«Κα­θε­στώς ἱ­δρύ­σε­ως καί λει­τουρ­γί­ας μή ὀρ­θό­δο­ξων να­ῶν καί εὐ­κτη­ρί­ων οἴ­κων (ἄρ­θρα  23 – 30, 62, 64 ν. 5224/2025)»

(Για να διαβάσετε το κείμενο σε μορφή PDF, επιλέξτε εδώ)

Πρωτ. 4577

Ἀριθ.  Διεκπ. 2123                                                   

Ἀθήνησι, τῇ 22ᾳ Σεπτεμβρίου 2025

ΕΓΚΥΚΛΙΟΝ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Πρός

τήν Ἱ­ε­ρά Ἀρ­χι­ε­πι­σκο­πή Ἀ­θη­νῶν

τίς Ἱ­ε­ρές Μη­τρο­πό­λεις τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας τῆς Ἑλ­λά­δος

τό Δι­ορ­θό­δο­ξο Κέν­τρο τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας τῆς Ἑλ­λά­δος

τήν Ἀ­πο­στο­λι­κή Δι­α­κο­νί­α τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας τῆς Ἑλ­λά­δος

τίς Ἱ­ε­ρές Συ­νο­δι­κές Μο­νές καί

τίς Ὑ­πη­ρε­σί­ες τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας τῆς Ἑλ­λά­δος

Οἱ δι­α­τά­ξεις τῶν ἄρ­θρων 23-30, 62, 64 τοῦ ν. 5224/2025 (ΦΕΚ Α΄ 142/5.8.2025) προ­έ­βη­σαν σέ συ­νο­λι­κή ἀ­να­θε­ώ­ρη­ση τοῦ κα­θε­στῶ­τος ἱδρύ­σε­ως καί λει­τουρ­γί­ας χώ­ρων λα­τρεί­ας πού δέν ἔ­χουν ἀ­φι­ε­ρω­θεῖ στήν θεί­α λα­τρεί­α τῆς Ἀ­να­το­λι­κῆς Ὀρ­θό­δο­ξης Ἐκ­κλη­σί­ας τοῦ Χρι­στοῦ (3 παρ. 1 Συν­τάγ­μα­τος).

Τό μέ­χρι τόν ν. 5224/2025 ἰ­σχῦ­σαν κα­θε­στώς ἀ­να­γό­ταν σέ πα­λαι­ά νο­μο­θε­τή­μα­τα (ἀ.ν. 1363/1938, ΦΕΚ Α΄ 305, α.ν. 1672/1939, ΦΕΚ Α΄ 123, β.δ. 20.5-2.6.1939, ΦΕΚ Α΄ 220), ἀρ­κε­τές ἀ­πό τίς δι­α­τά­ξεις τῶν ὁ­ποί­ων εἶ­χαν κρι­θεῖ ἀ­πό τά ἐ­θνι­κά καί τά εὐ­ρω­πα­ϊ­κά δι­κα­στή­ρι­α εἴ­τε ὡς ἀν­τι­συν­ταγ­μα­τι­κές εἴ­τε ὡς ἀν­τί­θε­τες μέ τήν Εὐ­ρω­πα­ϊ­κή Σύμ­βα­ση Δι­και­ω­μά­των τοῦ Ἀν­θρώ­που^[1] μέ ἀ­πο­τέ­λε­σμα μεῖ­ζον μέ­ρος τῶν δι­α­τά­ξε­ων αὐ­τῶν νά πα­ρα­μέ­νει ἀ­νε­φάρ­μο­στο.

Κα­τά τά ἄρ­θρα 21 περ. α, 23 τοῦ ν. 5224/2025 γνωρίζεται ὅ­τι τό νέ­ο κα­θε­στώς λει­τουρ­γί­ας χώ­ρων λα­τρεί­ας ἀ­φο­ρᾶ κά­θε θρη­σκευ­τι­κή κοι­νό­τη­τα πού δέν ἀ­νή­κει στήν κα­τά τό ἄρ­θρο 3 τοῦ Συν­τάγ­μα­τος Ἀ­να­το­λι­κή Ὀρ­θό­δο­ξη Ἐκ­κλη­σί­α τοῦ Χρι­στοῦ.

Τά ἄρ­θρα 23-30 τοῦ ν. 5224/2025 δέν κα­θι­στοῦν ὡς κρι­τή­ρι­ο ὑ­πα­γω­γῆς στόν νόμο τό πε­ρι­ε­χό­με­νο τοῦ θρη­σκευ­τι­κοῦ φρο­νή­μα­τος τῶν αἰ­τούν­των γιά τήν πα­ρο­χή ἄ­δει­ας ἱ­δρύ­σε­ως χώ­ρου λα­τρεί­ας, ἐ­άν δη­λα­δή οἱ αἰτοῦντες δη­λώ­νουν ὁ­μό­δο­ξοι, ἑ­τε­ρό­δο­ξοι ἤ ἑ­τε­ρό­θρη­σκοι σέ σχέ­ση μέ τό δόγ­μα τῆς Ἀ­να­το­λι­κῆς Ὀρ­θό­δο­ξης Ἐκ­κλη­σί­ας τοῦ Χρι­στοῦ. Γιά τήν κα­τά­φα­ση ἐ­φαρ­μο­γῆς τῶν ἄρ­θρων 23-30 τοῦ ν. 5224/2025 ἐν­δι­α­φέ­ρει ὡς κρί­σι­μο στοι­χεῖ­ο ὅ­τι δέν πρό­κει­ται γιά αἰ­τοῦν­τες - μέ­λη θρη­σκευ­τι­κῆς κοι­νό­τη­τας τῆς κα­τά τό ἄρ­θρο 3 τοῦ Συν­τάγ­μα­τος Ἀ­να­το­λι­κῆς Ὀρ­θό­δο­ξης Ἐκ­κλη­σί­ας τοῦ Χρι­στοῦ. Οἱ πα­ρα­πά­νω δι­α­τά­ξεις τοῦ κε­φα­λαί­ου Β΄ τοῦ ν. 5224/2025 ἀ­φο­ροῦν τίς θρη­σκευ­τι­κές κοι­νό­τη­τες πού δέν βρί­σκον­ται σέ πνευ­μα­τι­κή ἤ ὀρ­γα­νω­τι­κή σχέ­ση καί ἐκ­κλη­σι­α­στι­κή «κοι­νω­νί­α» μέ τήν Με­γά­λη του Χρι­στοῦ Ἐκ­κλη­σί­α τῆς Κων­σταν­τι­νου­πό­λε­ως καί τίς ἄλ­λες ὁ­μό­δο­ξες Ἐκ­κλη­σί­ες τοῦ Χρι­στοῦ (ἤ κα­τ’ ἀν­τί­στρο­φη δι­α­τύ­πω­ση τά ἄρ­θρα 23-30 ἀ­φο­ροῦν τίς θρη­σκευ­τι­κές κοι­νό­τη­τες πού δέν εἶ­ναι ἐγ­γε­γραμ­μέ­νες στά Δί­πτυ­χα τοῦ Οἰ­κου­με­νι­κοῦ Πα­τρι­αρ­χεί­ου). Ση­μει­ώ­νε­ται πα­ράλ­λη­λα ὅ­τι, ὑ­πό τήν ἐ­πι­φύ­λα­ξη τῶν κα­νο­νι­κῶν δι­και­ω­μά­των τοῦ Οἰ­κου­με­νι­κοῦ Πα­τρι­άρ­χη (π.χ. Ὅ­ρος Ι΄ τῆς Συ­νο­δι­κῆς καί Πα­τρι­αρ­χι­κῆς Πρά­ξε­ως τῆς 4ης.9.1928), ἀ­πα­γο­ρεύ­ε­ται στίς λοι­πές Ὀρ­θό­δο­ξες Ἐκ­κλη­σί­ες ἤ Ἀρ­χι­ε­πι­σκο­πές ἤ Πα­τρι­αρ­χεῖ­α ἡ λει­τουρ­γί­α χώ­ρου λα­τρεί­ας στήν Ἑλ­λά­δα χω­ρίς ἄ­δει­α τοῦ ἐ­πι­χω­ρί­ου Μη­τρο­πο­λί­τη (31 παρ. 1 περ. β ν. 5224/2025) ἤ τήν ἔγ­κρι­ση τῆς Δι­αρ­κοῦς Ἱ­ε­ρᾶς Συ­νό­δου εἰ­δι­κά ὡς πρός τά με­τό­χια Μο­νῶν ἄλ­λου ὀρ­θο­δό­ξου κλί­μα­τος (ἄρ­θρο 39 παρ. 7 ν. 590/1977).

Παλαιότερα τά ἑλ­λη­νι­κά δι­κα­στή­ρι­α^[2] εἶ­χαν ἑρ­μη­νεύ­σει ὅ­τι κα­τά τό προ­ϊ­σχῦ­σαν δί­και­ο ἀ­παι­τεῖ­ται ἄ­δει­α Ὑ­πουρ­γοῦ Παι­δεί­ας καί Θρη­σκευ­μά­των μό­νο γι­ά να­ούς καί εὐ­κτη­ρί­ους οἴ­κους τῶν «ἑ­τε­ρο­δό­ξων» καί «ἑ­τε­ρο­θρή­σκων» σέ σχέ­ση μέ τήν Ὀρ­θό­δο­ξη Ἐκ­κλη­σί­α. Μέ τό σκε­πτι­κό αὐ­τό ἡ νο­μο­λο­γί­α κα­τέ­λη­γε στό συμ­πέ­ρα­σμα ὅ­τι, ἐ­πει­δή οἱ κα­λού­με­νοι «πα­λαι­ο­η­με­ρο­λο­γί­τες», ἄν καί χω­ρίς νά ἔ­χουν κα­μί­α πνευ­μα­τι­κή ἤ ὀρ­γα­νω­τι­κή σχέ­ση μέ τήν κα­τά τό ἄρ­θρο 3 τοῦ Συν­τάγ­μα­τος Ὀρ­θό­δο­ξη Ἐκ­κλη­σί­α, δή­λω­ναν ὡς συ­νει­δη­σι­α­κῶς «ὁ­μό­δο­ξοι» πρός τήν Ὀρ­θό­δο­ξη Ἐκ­κλη­σί­α, ἐ­ξαι­ροῦν­ταν ἀ­πό τήν ἐ­φαρ­μο­γή τῆς κεί­με­νης νο­μο­θε­σί­ας καί μπο­ροῦ­σαν νά ἱ­δρύ­ουν να­ούς καί μο­νές ὁ­που­δή­πο­τε χω­ρίς ὁ­ποι­α­δή­πο­τε ἄ­δει­α τοῦ Ὑ­πουρ­γεί­ου Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ (οὔ­τε φυ­σι­κά τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας τῆς Ἑλ­λά­δος, ἀ­φοῦ δέν ἐν­τάσ­σον­ται σέ Αὐ­τήν).

Δυ­νά­μει τοῦ νέ­ου κρι­τη­ρί­ου τῶν ἄρ­θρων 21 περ. α, 22 περ. α καί 23 τοῦ ν. 5224/2025 (κρι­τή­ριο τοῦ «μή ἀ­νή­κειν» στήν κα­τά τό ἄρ­θρο 3 τοῦ Συν­τάγ­μα­τος Ἀ­να­το­λι­κή Ὀρ­θό­δο­ξη Ἐκ­κλη­σί­α τοῦ Χρι­στοῦ) καί οἱ θρη­σκευ­τι­κές ὁ­μά­δες τοῦ λε­γό­με­νου «πα­τρώ­ου ἤ πα­λαι­οῦ ἡ­με­ρο­λο­γί­ου» ἤ «γνη­σί­ων ὀρ­θο­δό­ξων χρι­στια­νῶν (ΓΟΧ)» ὑ­πά­γον­ται πλέ­ον στό κα­θε­στώς κρα­τι­κῆς ἀ­δει­ο­δο­τή­σε­ως τῶν χώ­ρων λα­τρεί­ας τους.

Α. Ὁ­ρι­σμός χώ­ρων λα­τρεί­ας, να­ῶν καί εὐ­κτη­ρί­ων οἴ­κων (ἄρ­θρο 24)

Ὡς χῶ­ροι λα­τρεί­ας ὁ­ρί­ζον­ται οἱ τό­ποι πού εἶ­ναι ἀ­φι­ε­ρω­μέ­νοι στήν ἐκ­δή­λω­ση θρη­σκευ­τι­κοῦ σε­βα­σμοῦ ἤ τήν τέ­λε­ση λα­τρευ­τι­κῶν πρά­ξε­ων καί δι­α­κρί­νον­ται σέ: α) εὐ­κτη­ρί­ους οἴ­κους, δη­λα­δή χώ­ρους λα­τρεί­ας ἐ­πι­φά­νει­ας ἕ­ως δι­α­κό­σι­α (200) τ.μ. καί β) να­ούς, δη­λα­δή χώ­ρους λα­τρεί­ας ἐ­πι­φά­νει­ας ἄ­νω τῶν δι­α­κο­σί­ων (200) τ.μ.

Ἑ­πο­μέ­νως σέ ἀν­τί­θε­ση μέ τήν πα­λαι­ό­τε­ρη ἀ­σα­φῆ δι­ά­κρι­ση τῆς  νο­μο­λο­γί­ας^[3] οἱ νέ­οι ὁ­ρι­σμοί τοῦ ἄρ­θρου 24 δι­α­κρί­νουν, μέ βά­ση τό ἐμ­βα­δόν, με­τα­ξύ τοῦ να­οῦ (ὡς χώ­ρου ἐμβαδοῦ ἄ­νω τῶν 200 τ.μ.) καί τοῦ εὐ­κτη­ρί­ου οἴ­κου (ὡς χώρου ἐμβαδοῦ ἕ­ως 200 τ.μ.).

Ἐ­πί­σης, χῶ­ρος λα­τρεί­ας, τοῦ ὁ­ποί­ου ἡ λει­τουρ­γί­α ἐ­ξυ­πα­κού­ει δι­οι­κη­τι­κή ἄ­δει­α τοῦ Ὑ­πουρ­γοῦ Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ, εἶ­ναι τό­σο ὁ χῶ­ρος ἀ­μι­γοῦς τε­λέ­σε­ως λα­τρεί­ας, ὅ­σο καί ὁ χῶ­ρος μέ γε­νι­κό­τε­ρο προ­ο­ρι­σμό τήν ἐκ­δή­λω­ση θρη­σκευ­τι­κοῦ σε­βα­σμοῦ, δη­λα­δή ὄ­χι μό­νο λα­τρευ­τι­κῶν πρά­ξε­ων πού ἀ­κο­λου­θοῦν τυ­πι­κή δι­ά­τα­ξη (π.χ. χῶ­ρος συ­νά­ξε­ως καί λα­τρεί­ας, χῶ­ρος κα­τη­χή­σε­ως, μυ­ή­σε­ως, κη­ρύγ­μα­τος σέ μέ­λη ἤ ὑ­πο­ψή­φι­α μέ­λη, προ­σευ­χῆς, ἐ­ξο­μο­λο­γή­σε­ως κ.λπ.), ἀ­σχέ­τως ἄν ἀ­παι­τεῖ­ται νά συμ­με­τέ­χει πάν­το­τε στίς πρά­ξεις καί ἐκ­δη­λώ­σεις αὐ­τές ὁ θρη­σκευ­τι­κός λει­τουρ­γός, ἐπ’ ὀ­νό­μα­τι τοῦ ὁ­ποί­ου ἐκ­δί­δε­ται ἡ ἄ­δει­α (ἱ­δρύ­σε­ως-λει­τουρ­γί­ας) τοῦ χώ­ρου λα­τρεί­ας (βλ. κα­τω­τέ­ρω).

Μέ τό ἄρ­θρο 24 τοῦ ν. 5224/2025 τί­θεν­ται γιά ὅ­λους τούς χώ­ρους λα­τρεί­ας οἱ ὅ­ροι ὅ­τι:

α) Ἐ­άν ὁ να­ός ἤ εὐ­κτή­ρι­ος οἶ­κος λει­τουρ­γεῖ ἐν­τός με­γα­λύ­τε­ρου χώ­ρου πρέ­πει ὁ­πωσ­δή­πο­τε νά κα­τα­λαμ­βά­νει πο­σο­στό 2/3 τῆς ἐ­πι­φά­νει­άς του.

β) Ὁ χῶ­ρος λα­τρεί­ας δέν ἐ­πι­τρέ­πε­ται νά χρη­σι­μο­ποι­εῖ­ται ὡς μό­νι­μη ἤ προ­σω­ρι­νή κα­τοι­κί­α ἤ χῶ­ρος φι­λο­ξε­νί­ας ὁ­ποι­ου­δή­πο­τε προ­σώ­που, συμ­πε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νου τοῦ θρη­σκευ­τι­κοῦ λει­τουρ­γοῦ.

Προ­ϋ­πάρ­χον­τες τοῦ ἔ­τους 1955 να­οί καί εὐ­κτή­ρι­οι οἶ­κοι, ἐ­άν δέν δι­α­θέ­τουν ἄ­δει­α λει­τουρ­γί­ας, μπο­ροῦν νά ἀ­πο­κτή­σουν ἄ­δει­α (ἱδρύ­σε­ως-λει­τουρ­γί­ας), ἀρ­κεῖ οἱ πο­λε­ο­δο­μι­κῶς ἰ­σχύ­ου­σες χρή­σεις γῆς στήν πε­ρι­ο­χή τοῦ ἀ­κι­νή­του νά ἐ­πι­τρέ­πουν θρη­σκευ­τι­κούς χώ­ρους.

Β. Χῶροι θρησκευτικῆς διδασκαλίας (6 ἀ.ν. 1363/1938)

Ἐ­πει­δή κα­τά τό ἄρ­θρο 64 παρ. 1 τοῦ ν. 5224/2025 τά ἄρ­θρα 23-30 κα­ταρ­γοῦν μό­νο τό ἄρ­θρο 1 τοῦ ἀ.ν. 1363/1938 (ἄ­δει­α χώ­ρων λα­τρεί­ας), δέν πρέ­πει νά πα­ρο­ρᾶ­ται ὅ­τι πα­ρα­μέ­νει ἐν ἰ­σχύ­ι τό ἄρ­θρο 6 τοῦ ἀ.ν. 1363/1938 πού προ­βλέ­πει γιά τούς χώ­ρους θρη­σκευ­τι­κῆς δι­δα­σκα­λί­ας ὅ­τι: «Δι­ά τήν ἵ­δρυ­σιν καί λει­τουρ­γί­αν ἱ­ε­ρα­τι­κῆς σχο­λῆς ἤ σε­μι­να­ρί­ου παν­τός δόγ­μα­τος ἤ θρη­σκεύ­μα­τος ἤ μορ­φω­τι­κοῦ ἱ­δρύ­μα­τος οἱ­ασ­δή­πο­τε μορ­φῆς ἤ τύ­που, πα­ρε­κτός τῶν τῆς ἐ­πι­κρα­τού­σης θρη­σκεί­ας δι­ε­πο­μέ­νω­ν  ἤ­δη ὑ­πό ἰ­δί­ων νό­μων ἤ δι­ά τήν λει­τουρ­γί­αν κέν­τρου οἱ­ασ­δή­πο­τε αἱ­ρέ­σε­ως ἤ αἱ­ρε­τι­κής ἀ­πο­χρώ­σε­ως, ἀ­παι­τεῖ­ται  προ­η­γου­μέ­νως ἔγ­κρι­σις τοῦ Ὑ­πουρ­γοῦ Θρη­σκευ­μά­τω­ν καί Ἐ­θνι­κῆς Παι­δεί­ας, ἀ­σκοῦν­τος τήν ἐ­πί τῶν ἀ­νω­τέ­ρω ἐ­πο­πτεί­αν».

Γ. Ἐ­πω­νυ­μί­α χώ­ρων λα­τρεί­ας (ἄρ­θρα 25 – 26 παρ. 1)

 Οἱ χῶ­ροι λα­τρεί­ας πρέ­πει νά φέ­ρουν ἐ­πω­νυ­μί­α πού σέ­βε­ται τίς ἑ­ξῆς γε­νι­κές ἀρ­χές:

α) Κα­τα­δει­κνύ­ει τή θρη­σκευ­τι­κή ταυ­τό­τη­τα τοῦ χώ­ρου, δη­λα­δή κα­θι­στᾶ σα­φές στό κοι­νό ποιά θρη­σκευ­τι­κή κοι­νό­τη­τα ἐ­ξυ­πη­ρε­τεῖ ὁ χῶ­ρος λατρείας.

 β) Τη­ρεῖ τήν ἀρ­χή τῆς ἀ­λή­θει­ας, δη­λα­δή νά κα­θι­στᾶ κα­τα­νο­η­τό στό κοι­νό ὅ­τι πρό­κει­ται γιά χῶ­ρο λα­τρεί­ας ἤ ἐκ­δή­λω­σης θρη­σκευ­τι­κοῦ σε­βα­σμοῦ καί ποιά εἶ­ναι ἡ θρη­σκευ­τι­κή ὑ­πα­γω­γή τοῦ χώ­ρου.

 γ) Νά μήν ἀν­τι­στρα­τεύ­ε­ται τούς κα­νό­νες δη­μο­σί­ας τά­ξε­ως, τά χρη­στά ἤ­θη καί τίς δι­ε­θνεῖς σχέ­σεις τῆς χώ­ρας, δη­λα­δή νά μή χρη­σι­μο­ποι­εῖ ἐ­πω­νυ­μί­α πού πα­ρα­πέμ­πει σέ ὀ­νο­μα­σί­ες κρα­τῶν ἤ σέ κρά­τη πού δέν ἀ­να­γνω­ρί­ζει ἡ χώ­ρα, νά μήν ἀμ­φι­σβη­τεῖ τήν ἐ­θνι­κή κυ­ρι­αρ­χί­α τῆς χώ­ρας καί ἐν γέ­νει νά μήν πλήτ­τει τά ἐ­θνι­κά συμ­φέ­ρον­τα τῆς χώ­ρας, νά μήν προ­σβά­λλει τίς κρα­τοῦ­σες δι­και­ϊ­κές, κοι­νω­νι­κές, οἰ­κο­νο­μι­κές, ἠ­θι­κές ἀν­τι­λή­ψεις τῆς ἑλ­λη­νι­κῆς κοι­νω­νί­ας (π.χ. νά μήν προ­ω­θεῖ τήν πο­λυ­γα­μί­α, τήν ἀ­νι­σό­τη­τα με­τα­ξύ τῶν δύ­ο φύ­λων) κ.λπ.

 δ) Νά μή χρη­σι­μο­ποι­εῖ­ται κα­τα­χρη­στι­κῶς καί νά μήν προ­σβάλλει δι­και­ώ­μα­τα τρί­των καί ἰ­δί­ως ἄλ­λων θρη­σκευ­τι­κῶν κοι­νο­τή­των, ὥ­στε νά προ­κύ­πτει μέ σα­φή­νει­α καί χω­ρίς κα­νέ­να πε­ρι­θώ­ρι­ο συγ­χύ­σε­ως ἡ ἀ­λη­θής καί ἀ­κρι­βής θρη­σκευ­τι­κή ταυ­τό­τη­τα τοῦ χώ­ρου λα­τρεί­ας, π.χ. νά μήν εἶ­ναι ἐ­πω­νυ­μί­α πού πα­ρα­πλα­νᾶ ὅ­τι πρό­κει­ται γιά ἄλ­λη θρη­σκευ­τι­κή κοι­νό­τη­τα, ἐ­πω­νυ­μί­α πού προ­σβάλ­λει (π.χ. δι­α­κω­μω­δεῖ ἤ ὑ­πο­τι­μᾶ) ἄλ­λες θρη­σκευ­τι­κές κοι­νό­τη­τες, ἐ­πω­νυ­μί­α πού γε­νι­κῶς ἀ­πο­κρύ­πτει ὅ­τι πρό­κει­ται γιά χῶ­ρο λα­τρευ­τι­κῶν πρά­ξε­ων ἤ ἐκ­δη­λώ­σε­ως θρη­σκευ­τι­κοῦ σε­βα­σμοῦ χρη­σι­μο­ποι­ών­τας μή θρη­σκευ­τι­κές ὀ­νο­μα­σί­ες (π.χ. αἴ­θου­σα πνευ­μα­τι­κῆς ἀ­φυ­πνί­σε­ως, ἐσω­τε­ρι­κῆς ἀ­να­πτύ­ξε­ως, αὐ­το­βελ­τι­ώ­σε­ως, δι­α­λο­γι­σμοῦ, θε­ρα­πεί­ας κ.λπ.).

Ἄν ἡ ἐ­πω­νυ­μί­α πρέ­πει γιά θρη­σκευ­τι­κούς λό­γους νά εἶ­ναι δι­α­τυ­πω­μέ­νη σέ ἄλ­λη γλῶσ­σα, τό­τε πρέ­πει νά ἀ­πο­δί­δε­ται μέ πι­στή με­τά­φρα­ση στήν ἑλ­λη­νι­κή γλῶσ­σα, μέ δυ­να­τό­τη­τα ἀ­να­γρα­φῆς της μέ λα­τι­νι­κούς χα­ρα­κτῆ­ρες ἐν­τός πα­ρεν­θέ­σε­ων, ὥ­στε νά προ­κύ­πτει μέ σα­φή­νει­α καί χω­ρίς κα­νέ­να πε­ρι­θώ­ρι­ο συγ­χύ­σε­ως ἡ ἀ­λη­θής καί ἀκρι­βής θρη­σκευ­τι­κή ταυ­τό­τη­τα τοῦ χώ­ρου λα­τρεί­ας. Ἐ­σφαλ­μέ­νη ἤ πα­ρα­πλα­νη­τι­κή ἀ­πό­δο­ση τῆς ἐ­πω­νυ­μί­ας στήν ἑλ­λη­νι­κή γλῶσ­σα τήν κα­θι­στᾶ μή ἀ­πο­δε­κτή.

Ὁ θρη­σκευ­τι­κός λει­τουρ­γός, στό ὄ­νο­μα τοῦ ὁ­ποί­ου ἔ­χει ἐκ­δο­θεῖ ἡ ἄ­δει­α ἱ­δρύ­σε­ως - λει­τουρ­γί­ας τοῦ χώ­ρου λα­τρεί­ας, ὑ­πο­χρε­οῦ­ται νά ἀ­ναρ­τᾶ πα­ρα­πλή­σι­α τῆς κεν­τρι­κῆς θύ­ρας εἰ­σό­δου του καί σέ ἐμ­φα­νές γιά τό κοι­νό ἐ­ξω­τε­ρι­κό ση­μεῖ­ο τοῦ χώ­ρου εὐ­δι­ά­κρι­τη πι­να­κί­δα, πού ἀ­να­φέ­ρει τήν ὀ­νο­μα­σί­α τοῦ χώ­ρου λα­τρεί­ας, ὅ­πως ἀ­να­γρά­φε­ται στήν ἄ­δει­α, τόν Ἀ­ριθ­μό Δι­α­δι­κτυ­α­κῆς Ἀ­νάρ­τη­σης στήν πλατ­φόρ­μα «Δι­αύ­γει­α» (ΑΔΑ) τῆς ἄ­δει­ας, κα­θώς καί τή θρη­σκευ­τι­κή κοι­νό­τη­τα στήν ὁ­ποί­α ἀ­νή­κει.

Δ. Ἄ­δει­α (ἱ­δρύ­σε­ως-λει­τουρ­γί­ας) χώ­ρου λα­τρεί­ας (ἄρ­θρο 26)

Ἀ­παι­τεῖ­ται ἄ­δει­α (ἱ­δρύ­σε­ως-λει­τουρ­γί­ας) χώ­ρου λα­τρεί­ας τοῦ Ὑ­πουρ­γοῦ Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ γιά τήν ἵ­δρυ­ση καί λει­τουρ­γί­α χώ­ρου λα­τρεί­ας, γιά τήν ἀ­νέ­γερ­ση ἤ τήν τρο­πο­ποί­η­ση/προ­σθή­κη ἤ τήν κα­τε­δά­φι­ση χώ­ρου λα­τρεί­ας ἤ τίς κά­θε εἴ­δους οἰ­κο­δο­μι­κές ἐρ­γα­σί­ες σέ χῶ­ρο λα­τρεί­ας. Ἡ ἄ­δει­α ἐκ­δί­δε­ται στό ὄ­νο­μα τοῦ θρη­σκευ­τι­κοῦ λει­τουρ­γοῦ τῆς οἰ­κεί­ας κοι­νό­τη­τας, γιά τή θρη­σκευ­τι­κή ἐ­ξυ­πη­ρέ­τη­ση τῆς ὁ­ποί­ας λει­τουρ­γεῖ ὁ χῶ­ρος λα­τρεί­ας.

Εἰ­δι­κό­τε­ρα:

α) Ἡ ἄ­δει­α να­οῦ (χώ­ρου λα­τρεί­ας ἐμβαδοῦ ἄ­νω τῶν 200 τ.μ.) προ­ϋ­πο­θέ­τει αἴ­τη­ση ἑ­κα­τόν ἑ­νός (101) ἀ­τό­μων ἐκ τῶν ὁ­ποί­ων τό ἕ­να (1) πρέ­πει νά εἶ­ναι θρη­σκευ­τι­κός λει­τουρ­γός καί νά εἶ­ναι ὅ­λοι Ἕλ­λη­νες πο­λίτες ἤ νο­μί­μως δι­α­μέ­νον­τες στήν Ἑλ­λά­δα.

β) Ἡ ἄ­δει­α εὐ­κτη­ρί­ου οἴ­κου (χώ­ρου λα­τρεί­ας ἐμβαδοῦ ἕ­ως 200 τ.μ.) προ­ϋ­πο­θέ­τει αἴ­τη­ση ἕ­ξι (6) ἀ­τό­μων ἐκ τῶν ὁ­ποί­ων τό ἕ­να (1) πρέ­πει νά εἶ­ναι θρη­σκευ­τι­κός λει­τουρ­γός καί νά εἶ­ναι ὅ­λοι Ἕλ­λη­νες πο­λί­τες ἤ νο­μί­μως δι­α­μέ­νον­τες στήν Ἑλ­λά­δα.

Ἄν καί θά ἔ­πρε­πε, οἱ δι­α­τά­ξεις τοῦ ν. 5224/2025 δέν ἀ­παι­τοῦν ρη­τῶς οἱ αἰ­τοῦν­τες νά εἶ­ναι κά­τοι­κοι τῆς οἰ­κεί­ας πε­ρι­ο­χῆς στήν ὁποία θά ἱ­δρυ­θεῖ ὁ χῶ­ρος λα­τρεί­ας, ἀ­φοῦ ὑ­πο­τί­θε­ται ὅ­τι θά λει­τουρ­γή­σει πρός ἐ­ξυ­πη­ρέ­τη­σή τους, οὔ­τε θέ­τει ὡς ἀρ­νη­τι­κό ὅ­ρο νά μήν ὑπάρ­χει ἄλ­λος χῶ­ρος λα­τρεί­ας τῆς ἴ­διας θρη­σκευ­τι­κῆς κοι­νό­τη­τας στήν ἴ­δια πε­ρι­ο­χή.

Θρη­σκευ­τι­κοί λει­τουρ­γοί τῶν Ἰσ­ρα­η­λι­τι­κῶν Κοι­νο­τή­των ἤ μέ­λη τοῦ Κεν­τρι­κοῦ Ἰσ­ρα­η­λι­τι­κοῦ Συμ­βου­λί­ου (Κ.Ι.Σ.) ἤ θρη­σκευ­τι­κοί λει­τουρ­γοί καί μέ­λη δι­οι­κή­σε­ως τῶν Θρη­σκευ­τι­κῶν Νο­μι­κῶν Προ­σώ­πων τοῦ ν. 4301/2014 μπο­ροῦν νά ὑ­πο­γρά­φουν πα­ρα­πά­νω ἀ­πό δύ­ο (2) αἰ­τή­σεις γιά ἔκ­δο­ση ἀ­δει­ῶν χώ­ρων λα­τρεί­ας.

Χῶ­ροι λα­τρεί­ας τῆς μου­σουλ­μα­νι­κῆς μει­ο­νό­τη­τας τῆς Θράκης ἐκ­δί­δον­ται μό­νο με­τά ἀ­πό σύμ­φω­νη γνώ­μη τοῦ οἰ­κεί­ου Μου­φτῆ. Ἄδει­ες χώ­ρων λα­τρεί­ας τῆς ἑ­βρα­ϊ­κῆς θρη­σκεί­ας ἐκ­δί­δον­ται μό­νο ἐπ’ ὀ­νό­μα­τι τῶν Ἰσ­ρα­η­λι­τι­κῶν Κοι­νο­τή­των ἤ τοῦ Κ.Ι.Σ. (καί ὄ­χι τοῦ θρη­σκευ­τι­κοῦ λει­τουρ­γοῦ).

Ἡ ἄ­δει­α τοῦ Ὑ­πουρ­γοῦ Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ εἶ­ναι νό­μι­μη προ­ϋ­πό­θε­ση γιά τήν ἀ­κό­λου­θη  ἔκ­δο­ση οἰ­κο­δο­μι­κῶν ἀ­δει­ῶν καί προ­εγ­κρί­σε­ων γιά τίς οἰ­κο­δο­μι­κές ἐρ­γα­σί­ες ἤ ἀλ­λα­γῶν χρή­σε­ων, ἐγ­κρί­σε­ων φο­ρέ­ων ἤ συλ­λο­γι­κῶν ὀρ­γά­νων (π.χ. Συμ­βου­λί­ου Ἀρ­χι­τε­κτο­νι­κῆς), κα­θώς καί γιά τήν ὑ­πο­βο­λή γνω­στο­ποι­ή­σε­ων πού ἀ­παι­τοῦν­ται κα­τά τήν πο­λε­ο­δο­μι­κή νο­μο­θε­σί­α γιά νά ἀνε­γερ­θεῖ καί λει­τουρ­γή­σει ὁ χῶ­ρος λα­τρεί­ας.

Χῶ­ροι λα­τρεί­ας πού ὑ­φί­σταν­ται πρό τοῦ ἔ­τους 1955 μπο­ροῦν νά λει­τουρ­γοῦν νό­μι­μα χω­ρίς τήν ἄ­δει­α χώ­ρου λα­τρεί­ας τοῦ Ὑ­πουρ­γοῦ Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ, ἐ­άν λά­βουν σχε­τι­κή δι­α­πι­στω­τι­κή πρά­ξη γιά τή δι­α­πί­στω­ση τῆς πρό τοῦ ἔ­τους 1955 ἱ­δρύ­σε­ώς τους, ἡ ὁ­ποί­α ἐκ­δί­δε­ται, ὕ­στε­ρα ἀ­πό αἴ­τη­σή τους, ἀ­πό τόν Ὑπουρ­γό Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ (ἄρ­θρο 26 παρ. 2).

Ἐκ­κρε­μεῖς αἰ­τή­σεις χο­ρη­γή­σε­ως ἄ­δει­ας ἱ­δρύ­σε­ως καί λει­τουρ­γί­ας νέ­ου χώ­ρου λα­τρεί­ας ἤ ὑ­φι­στά­με­νου πρό τοῦ ἔ­τους 1955 χώ­ρου λα­τρεί­ας πού κα­τα­τί­θεν­ται μέ­χρι τήν ἔ­ναρ­ξη ἰ­σχύ­ος τοῦ ν. 5224/ 2025, δι­έ­πον­ται ἀ­πό τίς δι­α­τά­ξεις (ἀ.ν. 1363/1938, β.δ. τῆς 20ῆς.5/ 2ας.6.1939) πού ἰ­σχύ­ουν μέ­χρι τήν ἔ­ναρ­ξη ἰ­σχύ­ος του (ἄρ­θρο 63 παρ. 1).

Ε. Ἀ­νά­κλη­ση ἄ­δει­ας ἤ δι­α­πι­στω­τι­κῆς πρά­ξε­ως γιά χώ­ρους λα­τρεί­ας πρό τοῦ ἔ­τους 1955 (ἄρ­θρο 26)

Ἡ ἄ­δει­α χώ­ρου λα­τρεί­ας ἤ ἡ δι­α­πι­στω­τι­κή πρά­ξη (λει­τουρ­γί­ας πρό τοῦ ἔ­τους 1955) ἀ­να­κα­λεῖ­ται ἰ­δί­ως λό­γῳ:

α) Πα­ρα­βι­ά­σε­ως τῶν συν­ταγ­μα­τι­κῶν δι­α­τά­ξε­ων (π.χ. ὁ χῶ­ρος χρη­σι­μο­ποι­εῖ­ται γιά τήν τέ­λε­ση πα­ρά­νο­μου προ­ση­λυ­τι­σμοῦ), τῶν κα­νό­νων δη­μο­σί­ας τά­ξε­ως καί γιά λό­γους ἐ­θνι­κῆς ἀ­σφά­λει­ας ὑ­πό τήν ἔν­νοι­α τοῦ ἄρ­θρου 3 τοῦ ν. 5002/2022 (Α’ 228).

β) Πα­ρα­βι­ά­σε­ως τῶν ὅ­ρων καί προ­ϋ­πο­θέ­σε­ων ἐκ­δό­σε­ως:

i) τῶν ἀ­δει­ῶν χώ­ρων λα­τρεί­ας καί τῶν δι­α­πι­στω­τι­κῶν πρά­ξε­ων χώ­ρων λα­τρεί­ας τοῦ Ὑ­πουρ­γεί­ου Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ (π.χ. ὑ­πο­βλή­θη­κε αἴ­τη­ση ὄ­χι ἀ­πό τόν ἀ­ναγ­καῖ­ο ἀ­ριθ­μό ἀ­τό­μων ἤ αἴ­τη­ση μέ ἀ­να­λη­θῆ στοι­χεῖ­α ἤ ὑ­πο­βλή­θη­κε αἴ­τη­ση γιά εἰ­κο­νι­κή ἀ­νάγ­κη καί ὁ χῶ­ρος δέν χρη­σι­μο­ποι­εῖ­ται κα­θό­λου ἀ­πό τούς αἰ­τοῦν­τες καί ἔ­χει πα­ρα­χω­ρη­θεῖ ἡ χρή­ση του) ἤ

ii) τῶν οἰ­κεί­ων οἰ­κο­δο­μι­κῶν ἀ­δει­ῶν ἤ πο­λε­ο­δο­μι­κῶν ἐγ­κρί­σε­ων καί γνω­στο­ποι­ή­σε­ων (π.χ. με­τά τή λή­ψη ἄ­δει­ας χώ­ρου λα­τρεί­ας τοῦ Ὑ­πουρ­γοῦ Παι­δεί­ας, ὁ χῶ­ρος λα­τρεί­ας ἀ­νε­γέρ­θη­κε χω­ρίς οἰ­κο­δο­μι­κή ἄ­δει­α ἤ καθ’ ὑ­πέρ­βα­ση τῆς οἰ­κο­δο­μι­κῆς ἄ­δει­ας ἤ ἀ­νε­γέρ­θη­κε μέ πα­ρά­νο­μη οἰ­κο­δο­μι­κή ἄ­δει­α σέ πε­ρι­ο­χή πού οἱ χρή­σεις γῆς δέν δι­και­ο­λο­γοῦ­σαν θρη­σκευ­τι­κούς χώ­ρους ἤ ἐκ­δό­θη­κε ἔγ­κρι­ση ἐρ­γα­σι­ῶν δο­μή­σε­ως μι­κρῆς κλί­μα­κας καί ἔ­γι­ναν οἰ­κο­δο­μι­κές ἐρ­γα­σί­ες, οἱ ὁποῖ­ες ὅ­μως κα­τά νό­μον προ­ϋ­πέ­θε­ταν οἰ­κο­δο­μι­κή ἄ­δει­α κ.λπ.).

γ) Ἐλ­λεί­ψε­ως θρη­σκευ­τι­κοῦ λει­τουρ­γοῦ γιά δι­ά­στη­μα με­γα­λύ­τε­ρο τῶν ἕ­ξι (6) μη­νῶν.

δ) Δι­α­κο­πῆς λει­τουρ­γί­ας τοῦ χώ­ρου λα­τρεί­ας γιά δι­ά­στη­μα με­γα­λύ­τε­ρο τῶν ἕ­ξι (6) μη­νῶν πού δι­α­πι­στώ­νε­ται μέ κά­θε πρό­σφο­ρο ἀ­πο­δει­κτι­κό μέ­σο.

ε) Λει­τουρ­γί­ας τοῦ χώ­ρου λα­τρεί­ας μέ δι­α­φο­ρε­τι­κό σκο­πό ἀ­πό τήν ἐκ­δή­λω­ση τοῦ θρη­σκευ­τι­κοῦ σε­βα­σμοῦ ἤ τήν τέ­λε­ση λα­τρευ­τι­κῶν πρά­ξε­ων (π.χ. ὁ χῶ­ρος ἐ­ξυ­πη­ρε­τεῖ ἀλ­λό­τρι­ους ἤ καί ἀλ­λό­τρι­ους σκο­πούς καί ὄ­χι ἀ­πο­κλει­στι­κῶς χρή­ση χώ­ρου λα­τρεί­ας) πού δι­α­πι­στώ­νε­ται μέ κά­θε πρό­σφο­ρο ἀ­πο­δει­κτι­κό μέ­σο.

στ) Μή γνω­στο­ποι­ή­σε­ως τοῦ Α.Φ.Μ. τοῦ χώ­ρου λα­τρεί­ας στό Ὑ­πουρ­γεῖ­ο Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ, ἐν­τός τρι­άν­τα (30) ἡ­με­ρῶν ἀ­πό τήν ἡ­με­ρο­μη­νί­α ἐκ­δό­σε­ως τῆς ἄ­δει­ας ἱ­δρύ­σε­ως καί λει­τουρ­γί­ας τοῦ χώ­ρου λα­τρεί­ας.

ζ) Αἰ­τή­σε­ως τῆς θρη­σκευ­τι­κῆς κοι­νό­τη­τας πού λει­τουρ­γεῖ τόν χῶ­ρο λα­τρεί­ας.

ΣΤ. Ἀν­τι­κα­τά­στα­ση, παύ­ση ἀ­να­στο­λή ἐγ­γρα­φῆς, δι­α­γρα­φή θρη­σκευ­τι­κῶν λει­τουρ­γῶν ἀ­πό τό Μη­τρῶ­ο θρη­σκευ­τι­κῶν λει­τουρ­γῶν τοῦ ἄρ­θρου 14 τοῦ ν. 4301/2014

Ἐ­πει­δή ἡ ἄ­δει­α χώ­ρου λα­τρεί­ας ἐκ­δί­δε­ται ἐπ’ ὀ­νό­μα­τι τοῦ θρη­σκευ­τι­κοῦ λει­τουρ­γοῦ τῆς θρη­σκευ­τι­κῆς κοι­νό­τη­τας, ἐ­πι­τρέ­πε­ται ὕστε­ρα ἀ­πό αἴ­τη­ση τῆς οἰ­κεί­ας θρη­σκευ­τι­κῆς κοι­νό­τη­τας, ἡ ἀν­τι­κα­τά­στα­ση ἤ παύ­ση θρη­σκευ­τι­κοῦ λει­τουρ­γοῦ ἤ τοῦ τυ­χόν ἀ­να­πλη­ρω­τῆ ἤ τῶν ἀ­να­πλη­ρω­τῶν του μέ ἄ­δει­α τοῦ Ὑ­πουρ­γοῦ Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ. 

Σέ σχέ­ση μέ τό κα­τά τόν ν. 4301/2014 Μη­τρῶ­ο θρη­σκευ­τι­κῶν λει­τουρ­γῶν τοῦ Ὑ­πουρ­γεί­ου Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ^[4] προ­βλέ­πε­ται ὅ­τι ἡ ἐγ­γρα­φή τοῦ θρη­σκευ­τι­κοῦ λει­τουρ­γοῦ στό Μη­τρῶ­ο ἀ­να­στέλ­λε­ται ἀ­πό τήν ἄ­σκη­ση ποι­νι­κῆς δι­ώ­ξε­ως ἐ­ναν­τί­ον του καί μέ­χρι τήν ἔκ­δο­ση ἀ­με­τά­κλη­της δι­κα­στι­κῆς ἀ­πο­φά­σε­ως ἐ­άν ἡ δί­ω­ξη ἀ­φο­ρᾶ κα­κουρ­γή­μα­τα ἤ συγ­κε­κρι­μέ­να πλημ­με­λή­μα­τα^[5] καί στήν πε­ρί­πτω­ση τῆς δι­οι­κη­τι­κῆς πα­ρα­βά­σε­ως τοῦ ἄρ­θρου 26 παρ. 7 τοῦ ν. 5224/2025 (ἀ­πό­κρυ­ψη θρη­σκευ­τι­κῆς ταυ­τό­τη­τας κα­τά τή δη­μό­σι­α θρη­σκευ­τι­κή δρά­ση μέ σκο­πό τή δι­ά­δο­ση θρη­σκευ­τι­κῶν πε­ποι­θή­σε­ων θρη­σκευ­τι­κῆς κοι­νό­τη­τας ἤ τήν ἔν­τα­ξη νέ­ων με­λῶν σέ θρη­σκευ­τι­κή κοι­νό­τη­τα). Σέ πε­ρί­πτω­ση ἀ­με­τά­κλη­της κα­τα­δί­κης γιά τά ἀ­νω­τέ­ρω ποι­νι­κά ἀ­δι­κή­μα­τα, ὁ θρη­σκευ­τι­κός λει­τουρ­γός δι­α­γρά­φε­ται ἀ­πό τό Μη­τρῶ­ο θρη­σκευ­τι­κῶν λει­τουρ­γῶν τοῦ ν. 4301/2014.

Ἄν ὁ ἀ­νω­τέ­ρω θρη­σκευ­τι­κός λει­τουρ­γός εἶ­ναι πο­λί­της τρί­της χώ­ρας καί εἶ­ναι κά­το­χος ἄ­δει­ας δι­α­μο­νῆς, ἡ ἄ­δει­α αὐ­τή ἀ­να­κα­λεῖ­ται χω­ρίς προ­θε­σμί­α οἰ­κει­ο­θε­λοῦς ἀ­να­χω­ρή­σε­ως ἤ ἐ­άν ὑ­πο­βά­λει αἴ­τη­μα χο­ρη­γή­σε­ως ἄ­δει­ας δι­α­μο­νῆς, αὐ­τό ἀ­πορ­ρί­πτε­ται χω­ρίς προ­θε­σμί­α οἰ­κει­ο­θε­λοῦς ἀ­να­χω­ρή­σε­ως. Ὁ Εἰ­σαγ­γε­λέ­ας πού ἀ­σκεῖ ποι­νι­κή δί­ω­ξη ἤ ἡ γραμ­μα­τεί­α τοῦ ποι­νι­κοῦ δι­κα­στη­ρί­ου πού ἐκ­δί­δει τήν ἀμε­τά­κλη­τη δι­κα­στι­κή ἀ­πό­φα­ση ἐ­νη­με­ρώ­νει ἀ­μέ­σως τή Δι­εύ­θυν­ση Θρη­σκευ­τι­κῆς Δι­οι­κή­σε­ως τοῦ Ὑ­πουρ­γεί­ου Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ γιά τήν ἄ­σκη­ση τῆς ποι­νι­κῆς δι­ώ­ξε­ως ἤ τήν ἔκ­δο­ση ἀ­με­τά­κλη­της δι­κα­στι­κῆς ἀ­πο­φά­σε­ως κα­τά πε­ρί­πτω­ση.

Ζ. Σφρά­γι­ση χώ­ρων λα­τρεί­ας (ἄρ­θρο 28)

Χῶ­ροι λα­τρεί­ας πού ἀ­νε­γεί­ρον­ται ἤ λει­τουρ­γοῦν χω­ρίς τήν ἄ­δει­α τοῦ Ὑ­πουρ­γοῦ Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ, κλεί­νουν καί σφρα­γί­ζον­ται ἀ­πό τήν οἰ­κεί­α ἀ­στυ­νο­μι­κή ἀρ­χή καί ἡ ἀ­πό­φα­ση σφρα­γί­σε­ως κοι­νο­ποι­εῖ­ται στό Ὑ­πουρ­γεῖ­ο Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ. Προ­φα­νῶς στήν κα­ταγ­γε­λί­α πρός τήν ἀ­στυ­νο­μι­κή ἀρ­χή δύ­να­ται νά προ­βεῖ κά­θε ἐν­δι­α­φε­ρό­με­νος.

Αὐ­τός πού κα­τέ­χει καί αὐ­τός πού ἀ­νε­γεί­ρει ἤ θέ­τει σέ λει­τουρ­γί­α χῶ­ρο λα­τρεί­ας χω­ρίς τήν ἄ­δει­α τοῦ Ὑ­πουρ­γεί­ου Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ ἤ με­τα­βάλ­λει τή λει­τουρ­γί­α τοῦ χώ­ρου αὐ­τοῦ κα­τά πα­ρά­βα­ση τῆς ἄ­δει­ας χώ­ρου λα­τρεί­ας, τι­μω­ρεῖ­ται μέ ποι­νή φυ­λά­κι­σης ἀ­πό δύ­ο (2) ἕ­ως ἕξι (6) μη­νῶν καί δι­οι­κη­τι­κό πρό­στι­μο, ὅ­πως κα­θο­ρί­ζε­ται μέ τήν Κοι­νή Ὑ­πουρ­γι­κή Ἀ­πό­φα­ση πού θά ἐκ­δο­θεῖ. Ἄν τά πα­ρα­πά­νω πρό­σω­πα εἶ­ναι ἀλ­λο­δα­ποί, ἐ­πι­βάλ­λε­ται ἡ δι­οι­κη­τι­κή ἐ­πι­στρο­φή τους σύμ­φω­να μέ τίς δι­α­τά­ξεις τῶν ἄρ­θρων 21 ἕ­ως 30 τοῦ ν. 3907/2011 (ΦΕΚ Α΄ 7) καί ἐ­άν εἶ­ναι πο­λί­τες τρί­των χω­ρῶν καί εἶ­ναι κά­το­χοι ἄ­δει­ας δι­α­μο­νῆς, ἡ ἄ­δει­ά τους αὐ­τή ἀ­να­κα­λεῖ­ται χω­ρίς προ­θε­σμί­α οἰ­κει­ο­θε­λοῦς ἀ­να­χω­ρή­σε­ως ἤ ἐ­άν εἶ­ναι πο­λίτες τρί­των χω­ρῶν πού ὑ­πο­βάλ­λουν αἴ­τη­μα χο­ρη­γή­σε­ως ἄ­δει­ας δι­α­μο­νῆς, αὐ­τό ἀ­πορ­ρί­πτε­ται, χω­ρίς προ­θε­σμί­α οἰ­κει­ο­θε­λοῦς ἀ­να­χω­ρή­σε­ως.

Ἡ ἐκ τῶν ὑ­στέ­ρων ὑ­πο­βο­λή αἰ­τή­σε­ως γιά τήν ἔκ­δο­ση τῆς ἄ­δει­ας τοῦ Ὑ­πουρ­γεί­ου Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ δέν ἀ­να­στέλ­λει τίς πα­ρα­πά­νω ἔν­νο­μες συ­νέ­πει­ες.

Η.  Πα­ρα­χώ­ρη­ση ἀ­κι­νή­των φο­ρέ­ων τῆς Κεν­τρι­κῆς Κυ­βερ­νή­σε­ως καί ΟΤΑ γιά τή χρή­ση τους ὡς χώ­ρων λα­τρεί­ας (ἄρ­θρο 29)

Χῶ­ροι λα­τρεί­ας πού ἀ­πο­τε­λοῦν ἀρ­χαῖ­α ἤ νε­ώ­τε­ρα μνη­μεῖ­α κα­τά τόν ἀρ­χαι­ο­λο­γι­κό νό­μο 4858/2021 (ΦΕΚ Α΄ 220) μπο­ροῦν μέ ἀ­πό­φα­ση τοῦ Ὑ­πουρ­γοῦ Πο­λι­τι­σμοῦ νά πα­ρα­χω­ροῦν­ται κα­τά χρή­ση γιά πε­ρι­ο­ρι­σμέ­νο χρο­νι­κό δι­ά­στη­μα στή Γε­νι­κή Γραμ­μα­τεί­α Θρη­σκευ­μά­των μέ ἀ­πο­κλει­στι­κό σκο­πό τήν ἄ­σκη­ση συγ­κε­κρι­μέ­νων λα­τρευ­τι­κῶν ἀ­ναγ­κῶν θρη­σκευ­τι­κῶν κοι­νο­τή­των.

Ἐ­πί­σης φο­ρεῖς τῆς Κεν­τρι­κῆς Κυ­βερ­νή­σε­ως, Δῆ­μοι καί Πε­ρι­φέ­ρει­ες μπο­ροῦν νά πα­ρα­χω­ροῦν μέ τή δι­α­δι­κα­σί­α πού προ­βλέ­πε­ται, τή χρή­ση χώ­ρων ἀ­πο­κλει­στι­κῆς κυ­ρι­ό­τη­τας, νο­μῆς καί κα­το­χῆς τους γιά τήν τέ­λε­ση συγ­κε­κρι­μέ­νων καί ἰ­δι­αί­τε­ρα ση­μαν­τι­κῶν λα­τρευ­τι­κῶν γε­γο­νό­των σέ ἐκ­κλη­σι­α­στι­κά ἤ θρη­σκευ­τι­κά νο­μι­κά πρό­σω­πα τοῦ ν. 4301/2014 (Α’ 223) ἤ σέ θρη­σκευ­τι­κές κοι­νό­τη­τες, κα­τό­πιν βε­βαι­ώ­σε­ως τῆς Γε­νι­κῆς Γραμ­μα­τεί­ας Θρη­σκευ­μά­των ὅ­τι εἶ­ναι ἐκ­κλη­σι­α­στι­κά ἤ θρη­σκευ­τι­κά νο­μι­κά πρό­σω­πα τοῦ ν. 4301/2014 ἤ δι­α­θέ­τουν του­λά­χι­στον μί­α (1) ἄ­δει­α χώ­ρου λα­τρεί­ας. Ἡ πα­ρα­χώ­ρη­ση ἀπό Δή­μους καί Πε­ρι­φέ­ρει­ες δέν μπο­ρεῖ νά ὑ­περ­βαί­νει τίς ἕξι (6) ἡμέ­ρες ἀ­νά ἔ­τος γιά κά­θε θρη­σκευ­τι­κή κοι­νό­τη­τα. Οἱ Δῆ­μοι ὀ­φεί­λουν νά ἐ­νη­με­ρώ­νουν ἐγ­γρά­φως τήν ἁρ­μό­δι­α ἀ­στυ­νο­μι­κή ἀρ­χή καί νά λαμ­βά­νουν τά ἐν­δε­δειγ­μέ­να μέ­τρα γιά τήν ἀ­σφα­λῆ τέ­λε­ση τῶν θρη­σκευ­τι­κῶν κα­θη­κόν­των τῶν ἐν­δι­α­φε­ρο­μέ­νων.

Φο­ρεῖς τῆς Κεν­τρι­κῆς Κυ­βερ­νή­σε­ως ἤ τῶν Δή­μων καί Πε­ρι­φε­ρει­ῶν μπο­ροῦν νά ἐκ­μι­σθώ­νουν ἤ νά πα­ρα­χω­ροῦν ἄ­νευ ἀν­ταλ­λάγ­μα­τος τήν χρή­ση χώ­ρων ἀ­πο­κλει­στι­κῆς κυ­ρι­ό­τη­τας, νο­μῆς καί κα­το­χῆς τους μό­νο σέ θρη­σκευ­τι­κά νο­μι­κά πρό­σω­πα δη­μο­σί­ου δι­καί­ου ἤ ἐκ­κλη­σι­α­στι­κά ἤ θρη­σκευ­τι­κά νο­μι­κά πρό­σω­πα τοῦ ν. 4301/2014 μέ ἀ­πο­κλει­στι­κό σκο­πό τήν ἄ­σκη­ση τῆς λα­τρεί­ας τους. Στήν πε­ρί­πτω­ση αὐ­τή ἀ­παι­τεῖ­ται ἡ ἄ­δει­α λει­τουρ­γί­ας τῶν χώ­ρων λα­τρεί­ας ἀ­πό τό Ὑπουρ­γεῖ­ο Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ.

Στό ση­μεῖ­ο αὐ­τό δέ­ον νά δι­ευ­κρι­νι­σθεῖ συ­νο­λι­κῶς γιά τό ἄρ­θρο 29 ὅ­τι οἱ πα­ρα­πά­νω δι­α­τά­ξεις: α) ἀ­φο­ροῦν χώ­ρους λα­τρεί­ας - μνη­μεῖ­α πού ἀ­νή­κουν κα­τά κυ­ρι­ό­τη­τα στό Ἑλ­λη­νι­κό Δη­μό­σι­ο, κρα­τι­κούς φο­ρεῖς καί Ο.Τ.Α. καί β) δέν ἔ­χουν τό νό­η­μα ὅ­τι ἐ­πι­τρέ­πουν τήν πα­ρα­χώ­ρη­ση χώ­ρων λα­τρεί­ας ἀ­φι­ε­ρω­θέν­των στή λα­τρεί­α τῆς κα­τά τό ἄρ­θρο 3 τοῦ Συν­τάγ­μα­τος Ἀ­να­το­λι­κῆς Ὀρ­θό­δο­ξης Ἐκ­κλη­σί­ας τοῦ Χρι­στοῦ σέ θρη­σκευ­τι­κές κοι­νό­τη­τες πού δέν ὑ­πά­γον­ται στήν ἀ­νω­τέ­ρω Ἐκ­κλη­σί­α. Ση­μει­ώ­νε­ται ὅ­τι γι­ά τή χρή­ση ἀρ­χαί­ων ἐκ­κλη­σι­α­στι­κῶν μνη­μεί­ων ἰ­σχύ­ουν τά ἄρ­θρα 73 παρ. 1 ν. 4858/2021 και 73 παρ. 1 ν. 3028/2002 πού ἀναγνωρίζουν κυριότητα τῶν ἐκκλησιαστικῶν νομικῶν προσώπων σέ αὐτά καί ὄχι τοῦ Ἑλλ. Δημοσίου, ἐνῶ ἡ λατρευτική χρήση ἐκκλησιαστικῶν μνη­μεί­ων ἐν­τός τῆς πε­ρι­ο­χῆς ἐκ­κλη­σι­α­στι­κῆς δι­και­ο­δο­σί­ας τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας τῆς Ἑλ­λά­δος δέν ἐ­πι­τρέ­πε­ται χω­ρίς τήν ἄ­δει­α τοῦ ἐ­πι­χω­ρί­ου Μη­τρο­πο­λί­τη τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας τῆς Ἑλ­λά­δος.

Θ. Λοι­πά δι­οι­κη­τι­κά μέ­τρα (ἄρ­θρο 30)

Σέ πε­ρί­πτω­ση:

α) ἀ­νε­γέρ­σε­ως, ἱ­δρύ­σε­ως καί λει­τουρ­γί­ας, με­τα­στε­γά­σε­ως χώ­ρων λα­τρεί­ας, προ­σθή­κης καθ’ ὕ­ψος ἤ κατ’ ἐ­πέ­κτα­ση, ἐ­κτε­λέ­σε­ως κά­θε εἴ­δους οἰ­κο­δο­μι­κῶν ἐρ­γα­σι­ῶν σέ ὑ­φι­στά­με­νο χῶ­ρο λα­τρεί­ας καί κα­τε­δα­φί­σε­ως χώ­ρων λα­τρεί­ας χω­ρίς τήν ἄ­δει­α τοῦ Ὑ­πουρ­γοῦ Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ ἤ

β) πα­ρα­βι­ά­σε­ως τῶν ὅ­ρων καί προ­ϋ­πο­θέ­σε­ων λει­τουρ­γί­ας τῶν νο­μί­μως ἀ­δει­ο­δο­τη­μέ­νων χώ­ρων λα­τρεί­ας τῶν ἄρ­θρων 24 (νό­μι­μα ἐμ­βα­δά, χρή­ση 2/3 ἐ­πι­φά­νει­ας ὡς χώ­ρου λα­τρεί­ας, μή δι­α­μο­νή φυ­σι­κῶν προ­σώ­πων κ.λπ.), 25 (ἐ­πω­νυ­μί­α χώ­ρων λα­τρεί­ας κ.λπ.), 26 (λή­ψη ἄ­δει­ας Ὑ­πουρ­γεί­ου, ἀ­νάρ­τη­ση πι­να­κί­δας, ἀ­ναγ­καῖ­ος ἀ­ριθ­μός αἰ­τούν­των κ.λπ.), 27 (λει­τουρ­γί­α χώ­ρου ἀ­πό θρη­σκευ­τι­κό λει­τουρ­γό ποι­νι­κῶς δι­ω­κό­με­νου ἤ κα­τα­δι­κα­σμέ­νου κ.λπ.), 28 (σφρά­γι­ση χώ­ρου λα­τρεί­ας κ.λπ.) καί 29 (ὅ­ροι πα­ρα­χω­ρή­σε­ως μνη­μεί­ων ἐ­πί ἀ­κι­νή­των φο­ρέ­ων Γε­νι­κῆς Κυ­βερ­νή­σε­ως ἤ Ο.Τ.Α. σέ θρη­σκευ­τι­κές κοι­νό­τη­τες κ.λπ.),

ἐ­πι­βάλ­λον­ται δι­οι­κη­τι­κά πρό­στι­μα, πού θά κα­θο­ρι­σθοῦν ἀ­πό Κοι­νή Ὑ­πουρ­γι­κή Ἀ­πό­φα­ση ἡ ὁποία θά ἐκ­δο­θεῖ κα­τά τό ἄρ­θρο 62 παρ. 2 τοῦ ν. 5224/2025.

Ι. Ἐ­ξου­σι­ο­δο­τι­κές δι­α­τά­ξεις (ἄρ­θρο 62 ν. 5224/2025)

Γιά τήν ἐ­κτέ­λε­ση τῶν δι­α­τά­ξε­ων τοῦ νό­μου πρέ­πει νά ἐκ­δο­θοῦν Κοι­νές Ὑ­πουρ­γι­κές Ἀ­πο­φά­σεις (Κ.Υ.Α.), τίς ὁ­ποῖ­ες προ­βλέ­πει τό ἄρ­θρο 62 παρ. 1-2 τοῦ ν. 5224/2025 καί ἀ­φο­ροῦν τή δι­α­δι­κα­σί­α καί τό κα­θε­στώς ἀ­δει­ο­δο­τή­σε­ως χώ­ρων λα­τρεί­ας, τήν ἐ­πι­βο­λή δι­οι­κη­τι­κῶν μέ­τρων καί προ­στί­μων.

Εἰ­δι­κό­τε­ρα μέ τίς ἐ­πι­κεί­με­νες Κ.Υ.Α. θά κα­θο­ρι­σθοῦν οἱ ἐ­πί μέ­ρους ὅ­ροι καί προ­ϋ­πο­θέ­σεις, ὁ τύ­πος, τό πε­ρι­ε­χό­με­νο, ἡ δι­α­δι­κα­σί­α, τά δι­και­ο­λο­γη­τι­κά γιά τήν ἔκ­δο­ση τῶν ἀ­δει­ῶν χώ­ρων λα­τρεί­ας, ἡ δι­άρ­κει­α ἰ­σχύ­ος τῆς ἄ­δει­ας σέ πε­ρί­πτω­ση ἀ­νε­γέρ­σε­ως, με­τα­στε­γά­σε­ως, προ­σθή­κης (καθ’ ὕ­ψος ἤ κατ’ ἐ­πέ­κτα­ση) καί κά­θε εἴ­δους οἰ­κο­δο­μι­κῶν ἐρ­γα­σι­ῶν, τά ἀ­ναγ­καῖ­α στοι­χεῖ­α καί δι­και­ο­λο­γη­τι­κά γιά τόν θρη­σκευ­τι­κό λει­τουρ­γό ὁ ὁ­ποῖ­ος εἶ­ναι ὑ­πεύ­θυ­νος τοῦ χώ­ρου λα­τρεί­ας καί γιά τόν/τούς ἀ­να­πλη­ρω­τή/ἀ­να­πλη­ρω­τές του, κα­θώς καί τά κω­λύ­μα­τα γιά τήν ἔν­τα­ξή τους στό Μη­τρῶ­ο θρη­σκευ­τι­κῶν λει­τουρ­γῶν τοῦ ἄρ­θρου 14 τοῦ ν. 4301/2014 (Α’ 223), ὁ μέ­γι­στος ἀ­ριθ­μός φι­λο­ξε­νου­μέ­νων ἀ­τό­μων πού δύ­ναν­ται νά συ­να­θροί­ζον­ται στόν χῶ­ρο λα­τρεί­ας σύμ­φω­να μέ τίς ἰ­σχύ­ου­σες πο­λε­ο­δο­μι­κές καί ὑ­γει­ο­νο­μι­κές δι­α­τά­ξεις, τά δι­και­ο­λο­γη­τι­κά γιά τήν ἔκ­δο­ση τῶν ἀ­δει­ῶν χώ­ρων λα­τρεί­ας, οἱ ἰ­δι­ό­τη­τες τῶν αἰ­τούν­των οἱ ὁ­ποῖ­ες μπο­ροῦν νά δι­α­φέ­ρουν σέ πε­ρί­πτω­ση πού ὁ αἰ­τῶν εἶ­ναι τό Κεν­τρι­κό Ἰσ­ρα­η­λι­τι­κό Συμ­βού­λι­ο ἤ Ἰσ­ρα­η­λι­τι­κή Κοι­νό­τη­τα ἤ Βα­κου­φι­κή Ἐ­πι­τρο­πή ἤ Βα­κοῦ­φι (ἄρ­θρα 1 τοῦ ν. 2456/1920 (Α’ 193), 1 τοῦ ν.δ. 301/1969, Α’ 195, 6 καί 10 τοῦ ν. 3647/2008 (Α’ 37), 117 τοῦ ν. 4821/2021 (Α’ 134) ἤ ἐκ­κλη­σι­α­στι­κό ἤ θρη­σκευ­τι­κό νο­μι­κό πρό­σω­πο τοῦ ν. 4301/2014, κα­θώς καί κά­θε ἄλ­λο εἰ­δι­κό­τε­ρο ζή­τη­μα γιά τήν ἐ­φαρ­μο­γή τῆς παρ. 1 τοῦ ἄρ­θρου 26 τοῦ ν. 5224/2025.

Μέ τήν ἴ­δια Κ.Υ.Α. θά κα­θο­ρι­σθοῦν οἱ ὅ­ροι, οἱ προ­ϋ­πο­θέ­σεις, ἡ δι­α­δι­κα­σί­α καί τά δι­και­ο­λο­γη­τι­κά γιά τήν ἔκ­δο­ση: α) ἀ­πο­φά­σε­ως ἀλ­λα­γῆς ἐ­πω­νυ­μί­ας χώ­ρου λα­τρεί­ας τῆς παρ. 2 τοῦ ἄρ­θρου 25, β) δι­α­πι­στω­τι­κῆς πρά­ξε­ως τῆς παρ. 2 τοῦ ἄρ­θρου 26, γ) ἀ­πο­φά­σε­ως ἀ­να­κλή­σε­ως τῆς παρ. 8 τοῦ ἄρ­θρου 26 καί δ) ἀ­πο­φά­σε­ως ἀν­τι­κα­τα­στά­σε­ως ἤ παύ­σε­ως τῆς παρ. 1 τοῦ ἄρ­θρου 27 ἤ ἀ­να­στο­λῆς ἤ δι­α­γρα­φῆς τῆς παρ. 2 τοῦ ἄρ­θρου 27.

Ἐ­πί­σης μέ Κ.Υ.Α. θά κα­θο­ρι­σθοῦν ἡ δι­α­δι­κα­σί­α σφρα­γί­σε­ως, οἱ δι­οι­κη­τι­κές ἀρ­χές, τά ὄρ­γα­να ἐ­λέγ­χου, τά δι­οι­κη­τι­κά πρό­στι­μα, ἡ δι­α­δι­κα­σί­α εἰ­σπρά­ξε­ως καί οἱ ὑ­πό­χρε­οι γιά τήν κα­τα­βο­λή τους σχε­τι­κά μέ: α) τήν ἀ­νέ­γερ­ση, ἵ­δρυ­ση καί λει­τουρ­γί­α καί τή με­τα­στέ­γα­ση χώ­ρων λα­τρεί­ας, τήν προ­σθή­κη (καθ’ ὕ­ψος ἤ κατ’ ἐ­πέ­κτα­ση) καί κά­θε εἴ­δους οἰ­κο­δο­μι­κές ἐρ­γα­σί­ες σέ ὑ­φι­στά­με­νο χῶ­ρο λα­τρεί­ας καί τήν κα­τε­δά­φι­ση χώ­ρων λα­τρεί­ας χω­ρίς τήν ἄ­δει­α χώ­ρου λα­τρεί­ας τοῦ Ὑπουρ­γοῦ Παι­δεί­ας, Θρη­σκευ­μά­των καί Ἀ­θλη­τι­σμοῦ, β) τήν πα­ρα­βί­α­ση τῶν ὅ­ρων καί προ­ϋ­πο­θέ­σε­ων λει­τουρ­γί­ας τῶν νο­μί­μως ἀδει­ο­δο­τη­μέ­νων χώ­ρων λα­τρεί­ας ὅ­πως προ­βλέ­πον­ται στά ἄρ­θρα 25, 26, 27, 28, 29 καί 30 τοῦ ν. 5224/2025.

ΙΑ. Κα­ταρ­γού­με­να νο­μο­θε­τή­μα­τα (ἄρ­θρο 64)

Ἀ­πό τήν ἔ­ναρ­ξη ἰ­σχύ­ος τοῦ ν. 5224/2025 κα­ταρ­γοῦν­ται:

α) τό ἄρ­θρο 1 τοῦ ἀ.ν. 1363/1938 «Πε­ρί κα­το­χυ­ρώ­σε­ως δι­α­τά­ξε­ων τῶν ἄρ­. 1 καί 2 τοῦ ἐν ἰ­σχύ­ι Συν­τάγ­μα­τος» (Α΄ 305),

β) τό βα­σι­λι­κό δι­ά­ταγ­μα τῆς 20ῆς.5/2ας.6.1939 «Πε­ρί ἐ­κτε­λέ­σε­ως δι­α­τά­ξε­ων τοῦ ἀ.ν. 1672/1939 πε­ρί τρο­πο­ποι­ή­σε­ως τοῦ ἀ.ν. 1363/ 1938 πε­ρί κα­το­χυ­ρώ­σε­ως τῶν ἄρ­θρων 1 καί 2 τοῦ ἐν ἰ­σχύ­ι Συν­τάγ­μα­τος» (Α΄ 220) καί

γ) τό ἄρ­θρο 27 τοῦ ν. 3467/2006 (Α΄ 128), πε­ρί μή ὑ­πο­χρε­ώ­σε­ως ἐκ­δό­σε­ως ἄ­δει­ας ἐκ­κλη­σι­α­στι­κῆς ἀρ­χῆς γιά τήν ἵ­δρυ­ση, ἀ­νέ­γερ­ση καί λει­τουρ­γί­α να­οῦ.

Ἐν­το­λῇ καί Ἐ­ξου­σι­ο­δο­τή­σει τῆς Ἱ­ε­ρᾶς Συ­νό­δου

Ὁ Ἀρχιγραμματεύς

Ἀρχιμ. Ἰωάννης Καραμούζης

Κοινοποίησις:

Γραφεῖον Προσωπικοῦ Ἱερᾶς Συνόδου

^[1]. Ἐν­δει­κτι­κῶς ΣτΕ Ὀλ. 4202/2012 (www.valsamon.com), ΕΔΔΑ ἀ­πό­φα­ση τῆς 26.9.1996, ὑ­πόθ. Μα­νου­σά­κης κ.λπ. κα­τά Ἑλ­λά­δας (ἀρ. προσφ. 59/1995/565/651).

^[2]. ΣτΕ 1444/1991, ΣτΕ 821/2022, ΣτΕ 560/2019 (ἅπασες εἰς www.valsamon.com)

^[3]. Ἄρειος Πάγος 20/2001 (εἰς www.areiospagos.gr): «Περαιτέρω, ως «ευκτήριος οίκος» νοείται, κατά την προαναφερθείσα διάταξη, ναός μικρού σχετικά μεγέθους, διαμορφωμένος σε ιδιωτικό ακίνητο και προορισμένος να λειτουργήσει ως τόπος λατρείας του Θεού από περιορισμένο κύκλο ανθρώπων, σε αντίθεση με τον «ναό», που είναι αφιερωμένος στη δημόσια λατρεία του Θεού από οποιαδήποτε πρόσωπα, χωρίς διάκριση. Ναός δε, κατά την κοινώς γνωστή έννοια του όρου, υπό την οποία προδήλως χρησιμοποιείται ο όρος αυτός και στην προαναφερθείσα διάταξη, είναι οικοδόμημα αφιερωμένο στη λατρεία Θεών».

^[4]. Κα­τά τό ἄρ­θρο 50 τοῦ ν. 4559/2018 προ­βλέ­πε­ται ἡ ἐγ­γρα­φή καί τῶν κλη­ρι­κῶν τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας τῆς Ἑλ­λά­δος, ἀλ­λά ἀ­κό­μα δέν ἔ­χει λά­βει χώ­ρα. Οὐ­σι­α­στι­κά ἐ­πε­κτεί­νε­ται στούς θρη­σκευ­τι­κούς λει­τουρ­γούς τῶν λοι­πῶν θρη­σκευ­τι­κῶν κοι­νο­τή­των ἡ ρύθ­μι­ση τοῦ ἄρ­θρου 347 παρ. 14 τοῦ ν. 4957/2022 πού ἰ­σχύ­ει γιά τούς κλη­ρι­κούς τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας τῆς Ἑλ­λά­δος (προ­βλέ­πει καί πε­ρι­κο­πή πο­σο­στοῦ 50% μι­σθοῦ).

^[5]. Πρό­κει­ται γιά ὅ­λα τά κα­κουρ­γή­μα­τα καί τά ἀ­κό­λου­θα πλημ­με­λή­μα­τα: α) κλο­πή, ὑ­πε­ξαί­ρε­ση, ἀ­πά­τη, ἐκ­βί­α­ση, πλα­στο­γρα­φί­α, δω­ρο­δο­κί­α, ἀ­πι­στί­α, πα­ρά­βα­ση κα­θή­κον­τος, ψευ­δῆ κα­τά­θε­ση, ψευ­δῆ κα­τα­μή­νυ­ση, συ­κο­φαν­τι­κή δυ­σφή­μη­ση, ὁ­ποι­ο­δή­πο­τε ἔγ­κλη­μα κα­τά τῆς γε­νε­τή­σι­ας ἐ­λευ­θε­ρί­ας ἤ ἔγ­κλη­μα οἰ­κο­νο­μι­κῆς ἐκ­με­ταλ­λεύ­σε­ως τῆς γε­νε­τή­σι­ας ζω­ῆς, σω­μα­τι­κή βλά­βη ἐμ­βρύ­ου ἤ νε­ο­γνοῦ, τά ἀ­δι­κή­μα­τα τοῦ ν. 3500/2006 (Α΄ 232) γιά τήν ἀν­τι­με­τώ­πι­ση τῆς ἐν­δο­οι­κο­γε­νει­α­κῆς βί­ας, ἁρ­πα­γή ἀ­νη­λί­κων, πα­ρά­νο­μη κα­τα­κρά­τη­ση, πα­ρά­νο­μη βί­α, αὐ­το­δι­κί­α, ἀ­πει­λή, δι­α­τά­ρα­ξη θρη­σκευ­τι­κῶν συ­να­θροί­σε­ων, β) βί­α κα­τά ὑ­παλ­λή­λων καί δι­κα­στι­κῶν προ­σώ­πων, ἀ­θέ­μι­τη ἐ­πιρ­ρο­ή σέ δι­κα­στι­κούς λει­τουρ­γούς, δι­α­τά­ρα­ξη τῆς λει­τουρ­γί­ας ὑ­πη­ρε­σί­ας, δι­α­τά­ρα­ξη δι­κα­στι­κῶν συ­νε­δρι­ά­σε­ων, ἀ­πεί­θει­α, στά­ση, ἀν­τι­ποί­η­ση, πα­ρα­βί­α­ση σφρα­γί­δων πού ἔ­θε­σε ἡ ἀρ­χή, πα­ρα­βί­α­ση φυ­λά­ξε­ως τῆς ἀρ­χῆς, γ) δι­έ­γερ­ση σέ ἀ­νυ­πα­κο­ή, δι­έ­γερ­ση σέ δι­ά­πρα­ξη ἐγ­κλη­μά­των, βι­αι­ο­πρα­γί­ες ἤ δι­χό­νοι­α, πρό­σκλη­ση καί προ­σφο­ρά γιά τήν τέ­λε­ση ἐγ­κλή­μα­τος, ἐγ­κλη­μα­τι­κή ὀρ­γά­νω­ση, τρο­μο­κρα­τι­κές πρά­ξει­ς - τρο­μο­κρα­τι­κή ὀρ­γά­νω­ση, ἀ­ξι­ό­ποι­νη ὑ­πο­στή­ρι­ξη, δι­α­τά­ρα­ξη κοι­νῆς εἰ­ρή­νης, ἀ­πει­λή δι­α­πρά­ξε­ως ἐγ­κλη­μά­των, δι­α­σπο­ρά ψευ­δῶν εἰ­δή­σε­ων, προ­σβο­λή συμ­βό­λων ἤ τό­πων ἰ­δι­αί­τε­ρης ἐ­θνι­κῆς ἤ θρη­σκευ­τι­κῆς ση­μα­σί­ας, δ) τά ἀ­δι­κή­μα­τα τοῦ ν. 927/1979 (Α΄ 139) πε­ρί κο­λα­σμοῦ πρά­ξε­ων ἤ ἐ­νερ­γει­ῶν πού ἀ­πο­σκο­ποῦν σέ φυ­λε­τι­κές δι­α­κρί­σεις, ε) προ­ση­λυ­τι­σμό τοῦ ἄρ­θρου 4 τοῦ ἀ.ν. 1363/1938 (Α΄ 305), στ) τά ἀ­δι­κή­μα­τα τοῦ ν. 4139/2013 (Α΄ 74) πε­ρί ἐ­ξαρ­τη­σι­ο­γό­νων οὐ­σι­ῶν καί ζ) ἀν­τι­ποί­η­ση ὑ­πη­ρε­σί­ας θρη­σκευ­τι­κοῦ λει­τουρ­γοῦ.