Ἀριθμ. Πρωτ. 587
Διεκπ. 298 Ἀθήνῃσι 7ῃ Φεβρουαρίου 2014
Ἐκ Συνοδικῆς Ἀποφάσεως, ληφθείσης ἐν τῇ Συνεδρίᾳ τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς 4ης Φεβρουαρίου ἐ.ἔ., θέτομεν εἰς γνῶσιν ὑμῶν ὅτι, ἐν ὄψει τῆς ἀπό 27.1.2014 ψηφίσεως τῆς τροπολογίας ὑπ’ ἀριθ. 1093/16/13.1.2014 τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας καί Θρησκευμάτων, ἡ ὁποία εἰσήχθη ὡς ἄρθρον 68 εἰς τό νομοσχέδιον τοῦ Ὑπουργείου Ἀγροτικῆς Ἀναπτύξεως καί Τροφίμων ὑπό τόν τίτλον «Διοικητικά μέτρα, διαδικασίες και κυρώσεις στην εφαρμογή της ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας στους τομείς των τροφίμων, των ζωοτροφών και της υγείας και προστασίας των ζώων και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων», ἐξαιροῦνται πλέον τῶν διατάξεων τοῦ νόμου 4182/2013 «Κώδικας κοινωφελών περιουσιών, σχολαζουσών κληρονομιών και λοιπές διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 185/10.9.2013) αἱ κοινωφελεῖς περιουσίαι, αἱ ὁποῖαι ἔχουν καταλειφθῆ δυνάμει διαθήκης ἤ δωρεᾶς ἐν ζωῇ ἤ αἰτίᾳ θανάτου εἰς τάς Ἱεράς Μητροπόλεις, Ἱεράς Μονάς καί Ἐνορίας, Ἱερά Προσκυνήματα ἤ ἐκκλησιαστικά μουσεῖα ἤ ἱδρύματα πρός ἐξυπηρέτησιν ὡρισμένου θρησκευτικοῦ ἤ κοινωφελοῦς σκοποῦ καί τάς ὁποίας διαχειρίζονται ἐκκλησιαστικά ἱδρύματα συνεστημένα διά Κανονισμοῦ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ἡ ἀνωτέρω ρύθμισις δέν ἔχει ἀκόμη τεθῆ ἐν ἰσχύι, καθ’ ὅσον ἀπομένει ἡ –ἐντός τῶν ἑπομένων ἡμερῶν– δημοσίευσις τοῦ νόμου διά τῆς Ἐφημερίδος τῆς Κυβερνήσεως.
Κατά τό ἄρθρον 1 παρ. 1 τοῦ νόμου 4182/2013 :
«1. «Κοινωφελής περιουσία» : το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων που διατίθενται με κληρονομία, κληροδοσία ή δωρεά υπέρ του Δημοσίου ή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου ή για κοινωφελή σκοπό. Ως «κοινωφελής περιουσία» νοείται επίσης και το νομικό πρόσωπο που τα διαχειρίζεται και εκπροσωπεί, εφόσον υπάρχει. Οι όροι «κοινωφελής περιουσία», «περιουσία» και «εθνικό κληροδότημα» ταυτίζονται.»
Συνεπῶς, κατά τόν νόμον 4182/2013 μία περιουσία εἶναι «κοινωφελής» εἴτε :
1) ἐπειδή καταλείπεται ἐκ διαθήκης ἤ δωρίζεται εἰδικῶς εἰς Νομικόν Πρόσωπον Δημοσίου Δικαίου (ἀκόμα καί ἐάν ὁ διαθέτης ἤ ὁ δωρητής δέν ἔταξεν ὡρισμένον κοινωφελῆ σκοπόν, τόν ὁποῖον δέον νά θεραπεύῃ ἡ ἐν λόγῳ περιουσία),
2) ἐπειδή καταλείπεται ἐκ διαθήκης ἤ δωρίζεται εἰς ὁποιονδήποτε κληρονόμον ἤ κληροδόχον ἤ δωρεοδόχον, ἀλλά δι’ ὡρισμένον κοινωφελῆ σκοπόν, τόν ὁποίον ἔταξεν εἰς τό κείμενον τῆς διαθήκης ἤ τῆς δωρεᾶς ὁ διαθέτης ἤ δωρητής.
Α. Ὡς πρός τήν πρώτην ἀνωτέρω κατηγορίαν «κοινωφελῶν περιουσιῶν», αἱ ὁποῖαι κατά τό ἄρθρον 1 παρ. 1 τοῦ Ν. 4182/2013 θεωροῦνται «κοινωφελεῖς», ἁπλῶς καί μόνον ἐπειδή ὁ κληρονόμος ἤ κληροδόχος ἤ δωρεοδόχος εἶναι Νομικόν Πρόσωπον Δημοσίου Δικαίου, ἀκόμη καί ἐάν ὁ διαθέτης ἤ δωρητής δέν ἔχῃ ὁρίσει συγκεκριμένον κοινωφελῆ σκοπόν, δέον νά τονισθῇ ὅτι, ἐξ αἰτίας τοῦ ἄρθρου 68 παρ. 3 τοῦ ἀνωτέρω ψηφισθέντος νόμου, αἱ ἀνωτέρω ἐκ διαθήκης ἤ δωρεᾶς περιουσίαι δεν θεωροῦνται «κοινωφελεῖς», ὅταν ἔχουν ἀποκτηθῆ ἀπό ἐκκλησιαστικά Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, καί δέν ὑπάγονται εἰς τόν Κώδικα Κοινωφελῶν Περιουσιῶν. Κατά τήν παράγραφον 3 τοῦ ἄρθρου 68 τοῦ ψηφισθέντος νόμου ὁρίζεται, πλήν ἄλλων :
«6. Τα νομικά πρόσωπα του άρθρου 1 παρ. 4 του ν. 590/1977 (Α΄146) και του ν. 4149/1961 (Α΄41), άρθρου 1 του ν. 349/1976 (Α΄ 149), οι Ιερές Μητροπόλεις της Δωδεκανήσου (Ρόδου, Κώου και Νισύρου, Λέρου, Καλύμνου και Αστυπάλαιας, Καρπάθου και Κάσου και Σύμης) και οι Ενορίες και οι Μονές τους, καθώς και η Πατριαρχική Εξαρχία Πάτμου, οι Πατριαρχικές και Σταυροπηγιακές Μονές στην Ελλάδα, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου του άρθρου 1 του ν. 2456/1920 (Α΄ 173) του άρθρου 1 του ν.δ. 301/1969 (Α΄ 195) και του άρθρου 1 του β.δ. της 29.3.1949 (Α΄ 79) υπάγονται στις διατάξεις που διέπουν τη Γενική Κυβέρνηση και τον δημόσιο τομέα ως προς την οργάνωση και διοίκησή τους, την εν γένει περιουσιακή και λογιστική διαχείρισή τους, τους λειτουργούς και το προσωπικό τους, μόνον εφόσον αυτές το ορίζουν ρητά. … »
Ἑπομένως, τό ἄρθρον 1 παρ. 1 τοῦ Ν. 4182/2013 (τό ὁποῖον χαρακτηρίζει ὡς «κοινωφελῆ» ὁποιανδήποτε περιουσίαν κατελείφθη ἐκ διαθήκης ἤ ἐδωρήθη εἰς Νομικόν Πρόσωπον Δημοσίου Δικαίου καί δέν ἐτάχθη κοινωφελής σκοπός, τόν ὁποῖον θά ἐξυπηρετῇ ἡ περιουσία αὐτή) δέν ἔχει ἐφαρμογήν εἰς τά Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου τοῦ ἄρθρου 1 παρ. 4 τοῦ Ν. 590/1977 (Ἐκκλησίαν τῆς Ἑλλάδος, Ἀποστολικήν Διακονίαν, Διορθόδοξον Κέντρον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἱ. Μητροπόλεις, Ἱ. Μονάς, Ἐνορίας), διότι ἡ ἐν λόγῳ διάταξις τοῦ ἄρθρου 1 παρ. 1 τοῦ Ν. 4182/2013 δέν ἀναφέρεται ρητῶς εἰς τά ἐκκλησιαστικά Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου.
Β. Ὡς πρός τήν δευτέραν κατηγορίαν κοινωφελῶν περιουσιῶν, αἱ ὁποῖαι κατελείφθησαν ἤ ἐδωρήθησαν εἰς ἐκκλησιαστικά Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου ἤ Ἰδιωτικοῦ Δικαίου ρητῶς πρός ἐξυπηρέτησιν ὡρισμένου σκοποῦ, τόν ὁποίον ἔταξεν ὁ διαθέτης ἤ ὁ δωρητής, λεκτέα τά ἀκόλουθα. Κατά τήν παράγραφον 5.α τοῦ ἄρθρου 68 τοῦ ὑπό δημοσίευσιν νέου νόμου προβλέπεται :
«5. α) Προστίθεται τρίτο εδάφιο στην παράγραφο 2 του άρθρου 29 του Ν. 590/1977 (Α΄ 146), το οποίο έχει ως ακολούθως : «Η Δ.Ι.Σ. δύναται, κατόπιν σχετικής προτάσεως του επιχώριου Μητροπολίτη, να συστήνει με αποφάσεις της εκκλησιαστικά ιδρύματα για την προαγωγή μη κερδοσκοπικών φιλανθρωπικών, μορφωτικών, κοινωνικών και πολιτιστικών, σκοπών, τα οποία αποτελούν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και αποκτούν νομική προσωπικότητα από της δημοσιεύσεως της απόφασης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Με την απόφαση αυτή εγκρίνεται ο Κανονισμός του εκκλησιαστικού ιδρύματος, ο οποίος περιέχει τους εν γένει κανόνες λειτουργίας και διαχείρισης του, με τους οποίους καθορίζεται οπωσδήποτε η επωνυμία, η έδρα, ο σκοπός του και το εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου που το εκκλησιαστικό ίδρυμα επικουρεί, η διοίκηση του, οι πόροι και οι κανόνες διαχείρισης της περιουσίας του καθώς και οι όροι διάλυσης του. Σε περίπτωση διάλυσης του εκκλησιαστικού ιδρύματος, η περιουσία του περιέρχεται αυτοδικαίως στο εκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, τους σκοπούς του οποίου επικουρεί. Εκκλησιαστικό ίδρυμα που συστήθηκε για τη θεραπεία ορισμένου σκοπού και διαχειρίζεται περιουσία, η οποία διατέθηκε εν ζωή ή αιτία θανάτου σε νομικό πρόσωπο του άρθρου 1 παρ. 4 ειδικά γι' αυτόν τον σκοπό, δεν μεταβάλλει τον σκοπό του, ει μη μόνον υπό τους όρους του άρθρου 109 του Συντάγματος και της κείμενης νομοθεσίας για τα κοινωφελή ιδρύματα, αναλόγως εφαρμοζόμενης στην περίπτωση αυτή στα εκκλησιαστικά ιδρύματα. Οι διατάξεις της παρούσας παραγράφου εφαρμόζονται αναλόγως στα εκκλησιαστικά μουσεία της παραγράφου 5 του άρθρου 45 και στα Ιερά Προσκυνήματα της παραγράφου 1 του άρθρου 59. ….».
Σημειοῦται ότι, πέραν τῆς ἀνωτέρω προσθήκης ἐδαφίων, παραμένει ἐν ἰσχύι καί τό πρῶτον ἐδάφιον τοῦ ἄρθρου 29 παρ. 2 τοῦ Ν. 590/1977, δυνάμει τοῦ ὁποίου μέχρι σήμερον συνεστήθησαν πολλά ἐκκλησιαστικά ἱδρύματα ὡς ἐξηρτημέναι ὑπηρεσίαι τῶν Μητροπόλεων, Ἐνοριῶν ἤ Μονῶν. Τώρα πλέον, ὁ νομοθέτης ρητῶς ἐπιτρέπει, διά τῶν νέων προστιθεμένων ἐδαφίων εἰς τό ἄρθρον 29 παρ. 2 τοῦ Ν. 590/1977, νά συνιστῶνται καί ἐκκλησιαστικά ἱδρύματα, τά ὁποῖα θά εἶναι αὐτοτελῆ Νομικά Πρόσωπα Ἰδιωτικοῦ Δικαίου. Ἑπομένως, δίδονται πλέον ἀμφότεραι αἱ δυνατότητες νά συνιστῶνται ἱδρύματα εἴτε ὡς ἐξηρτημέναι ὑπηρεσίαι τῶν Μητροπόλεων, Ἐνοριῶν κ.λπ. εἴτε ὡς αὐτοτελῆ Νομικά Πρόσωπα Ἰδιωτικοῦ Δικαίου.
Κατά τό ὡς ἄνω προστιθέμενον (δυνάμει τοῦ ἄρθρου 68 παρ. 5.α τοῦ νέου νόμου) προτελευταῖον ἐδάφιον τῆς παραγράφου 2 τοῦ ἄρθρου 29 τοῦ νόμου 590/1977, ἡ νομοθεσία περί κοινωφελῶν περιουσιῶν, ἤτοι ὁ νόμος 4182/2013 δέν ἐφαρμόζεται ἐπί τῶν περιουσιῶν τῶν «ἐκκλησιαστικῶν ἱδρυμάτων», αἱ ὁποῖαι προέρχονται ἐκ διαθηκῶν ἤ δωρεῶν ἐν ζωῇ ἤ αἰτίᾳ θανάτου καί ἔχουν καταλειφθῆ δι’ ὡρισμένον θρησκευτικόν ἤ κοινωφελῆ σκοπόν εἰς νομικά πρόσωπα τοῦ ἄρθρου 1 παρ. 4 τοῦ Ν. 590/1977 (Ἐκκλησία Ἑλλάδος, Μητροπόλεις, Μοναί, Ἐνορίαι, Προσκυνήματα, ἐκκλησιαστικά μουσεῖα, ἐκκλησιαστικά ἱδρύματα). Ὡς «ἐκκλησιαστικά ἱδρύματα», τά ὁποῖα ἐξαιροῦνται τῶν διατάξεων τοῦ Ν. 4182/2013, νοοῦνται –τοῦ νέου νόμου μή διακρίνοντος– καί :
α) τά προϋφιστάμενα τοῦ νέου νόμου «ἐκκλησιαστικά ἱδρύματα» μέ μορφήν ἐξηρτημένης ὑπηρεσίας, τῶν ὁποίων ἡ ἵδρυσις ὡς ἐξηρτημένων ὑπηρεσιῶν τῶν Μητροπόλεων, Ἐνοριῶν, Μονῶν ἐξακολουθεῖ νά εἶναι ἐπιτρεπτή κατά τό ἄρθρον 29 παρ. 2 ἐδαφ. 1 τοῦ Ν. 590/1977, ἀφοῦ τό ἐδάφιον 1 τῆς παραγράφου 2 τοῦ ἄρθρου 29 δέν κατηργήθη,
β) καί τά συσταθέντα παλαιότερον ἤ τά προβλεπόμενα διά τοῦ νέου ἄρθρου 68 παρ. 5.α (= 29 παρ. 2 ἐδαφ. 2-4 Ν. 590/1977) «ἐκκλησιαστικά ἱδρύματα», τά ὁποῖα δύνανται νά εἶναι Νομικά Πρόσωπα Ἰδιωτικοῦ Δικαίου (μέ ἰδιαίτερον Α.Φ.Μ., ἰδιαιτέραν μερίδα εἰς τό ὑποθηκοφυλακεῖον κ.λπ.).
Προβλέπει, λοιπόν, ἡ ἀνωτέρω νέα διάταξις τοῦ ἐδαφίου 5 τῆς παραγράφου 2 τοῦ ἄρθρου 29 τοῦ Ν. 590/1977 ὅτι ἐπί τῶν «κοινωφελῶν περιουσιῶν» (τῆς παραπάνω Β΄ κατηγορίας, ἤτοι τῶν τεταγμένων πρός ἐξυπηρέτησιν ὡρισμένου κοινωφελοῦς σκοποῦ), τάς ὁποίας διαχειρίζονται τά ἀνωτέρω ἐκκλησιαστικά ἱδρύματα (εἴτε αὐτά ἔχουν συσταθῆ ὡς ἐξηρτημέναι Ὑπηρεσίαι εἴτε συνεστήθησαν ἤ θά συσταθοῦν ὡς Νομικά Πρόσωπα Ἰδιωτικοῦ Δικαίου) ἐφαρμόζονται μόνον αἱ διατάξεις τοῦ ἄρθρου 109 Συντάγματος καί, κατ’ ἀνάλογον ἐφαρμογήν, ἐκεῖναι αἱ διατάξεις τοῦ Κώδικος Κοινωφελῶν Περιουσιῶν, αἱ ὁποῖαι ἔχουν σχέσιν μέ τήν δυνατότητα μεταβολῆς τοῦ σκοποῦ των, δηλαδή τά ἄρθρα 10-11 τοῦ Ν. 4182/2013. Αἱ λοιπαί διατάξεις τοῦ Κώδικος (Ν. 4182/2013) δέν ἐφαρμόζονται ἐπ’ αὐτῶν, ὡς π.χ. ἡ διενέργεια διαχειριστικῶν ἐλέγχων ἐπ’ αὐτῶν ὑπό ἰδιωτικῶν ἐλεγκτικῶν γραφείων καί ἐπ’ ἀμοιβῇ, ἡ ὁποία ἐπιβαρύνει τήν ἐλεγχομένην κοινωφελῆ περιουσίαν κατά τό ἄρθρον 21 τοῦ Ν. 4182/2013.
Συνεπῶς, ἡ ἀνωτέρω εἰσαγομένη ἐξαίρεσις τοῦ ἄρθρου 68 παρ. 5.α τοῦ νέου ὑπό δημοσίευσιν νόμου ἐκ τῶν ρυθμιστικῶν διατάξεων τοῦ νόμου 4182/2013 ἰσχύει εἰς ὅσας περιπτώσεις ἡ κληρονόμος ἤ δωρεοδόχος Ἱ. Μητρόπολις, Μονή, Ἐνορία κ.λπ. ἔχει συστήσει «ἐκκλησιαστικόν ἵδρυμα» κατά τάς διατάξεις τοῦ ἄρθρου 29 παρ. 2 ἐδαφ. 1 (ὡς ἐξηρτημένην ὑπηρεσίαν) ἤ 29 παρ. 2 ἐδαφ. 2-4 (ὡς αὐτοτελές Ν.Π.Ι.Δ.) τοῦ Ν. 590/1977, δυνάμει Κανονισμοῦ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου διά τήν διαχείρισιν τῆς κοινωφελοῦς περιουσίας.
Ἀντιθέτως, περιουσίαι καταλειφθεῖσαι ἐκ διαθήκης ἤ δωρηθεῖσαι εἰς ἐκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα δι’ ὡρισμένον κοινωφελῆ σκοπόν, διά τήν διαχείρισιν τῶν ὁποίων τά νομικά αὐτά πρόσωπα δέν ἔχουν συστήσει «ἐκκλησιαστικόν ἵδρυμα», δέν ἐξαιροῦνται τῶν διατάξεων τοῦ Ν. 4182/2013.
Συνεπῶς, προτείνεται διά τῆς παρούσης Ἐγκυκλίου ὡς ἐνδεικνυομένη λύσις εἰδικῶς κατά τάς περιπτώσεις περιουσιῶν, περί τῶν ὁποίων ἔχει ρητῶς ταχθῆ εἰς τήν διαθήκην ἤ τήν δωρεάν ὡρισμένος κοινωφελής σκοπός, νά γίνεται σύστασις ἐκκλησιαστικοῦ ἱδρύματος (εἴτε ὡς ὑπηρεσίας εἴτε ὡς αὐτοτελοῦς Ν.Π.Ι.Δ.) ἐκ μέρους τοῦ κληρονόμου ἤ κληροδόχου ἤ δωρεολήπτου ἐκκλησιαστικοῦ νομικοῦ προσώπου, διά προτάσεως τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου πρός τήν Δ.Ι.Σ., κατ’ ἄρθρον 29 παρ. 2 τοῦ ν. 590/1977. Οἴκοθεν νοεῖται ὅτι, ἐάν ὑπάρχῃ ἤδη συνεστημένον ἐκκλησιαστικόν ἵδρυμα, τό ὁποῖον διαχειρίζεται τήν ἐν λόγῳ κοινωφελῆ περιουσίαν, δέν ἀπαιτεῖται ἐκ νέου σύστασις ἱδρύματος.
Συμπέρασμα :
1) Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου τοῦ ἄρθρου 1 παρ. 4 τοῦ ν. 590/1977 (Ἱ. Μητροπόλεις, Ἐνορίαι, Ἱ. Μοναί, Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, Διορθόδοξον Κέντρον, Ἀποστολική Διακονία), τά ὁποῖα διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεία ἐκ κληρονομίας ἤ κληροδοσίας ἤ δωρεᾶς, ἐάν περί αὐτῶν ὁ διαθέτης ἤ δωρητής των δέν ἔχῃ ὁρίσει ὡρισμένον σκοπόν, δέν ὑποχρεοῦνται εἰς τήν ἀναγγελίαν τῆς ἐν λόγῳ περιουσίας πρός τήν οἰκείαν Ἀποκεντρωμένην Διοίκησιν καί ἐν γένει δέν ὑπόκεινται εἰς τόν νόμον 4182/2013, λόγῳ τοῦ ἄρθρου 68 παρ. 3 τοῦ ψηφισθέντος νόμου.
2) Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου ἤ Ἰδιωτικοῦ Δικαίου τοῦ ἄρθρου 1 παρ. 4 τοῦ ν. 590/1977 (Μητροπόλεις, Ἐνορίαι, Μοναί, Προσκυνήματα, ἐκκλησιαστικά ἱδρύματα, μουσεῖα), τά ὁποῖα διαχειρίζονται περιουσιακά στοιχεῖα ἐκ κληρονομίας ἤ κληροδοσίας ἤ δωρεᾶς, περί τῶν ὁποίων ὁ διαθέτης ἤ δωρητής ἔχει τάξει ρητῶς ὡρισμένον κοινωφελῆ σκοπόν, δέν ὑποχρεοῦνται εἰς τήν ἀποστολήν στοιχείων ἀπογραφῆς τῆς ἐν λόγῳ περιουσίας πρός τήν οἰκείαν Ἀποκεντρωμένην Διοίκησιν, ἐφ’ ὅσον ἔχουν συστήσει διά τήν διοίκησιν καί διαχείρισιν τῶν περιουσιῶν αὐτῶν «ἐκκλησιαστικόν ἵδρυμα», διά σχετικοῦ Κανονισμοῦ τῆς Δ.Ι.Σ., εἴτε ὡς ἐξηρτημένην ὑπηρεσίαν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ νομικοῦ προσώπου (εἶναι ἡ ἁπλουστέρα λύσις, διά νά μή ἐκδίδηται νέος Α.Φ.Μ. διά τήν διαχείρισιν τῆς ἐν λόγῳ περιουσίας) εἴτε εἶχε συσταθῆ παλαιότερον ἤ κατά τάς νέας διατάξεις συνιστᾶται ὡς αὐτοτελές Νομικόν Πρόσωπον Ἰδιωτικοῦ Δικαίου.
Κατόπιν δημοσιεύσεως καί ἐνάρξεως ἰσχύος τοῦ ἀνωτέρω νέου νόμου, θά ἐκκινήσῃ διαδικασία ἀπογραφῆς τῶν ἐκκλησιαστικών ἱδρυμάτων ὑπό τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, δυνάμει ἑπομένου Ἐγκυκλίου Σημειώματος τῆς Ἱερᾶς Συνόδου.
