(Για να διαβάσετε το κείμενο σε μορφή PDF, επιλέξτε εδώ)
Ἀριθμ. Πρωτ. 2795
Διεκπ. 1309
Ἀθήνῃσι 10ῃ Ἰουνίου 2015
Πρός
τήν Ἀξιότιμη κ. Ὄλγα – Νάντια Βαλαβάνη
Ἀναπληρώτρια Ὑπουργό Οἰκονομικῶν
Ἐνταῦθα
Ἀξιότιμη κ. Ὑπουργέ,
Μέ τήν εὐκαιρία τῆς πρώτης ἐπισήμου ἐπικοινωνίας, σᾶς εὐχόμεθα καλή ἐπιτυχία καί εὐόδωση τῆς θητείας σας στό κρίσιμο καί πολυεύθυνο χαρτοφυλάκιο, τό ὁποῖο σᾶς ἀνέθεσε ὁ Πρόεδρος τῆς Κυβερνήσεως, ἐπ' ὠφελείᾳ τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ.
Κατόπιν Ἀποφάσεως τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου, ληφθείσης κατά τήν Συνεδρία τῆς 4ης Ἰουνίου 2015, ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος ἀπεφάσισε νά θέσει ἐνώπιόν Σας ὡς ἁρμοδίας Ὑπουργοῦ περί τά δημόσια ἔσοδα ὁρισμένα ζητήματα σχετιζόμενα μέ τόν Φόρο Εἰσοδήματος (ν. 4172/2013) καί τόν Ἑνιαῖο Φόρο Ἰδιοκτησίας Ἀκινήτων (ν. 4223/2013) :
α. Ὡς πρός τόν φόρο εἰσοδήματος (ν. 4172/2013)
i. Φόρος ἰδιοχρήσεως ἀκινήτων (ἄρθρο 39)
Τά κατά τό ἄρθρο 1 παρ. 4 τοῦ ν. 590/1977 ἐκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ., Ἐνορίες, Μητροπόλεις, Μονές) καί τά μή κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα ἰδιωτικοῦ δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.) τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (Ἱδρύματα προνοίας, Ἱερά Προσκυνήματα κ.λπ.) ἀπαλλάσσονται ἀπό τόν ΕΝ.Φ.Ι.Α. γιά τά ἀκίνητα πού «ἰδιοχρησι-μοποιοῦν» γιά λατρευτικό, θρησκευτικό καί κοινωφελῆ σκοπό (ἄρθρο 3 παρ. 1 περ. στ.α τοῦ ν. 4223/2013).
Ὡστόσο, ὑποβάλλονται σέ Φόρο Εἰσοδήματος (ἄρθρο 39 πάρ. 1 -2 ν. 4172/2013) γιά τά ἴδια ἀκίνητα λατρευτικῆς, θρησκευτικῆς, κοινωφελοῦς χρήσεως λόγῳ τῆς ἰδιοχρήσεώς τους, μέ τήν ἀντίληψη τοῦ φορολογικοῦ νομοθέτη ὅτι «ἐξοικονομοῦν» ἔξοδα ἀπό τήν ἰδιόχρηση κτιρίων τους. Κατά τόν Κώδικα Φορολογίας Εἰσοδήματος (ἄρθρο 39 παρ. 2 ἐδάφ. β΄ τοῦ ν. 4172/2013) : «Τό εἰσόδημα ἀπό ἰδιοχρησιμοποίηση ἤ δωρεάν παραχώρηση τεκμαίρεται ὅτι συνίσταται στό τρία τοῖς ἑκατό (3%) τῆς ἀντικειμενικῆς ἀξίας τοῦ ἀκινήτου». Δηλαδή π.χ. σέ μία Ἐνορία, Μητρόπολη ἤ Μονή ἤ στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος θά ἐπιβληθεῖ φόρος εἰσοδήματος ἐπί τῆς ἀντικειμενικῆς ἀξίας τοῦ κτιρίου διοικητικῶν ὑπηρεσιῶν της, τοῦ Ναοῦ της, τοῦ μοναστηριακοῦ συγκροτήματός της ἤ τοῦ Συνοδικοῦ Μεγάρου κ.λπ., ἐπειδή τό ἰδιοχρησιμοποιεῖ.
Ἡ ἀνωτέρω ὅμως νομοθετική λογική τῆς φορολογήσεως τῆς ἰδιοχρήσεως κτιρίου μέ Φόρο Εἰσοδήματος δέν εὐσταθεῖ: α) προκειμένου περί μή κερδοσκοπικῶν φορέων μέ κοινωφελεῖς σκοπούς, οἱ ὁποῖοι τά ἔξοδα, πού ἐξοικονομοῦν, τά χρησιμοποιοῦν γιά φιλοκοινωνικές δράσεις β) προκειμένου γιά χώρους λατρείας καί ἐν γένει θρησκευτικά κτίρια : ἡ Μητρόπολη ἤ ἡ Ἐνορία ἤ ἡ Μονή π.χ. δέν θά μίσθωνε ἕνα ἄλλο κτίριο γιά τό ἁγιαστικό καί θρησκευτικό της ἔργο, ἐάν δέν ἰδιοχρησιμοποιοῦσε τόν Ναό της ἤ τόν χῶρο τῆς Μονῆς, ὥστε νά δικαιολογεῖται ἡ φορολόγησή της γιά τά ἐξοικονομούμενες δαπάνες της ἀπό τήν ἰδιόχρηση τοῦ θρησκευτικοῦ της κτιρίου.
Πέραν τῶν ἀνωτέρω, σέ κάθε περίπτωση, καθίσταται ἀντιληπτό καί τό πρόβλημα τοῦ προσδιορισμοῦ τῆς ἀντικειμενικῆς ἀξίας τῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀκινήτων (βάσει ποίων ἀντικειμενικῶν ἀξιῶν θά ὑπολογισθεῖ ὁ φόρος ἰδιοχρήσεως π.χ. τοῦ ΕΝ.Φ.Ι.Α. 2014 ἤ μέ φύλλα προσδιορισμοῦ Α.Α. ἀκινήτων, ὅπως συνέβαινε παλαιότερα μέ τόν φόρο μεγάλης ἀκίνητης περιουσίας), πού ἐπιτείνεται γιά εἰδικές περιπτώσεις (π.χ. ἀντικειμενι-κές ἀξίες Ναῶν, Μονῶν ἐντός δασῶν κ.λπ.).
Θεωροῦμε ὅτι οἱ ἀνωτέρω κατηγορίες ἀκινήτων πρέπει νά ἐξαιρεθοῦν ἀπολύτως ἀπό τήν φορολογία τῆς ἰδιοχρήσεώς τους, ὅπως συνέβη καί μέ τόν ν. 4223/2013.
ii. Δικαίωμα ἐκπτώσεως δαπανῶν
Σέ κάθε περίπτωση, ἐν σχέσει πρός τήν κατά τό ἄρθρο 39 παρ. 1-2 τοῦ ν. 4172/2013 φορολογία τῆς ἰδιοχρήσεως κτιρίων, θεωροῦμε συνταγματικῶς ἀδικαιολόγητη τήν ἄνιση μεταχείριση στό ζήτημα τῆς δυ-νατότητας τῆς κατ' ἄρθρον 39 παρ. 3 ἐκπτώσεως δαπανῶν εἰδικά γιά τά Ν.Π.Δ.Δ. καί τά ἱδρύματα – μή κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα ἰδιωτικοῦ δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.). Μέ τό δεδομένο ὅτι τά ἔσοδα ἀπό ἀκίνητη περιουσία τῶν Ν.Π.Δ.Δ. καί τῶν ἱδρυμάτων τοῦ ἄρθρου 45 τοῦ ν. 4172/2013 λογίζονται ὡς ἔσοδα ἀπό ἐπιχειρηματική δραστηριότητα κατά τό ἄρθρο 47 παρ. 2 τοῦ νόμου, παρά ταῦτα γιά τά Ν.Π.Δ.Δ., στά ὁποῖα ἐντάσσονται καί ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος, Ἱερές Μητροπόλεις, Ἐνορίες, Ἱερές Μονές, πού εἶναι Ν.Π.Δ.Δ. κατά τό ἄρθρο 1 παρ. 4 τοῦ ν. 590/1977, ὅπως καί γιά τά κάθε εἴδους ἱδρύματα (ὅπως εἶναι τά ἐκκλησιαστικά ἱδρύματα) εἰσάγεται δυσμενέστερη μεταχείριση γιά τίς ἐκπιπτόμενες δαπάνες τους ἀπό τά ἔσοδά τους ἀπό ἀκίνητα.
Προβλέπεται, εἰδικότερα, στό ἄρθρο 39 παρ. 3 περ. β΄ τοῦ ν. 4172/ 2013 δυνατότητα ἐκπτώσεως τῶν δαπανῶν τῶν Ν.Π.Δ.Δ. καί τῶν κάθε εἴδους ἱδρυμάτων μέχρι ποσοστοῦ 75% ἀπό τά ἔσοδά τους ἀπό ἀκίνητα, μολονότι αὐτά τά ἔσοδα, κατά πλάσμα δικαίου (κατ' ἄρθρον 47 παρ. 2), «θεωροῦνται» ὡς κέρδη ἀπό ἐπιχειρηματική δραστηριότητα καί μολονότι ὑπέρ τῶν κερδοσκοπικῶν νομικῶν προσώπων ἤ ἐπιτηδευματιῶν προβλέπεται ἡ δυνατότητα ἐκπτώσεως δαπανῶν κατά 100% ἀπό ὅμοια κέρδη τους ἀπό ἀκίνητα – ἐπιχειρηματική δραστηριότητα. Κατά συνέπεια, τό μή κερδοσκοπικό νομικό πρόσωπο, ὅπως εἶναι τό ἐκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, ἔχει δικαίωμα ἐν μέρει ἐκπτώσεως τῶν δαπανῶν του (75%) ἀπό τά ἔσοδα ἀπό τά ἀκίνητά του, τά ὁποῖα μάλιστα κατά πλάσμα δικαίου ὁ νομοθέτης τά θεωρεῖ ὡς «ἔσοδα ἀπό ἐπι-χειρηματική δραστηριότητα», ἐνῶ ὁ ἀληθής ἐπιχειρηματικός φορέας, πού ἔχει κέρδη ἀπό ἀκίνητα λόγῳ πραγματικῆς ἐπιχειρηματικῆς δραστηριότητας, ἔχει δικαίωμα ἐκπτώσεως ὄχι κατά ποσοστό, ἀλλά ὅλων τῶν δαπανῶν του.
Μάλιστα, ἡ Πολυγραφημένη Ἐγκύκλιος ὑπ' ἀριθμ. 1069/23.3.2015 περιορίζει τίς ἐκπιπτόμενες δαπάνες τῶν Ν.Π.Δ.Δ. μόνο στίς κάθε εἴδους δαπάνες πού ἀφοροῦν στό ἀκίνητο, σέ ἀντίθεση μέ τό κείμενο τοῦ νόμου (ἄρθρο 39 παρ. 3 περ. β΄), πού σαφῶς κάνει λόγο γιά κάθε εἴδους δαπάνες γενικῶς, καί ὄχι γιά ὅσες ἀφοροῦν στήν ἐπισκευή, συντήρηση, ἀνακαίνιση τοῦ ἀκινήτου.
Ἐπιπλέον, ἡ Πολυγραφημένη Ἐγκύκλιος ὑπ' ἀριθμ. 1113/2.6.2015 περιορίζει τίς ἐκπιπτόμενες δαπάνες σέ νομικά πρόσωπα μή κερδοσκοπικοῦ χαρακτήρα τῆς περιπτώσεως γ΄ τοῦ ἄρθρου 45 του ν. 4172/2013 μόνο σέ ἐκεῖνες πού ἀφοροῦν στήν πλασματικῶς θεωρούμενη ἀπό τόν νομοθέτη ὡς «ἐπιχειρηματική τους δραστηριότητα» καί δέν ἐπιτρέπει τήν ἔκπτωση τῶν δαπανῶν πού πραγματοποιοῦν κατά τήν ἐπιδίωξη τῆς ἐκπληρώσεως τοῦ σκοποῦ τους (π.χ. χορήγηση ὑποτροφιῶν).
Θεωροῦμε ὡς ὀρθότερη συνταγματικῶς τήν πρόβλεψη στό ἄρθρο 39 παρ. 3 περ. β΄ τῆς δυνατότητας ἐκπτώσεως τῶν κάθε εἴδους δαπανῶν κατά ποσοστό 100%, ὅπως προβλέπεται καί ὑπέρ τῶν λοιπῶν νομικῶν προσώπων τοῦ ἄρθρου 45 τοῦ ν. 4172/2013 καί ὑπέρ τῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους (ἄρθρο 39 παρ. 3 περ. β. ἐδάφ. 2 τοῦ ν. 4172/2013).
β. Ὡς πρός τόν Ἑνιαῖο Φόρο Ἰδιοκτησίας Ἀκινήτων (ν. 4223/2013)
i. Προσκόμιση πιστοποιητικοῦ καταβολῆς ΕΝ.Φ.Ι.Α. (ἄρθρο 54Α ν. 4172/2013)
Τά ἐκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα τοῦ ἄρθρου 1 παρ. 4 τοῦ ν. 590/1977 (Μητροπόλεις, Μονές, Ἐνορίες κ.λπ.) τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀντιμετωπίζουν τό πρόβλημα ὅτι ἡ γενική διάταξη τοῦ ἄρθρου 54Α παρ. 5 τοῦ ν. 4174/2013 (προστέθηκε μέ τό ἄρθρο 9 παρ. 2 τοῦ ν. 4223/2013) ἀπαιτεῖ ἀπό ὅλους, ἰδιῶτες καί νομικά πρόσωπα κάθε μορφῆς, προκειμένου νά ζητήσουν δικαστική προστασία γιά ὁποιοδήποτε ἀκίνητό τους νά προσκομίσουν πιστοποιητικό καταβολῆς ΕΝ.Φ.Ι.Α. («5. Εἶναι ἀπαράδεκτη ἡ συζήτηση ἐμπράγματης ἀγωγῆς ἤ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἐνέργεια ἐνώπιον δικαστηρίου ἤ δημόσιας ἀρχῆς ἀπό ὑπόχρεο στόν ΕΝ.Φ.Ι.Α. ἐπί ἀκινήτου, ἄν δέν προσκομισθεῖ μέχρι τή συζήτησή της, κατά περίπτωση, τό πιστοποιητικό τῶν παραγράφων 1 ἤ 3 τοῦ ἄρθρου αὐτοῦ.»). Στίς περιπτώσεις αὐτές ἡ συζήτηση τῆς ὑπόθεσης δέν μπορεῖ νά γίνει (κηρύσσεται ἀπαράδεκτη ἡ συζήτηση).
Θεωροῦμε ἀδικαιολόγητη τήν ἀπαίτηση τοῦ ἀνωτέρω πιστοποιητικοῦ ἀκόμα καί γιά τήν συζήτηση δικαστικῶν ὑποθέσεων, ὅπου ἕνα νομικό πρόσωπο στερεῖται ἐπί χρόνια τήν νομή καί κατοχή τοῦ ἀκινήτου του καί διεκδικεῖ δικαστικά τήν ἀπόδοση ἑνός ἀκινήτου ἀπό καταπατητή, ἤ ζητεῖ τήν ἐπιστροφή ἑνός ἀκινήτου του, πού εἶχε πρό ἐτῶν δωρήσει κατά κυριότητα σέ τρίτον π.χ. Ο.Τ.Α. γιά κοινωφελῆ σκοπό, ὁ ὁποῖος κοινωφελής σκοπός δέν ἐξυπηρετήθηκε τελικά, ὁπότε ζητεῖ δικαστικῶς τήν ἐπιστροφή του.
Στό σημεῖο αὐτό πρέπει νά ληφθεῖ ὑπ’ ὄψιν ὅτι, ὅπως ἀκριβῶς καί ἡ ἀκίνητη περιουσία τοῦ Ἑλληνικοῦ Δημοσίου, ἡ ἐκκλησιαστική περιουσία ἔχει μεγάλη διασπορά σέ ὅλη τήν ἑλλαδική ἐπικράτεια καί ἀντιμετωπί-ζει ἐπίσης τό διηνεκές πρόβλημα τῶν καταπατήσεων ἀκινήτων καί τῶν μακροχρόνιων δικαστικῶν διενέξεων.
Φαίνεται ὅτι ὁ νόμος 4223/2013, εἰδικότερα στήν παράγραφο 2 τοῦ ἄρθρου 2, ὅπου περιγράφει ποιοί εἶναι οἱ ὑπόχρεοι στήν καταβολή ΕΝ.Φ.Ι.Α., κατονομάζει τόν «νομέα ἐπίδικου ἀκινήτου» (περίπτωση ζ΄) καί τόν «κάτοχο ἀκινήτου πού ἀνήκει σέ φορέα τῆς Γενικῆς Κυβέρνησης, χωρίς τή συναίνεση τοῦ φορέα» (περίπτωση θ΄), ὡστόσο ἀπό τήν παράγραφο 7 τοῦ ἄρθρου 2 προκύπτει ὅτι ὁ ἰδιοκτήτης καταπατημένου ἀκινήτου ἀπαλλάσσεται τοῦ ΕΝ.Φ.Ι.Α. μόνο στήν περίπτωση θ΄, ἐάν εἶναι φορέας τῆς Γενικῆς Κυβερνήσεως («Ὁ κύριος φόρος πού ἀναλογεῖ σέ ἀκίνητο τῶν περιπτώσεων θ΄, ι΄ καί ια΄ τῆς παραγράφου 2 τοῦ ἄρθρου αὐτοῦ, ἰσοῦται μέ τό φόρο πού ἀναλογεῖ στήν πλήρη κυριότητα, χωρίς νά ὀφείλεται τέτοιος φόρος ἀπό τόν κύριο τοῦ ἀκινήτου») καί ὄχι, συνεπῶς, ἐάν εἶναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, πού δέν ἀνήκει στήν Γενική Κυβέρνηση, ὅπως συμβαίνει μέ τά ἐκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου καί τά μή κερδοσκοπικά νομικά πρόσωπα ἰδιωτικοῦ δικαίου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος (κατά τό ἄρθρο 68 παρ. 1 ὑποπαρ. 3 τοῦ ν. 4235/2014, Α΄ 32, οἱ φορεῖς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐξαιροῦνται ἀπό τήν Γενική Κυβέρνηση καί τόν Δημόσιο Τομέα).
Ἀποτέλεσμα τοῦ συνδυασμοῦ τῶν ἀνωτέρω διατάξεων εἶναι ὅτι τά ἐκκλησιαστικά Ν.Π.Δ.Δ. καί μή κερδοσκοπικά Ν.Π.Ι.Δ. τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἐπειδή ἑξαιροῦνται ἀπό τούς φορεῖς τῆς Γενικῆς Κυβερνήσεως, ὑποχρεοῦνται νά καταβάλουν ΕΝ.Φ.Ι.Α. καί νά καταθέσουν στά δικαστήρια πιστοποιητικό καταβολῆς ΕΝ.Φ.Ι.Α., γιά καταπατημένα ἀκίνητα τῶν ὁποίων τήν νομή καί κατοχή στεροῦνται ἐπί δεκαετίες καί διεκδικοῦν τήν ἀπόδοσή τους.
Παρακαλοῦμε, συνεπῶς, στό ἄρθρο 2 παρ. 2 (στήν περίπτωση θ΄) τοῦ ν. 4172/2013 νά προστεθοῦν καί τά νομικά πρόσωπα τοῦ ἄρθρου 1 παρ. 4 τοῦ ν. 590/1977, τά ὁποῖα δέν ἐντάσσονται στήν Γενική Κυβέρνηση.
ii. Ἐξαίρεση ἀκινήτων πού ἔχουν παραχωρηθεῖ δωρεάν ἀπό Ν.Π.Δ.Δ. ὄχι μόνο στό Δημόσιο, ἀλλά καί σέ Ν.Π.Δ.Δ., Ο.Τ.Α. (ἄρθρο 3 παρ. περ. δ΄ ν. 4223/2013)
Ἐπίσης, κατά τό ἄρθρο 3 παρ. 1 περ. δ΄ τοῦ ν. 4223/2013 προβλέπεται ἡ ἀπαλλαγή ἀπό τόν ΕΝ.Φ.Ι.Α. γιά τά ἀκίνητα πού ἀνήκουν: «δ) Σέ Ν.Π.Δ.Δ. πού δέν ἐντάσσονται στούς φορεῖς τῆς Γενικῆς Κυβέρνησης καί ἰδιοχρησιμοποιοῦνται ἀποκλειστικά γιά τήν ἐκπλήρωση μορφωτικοῦ, ἐκπαιδευτικοῦ, πολιτιστικοῦ, ἀθλητικοῦ, θρησκευτικοῦ, φιλανθρωπικοῦ καί κοινωφελοῦς σκοποῦ ἤ παραχωροῦνται δωρεάν στό Δημόσιο».
Ἐπειδή πολλά ἐκκλησιαστικά ἀκίνητα Ἱ. Μητροπόλεων, Μονῶν, Ἐνοριῶν (πού εἶναι Ν.Π.Δ.Δ. ἐκτός Γενικῆς Κυβερνήσεως καί ἐμπίπτουν στήν παραπάνω ρύθμιση) ἔχουν παραχωρηθεῖ κατά χρήση, μέ μακροχρόνια χρησιδάνεια ὄχι μόνο στό Δημόσιο (π.χ. γιά λειτουργία ἐγκαταστάσεων Δημοσίου), ἀλλά καί σέ ἄλλα Ν.Π.Δ.Δ. καί Ο.Τ.Α. (γιά χρήση ἀθλητικῶν κέντρων, δημαρχιακῶν κτιρίων, σχολικῶν κτιρίων κ.λπ.), παρακαλοῦμε νά προστεθοῦν στήν παραπάνω διάταξη τοῦ ἄρθρου 3 παρ. 1 περ. δ΄ καί οἱ δωρεάν παραχωρήσεις πρός Ν.Π.Δ.Δ. καί Ο.Τ.Α.
Μέ τήν πεποίθηση ὅτι τυγχάνει τῆς κατανοήσεώς σας ἡ σημασία τῶν ὡς ἄνω ἐκτεθέντων, καί μέ τήν ἐλπίδα ὅτι στόν σχεδιασμό καί στίς ἀποφάσεις σας θά συνεξετάσετε τίς σχετικές θέσεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, σᾶς ἀπευθύνουμε τήν εὐχή ὁ Θεός νά σᾶς εὐλογεῖ καί νά σᾶς ἐνισχύει στά εὐθυνοφόρα καθήκοντά σας.
† Ὁ Ἀθηνῶν Ι Ε Ρ Ω Ν Υ Μ Ο Σ, Πρόεδρος
