιες επιχειρήσεις ή οργανισμούς, η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων υπερβαίνει το ποσό του ενός εκατομμυρίου ευρώ, διενεργείται υποχρεωτικά έλεγχος νομιμότητας της οικείας σύμβασης, πριν από τη σύναψή της, από Κλιμάκια του Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Στις κατηγορίες συμβάσεων του προηγουμένου εδαφίου, που συνάπτονται από το Δημόσιο και τα υπαγόμενα σε προληπτικό έλεγχο δαπανών Ν.Π.Δ.Δ., η προϋπολογιζόμενη δαπάνη των οποίων υπερβαίνει το ποσό των πεντακοσίων χιλιάδων (500.000) ευρώ και μέχρι το όριο του προηγούμενου εδα-φίου, διενεργείται υποχρεωτικά έλεγχος νομιμότητας, πριν από τη σύναψη τους, από τον Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου, που είναι αρμόδιος για τον προληπτικό έλεγχο των δαπανών των φορέων αυτών.
3. «Ο προβλεπόμενος στην παράγραφο 1 έλεγχος νομιμό-τητας επί των συγχρηματοδοτούμενων συμβάσεων προμηθειών αγαθών, παροχής υπηρεσιών και εκτέλεσης έργων διενεργεί-ται υποχρεωτικά πριν από τη σύναψη τους από Κλιμάκια του Ελεγκτικού Συνεδρίου, εφ’ όσον η προϋπολογιζόμενη δαπάνη υπερβαίνει το ποσό των δέκα εκατομμυρίων (10.000.000) ευρώ (χωρίς Φ.Π.Α.).» [Τό πρῶτο ἐδάφιο τῆς παρ.3 ἀντικα-ταστάθηκε ὡς ἄνω μέ τό ἄρθρο 73 παρ.1 Ν.4146/2013, ΦΕΚ Α΄ 90/18.4.2013].
4. Οι προγραμματικές συμβάσεις, οι οποίες συνάπτονται μεταξύ δύο αναθετουσών αρχών, όπως αυτές ορίζονται στην παρ. 9 του άρθρου 1 του ν. 3316/2005, και αφορούν σέ συγχρηματοδοτούμενα έργα, δεν εμπίπτουν στον προβλεπόμενο από την παράγραφο 1 έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συ-νεδρίου, εφ’ όσον το ύψος του προϋπολογισμού των έργων στα οποία αφορά η προγραμματική σύμβαση είναι κατώτερο των δέκα εκατομμυρίων ευρώ. Για τις συμβάσεις ανάθεσης έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων και των μελετών, που συνάπτονται στο πλαίσιο των προγραμματικών συμβάσεων, εφαρμόζονται τα προβλεπόμενα στην προηγού-μενη παράγραφο του παρόντος άρθρου.
10. Στον έλεγχο νομιμότητας της προηγούμενης παρα-γράφου υπάγονται και οι τροποποιητικές συμβάσεις που εμπίπτουν στις προϋποθέσεις εφαρμογής της ανωτέρω παραγρά-φου, ανεξαρτήτως του εάν η κύρια σύμβαση διήλθε από τον προληπτικό έλεγχο νομιμότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου. ...»
Ἑπομένως, συμβάσεις πού ἀναθέτουν ἐκκλησιαστικοί φορεῖς πρέπει, πρίν τήν ὑπογραφή τῆς σύμβασης, ἐφ' ὅσον ἐ-πιδοτοῦνται ἤ συγχρηματοτοδοῦνται ἀπό κρατικούς ἤ εὐρωπα-ϊκούς πόρους, νά κατατίθενται μαζί μέ ὅλο τόν φάκελο τῆς διαδικασίας τοῦ διαγωνισμοῦ στό Ἐλεγκτικό Συνέδριο μαζί μέ τό σχέδιο τῆς σύμβασης γιά νά ἐλεγχθεῖ :
α) ἀπό τό ἁρμόδιο κλιμάκιο τοῦ Ἐλεγκτικοῦ Συνεδρίου, ἐφ' ὅσον πρόκειται γιά συμβάσεις ἄνω τοῦ 1.000.000 εὐρώ (ἐπιδοτούμενες ἀπό κρατικούς πόρους) ἤ 10.000.000 (συγ-χρηματοδοτούμενες ἀπό ΕΣΠΑ) ἤ
β) ἀπό τόν ἁρμόδιο Ἐπίτροπο τοῦ Ἐλεγκτικοῦ Συνεδρίου γιά συμβάσεις ἀξίας μεταξύ 500.000 εὐρώ καί 1.000.000 εὐρώ, ὁ ὁποῖος ὑπηρετεῖ στόν φορέα πού ἐπιχορήγησε (κατ' ἀναλογίαν ἐφαρμογή τοῦ ἄρθρου 35) ἤ
γ) ἀπό τό ἁρμόδιο κλιμάκιο τοῦ Ἐλεγκτικοῦ Συνεδρίου ἤ τόν ἁρμόδιο Ἐπίτροπο, ἐφ' ὅσον πρόκειται γιά συμβάσεις ἀνώτερες τοῦ 1.000.000 εὐρώ ἤ τῶν 500.000 εὐρώ ἀντί-στοιχα, πού ἐκτελοῦνται σέ ὑλοποίηση συναφθείσας προγραμ-ματικῆς σύμβασης.
