Ἐν Ἀθήναις, τῇ 15ῃ Μαρτίου 2005
Πρός
1. Τόν Πρωτοπρεσβύτερον κ. Γεώργιον Μεταλληνόν,
Κοσμήτορα τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν
2. Τόν Πρωτοπρεσβύτερον κ. Θεόδωρον Ζήσην, Καθηγητήν τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης,
Και 63 κληρικούς τους συνυπογράψαντες το υπόμνημα προς την ΔΙΣ.
Μετά πολλῆς προσοχῆς, ἀλλά καί ἄλγους ψυχῆς ἀνέγνωμεν ἐν τῇ Συνεδρίᾳ τῆς Δ.Ι.Σ. τῆς 11ης μεσοῦντος μηνός Μαρτίου ἐ.ἔ. τήν ὑμετέραν ἐπιστολήν δι’ ἧς ἐκφράζεται, τόσον ἡ ἀγωνία καί τό ἐνδιαφέρον ὑμῶν διά τήν ἔξοδον τῆς Ἁγιωτάτης ἡμῶν Ἐκκλησίας ἐκ τῆς ἀνακυψάσης ἐκκλησιαστικῆς κρίσεως, ὅσον καί ἡ δυσφορία καί δυσαρέσκεια ὑμῶν διά τόν τρόπον ἀντιμετωπίσεως τῆς κρίσεως ταύτης ἐκ μέρους ἡμῶν προσωπικῶς καί τῆς περί ἡμᾶς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Τό ὅλον θέμα ἐδημιουργήθη, ὡς γνωρίζετε, μέ ἀφορμήν τήν, ἐκ μέρους ἐνίων (ἐλαχίστων πιστεύομεν) Κληρικῶν, διάπραξιν προσωπικῶν λαθῶν ἤ τήν τέλεσιν ἀδικημάτων, τά ὁποῖα κατεσκανδάλισαν τούς πιστούς καί συνταράσσουν ἀκόμη τήν Ἑλληνικήν κοινωνίαν. Πρό αὐτῆς δέ τῆς καταστάσεως ἡ Ἱερά Σύνοδος δέν ἔμεινεν ἀδιάφορος, οὔτε προσεπάθησε νά συγκαλύψῃ τά γεγονότα, ὡς ἐμμέσως πλήν σαφῶς καταγγέλλετε ἐν τῇ ὡς εἴρηται ὑμετέρᾳ ἐπιστολῇ ὁμιλοῦντες διά δῆθεν θεραπείαν τῶν «ἀποστημάτων ... μέ ἀσπιρίνες» καί ὑποδεικνύοντες τά αὐτονόητα ἄνευ λογικῆς βάσεως.
Ἀλλ’ ὅμως ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀπ’ ἀρχῆς ἐτοποθετήθη μέ αὐστηρότητα ἔναντι τῶν σκανδάλων καί κατά τήν πρόσφατον σύγκλησιν τῆς Ἱεραρχίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐλήφθησαν ἀποφάσεις ἱστορικαί καί ἐψηφίσθησαν πρός ἄμεσον ἐφαρμογήν μέτρα τά ὁποῖα ἀποδεικνύουν τήν ἀμετακίνητον ἀπόφασιν νά ἐγγυηθῶμεν τήν αὐστηράν τιμωρίαν παντός ἀποδεδειγμένως ἐνόχου δι’ οἱανδήποτε παράβασιν εἰς ὅ,τι ἀφορᾶ εἰς τήν ἠθικήν ζωήν καί εἰς τήν διαχείρισιν τοῦ ἱεροῦ χρήματος τῆς Ἐκκλησίας.
Διά τῶν μέτρων τούτων, ἅτινα διά νά ἰσχύσουν καί ἐφαρμοσθοῦν ἀπαιτεῖται ἡ σχετική νομοθετική ρύθμισις, ἥτις καί ἤδη ἐζητήθη, συντέμνονται χρονοβόροι διαδικασίαι ἐκδικάσεως δικαστικῶν ὑποθέσεων, καθιεροῦται διά πρώτην φοράν Συμβούλιον Ἐλέγχου τῶν ὑποβαλλομένων καταγγελιῶν κατ’ Ἀρχιερέων, ἐκσυγχρονίζεται ὁ θεσμός τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Δικαιοσύνης καί προσφέρονται αἱ ἐγγυήσεις διά τήν ἀποκάλυψιν καί τιμωρίαν τῶν ἐνόχων.
Παρά ταῦτα ἐφαρμόζουσα ἡ Ἱερά Σύνοδος τούς Ἱερούς Κανόνας καί τούς ἰσχύοντας Νόμους καί ἄνευ οὐδεμιᾶς καθυστερήσεως ἤ ὀλιγωρίας ἤρχισε τήν ἄμεσον καί ἀποτελεσματικήν ἀντιμετώπισιν τοῦ δημιουργηθέντος ζητήματος συνεδριάζουσα ἔκτοτε συνεχῶς, σχεδόν καθ’ ἑβδομάδα ἐπί τριήμερον καί ἐξετάζουσα πάσας τάς ὑποθέσεις μετά πολλῆς προσοχῆς καί ἀκριβοῦς ἐρεύνης.
Διερωτώμεθα λοιπόν εἰς τό σημεῖον τοῦτο· πόθεν ἀντλεῖτε τήν μομφήν καθ’ ἡμῶν διά δῆθεν δυσλειτουργίαν τῶν Συνοδικῶν ὀργάνων, ζητοῦντες «νά ἐπαναλειτουργήσει ὁ Συνοδικός θεσμός, σύμφωνα μέ τήν μακραίωνα ἐκκλησιαστική μας παράδοση»;
Ποῦ χωλαίνει τό Συνοδικόν Σύστημα; Πότε ἐλειτούργησε περισσότερον καί ἀρτιώτερον ὁ Συνοδικός θεσμός; Πότε ἐνεργοποιήθησαν αἱ Συνοδικαί Ἐπιτροπαί καί αἱ δεκάδες τῶν Εἰδικῶν Συνοδικῶν Ἐπιτροπῶν περισσότερον ἀπό σήμερον αἱ ὁποῖαι διά τοῦ Νέου Κανονισμοῦ αὐτῶν ἔχουν τήν δυνατότητα διά τακτικωτέραν λειτουργίαν μέ τήν φιλότιμον πρωτοβουλίαν τῶν Γραμματέων εἰς τούς ὁποίους ἐδόθησαν δικαιώματα ἀσφαλῶς ἐν συνεργασίᾳ καί συνεννοήσει μέ τούς Σεβασμιωτάτους Προέδρους; Ἄν σήμερον ἀποτελῇ ἡ Ἱεραρχία «ἕνα ἄνευρο θεσμικό σῶμα», ἐπειδή συνέρχεται τακτικῶς κατ’ ἔτος καί ἐκτάκτως ὁσάκις προκύψῃ πρόβλημα πρός ἀντιμετώπισιν, ὡς ὁρίζει ὁ ἰσχύων Καταστατικός Χάρτης, τότε πῶς θά ὠνομάζετο κατά τό ἄμεσον παρελθόν, ὅτε συνήρχετο εἰς τήν καλυτέραν περίπτωσιν ἀνά τριετίαν; Πότε συνεκαλεῖτο πλέον τακτικῶς ἀλλά καί ἐκτάκτως ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας τῆς ὁποίας τά Μέλη ἔχουν πλήρη ἐλευθερίαν λόγου ὥστε καί νά ὑβρίζεται ἀκόμη ὁ Ἀρχιεπίσκοπος; Πότε ἐφιμώσαμέν τινα; Πότε ἐλειτούργησε ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος μέ προγραμματισμόν ὥστε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος νά διεξέρχεται τά πρός συζήτησιν θέματα καί νά ἐνημερώνῃ ὑπευθύνως τά Μέλη τῆς Δ.Ι.Σ. προκειμένου νά λάβουν, κατά Συνοδικήν πλειονοψηφίαν, τάς ἀποφάσεις; Πότε ὁ Ἀρχιεπίσκοπος ἐπέβαλεν τήν ἄποψιν αὐτοῦ ὥστε νά ἰσχύουν αἱ αἰτιάσεις διά ἐπικράτησιν τῆς ἑνός ἀνδρός ἀρχῆς; Ἐάν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος εἶναι, ὡς ἐκτιμοῦν πολλοί, δυναμική προσωπικότης τοῦτο δέν θίγει τήν Συνοδικότητα, ἀλλά ἐνισχύει τήν λειτουργίαν καί ἀποτελεσματικότητα αὐτῆς. Τά πρόσωπα ὑποστασιάζουν τάς θέσεις, ἀλλά δέν ἀλλάζουν τούς θεσμούς.
Ἀποδίδετε ἐπίσης τήν παροῦσαν κρίσιν εἰς τήν «καταφρόνηση τῶν Ἱερῶν Κανόνων» καί εἰς τόν «συσχηματισμό μας μέ τόν κόσμο», ὁ ὁποῖος εἶναι ὡς γράφετε «ὁ ὀλέθριος δαίμων» τῆς ἐκκοσμικεύσεως, ὁ ὁποῖος ἔχει εἰσχωρήσει τά τελευταῖα χρόνια σέ ὅλες τίς πτυχές τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας ζωῆς. Ἐκ ποίων ὅμως στοιχείων ἐξάγετε τό συμπέρασμα ὅτι συσχετιζόμεθα μέ τόν κόσμον καί ἔχομεν ἐκκοσμικεύσει τήν Ἐκκλησίαν κατά τά τελευταῖα ἔτη; Μήπως ἐπειδή ὁμιλοῦμεν μέ παρρησίαν καί συνεγείρομεν τόν λαόν καί κυρίως τήν νεολαίαν νά ἔλθῃ κοντά εἰς τήν Ἐκκλησίαν, διδόντες σημασίαν ὄχι εἰς τήν ἐξωτερικήν ἐμφάνισιν ἀλλά εἰς τόν ψυχικόν κόσμον, τόν ἔσω τῆς καρδίας ἄνθρωπον; Μήπως ἐπειδή λειτουργοῦμεν ἀδιαλείπτως καί τελοῦμεν ἱεράς ἀγρυπνίας ὑπέρ τῆς οἰκοδομῆς καί τῆς πνευματικῆς ἐνισχύσεως τοῦ ποιμνίου ἡμῶν; Μήπως ἐπειδή διοργανοῦμεν σεμινάρια ἐπιμορφώσεως τῶν Ἱερέων ἐπί τῷ σκοπῷ τῆς καταρτίσεως αὐτῶν προκειμένου νά δίδουν μαρτυρίαν Χριστοῦ εἰς τόν σύγχρονον κόσμον; Μήπως ἐπειδή ὁμιλοῦμεν, πέραν τῶν θεολογικῶν, καί διά κοινωνικά ζητήματα τῆς προβληματικῆς τοῦ μέσου Ἕλληνος, κινούμενοι πάντοτε ἐξ ἀγάπης καί εἰλικρινοῦς ἐνδιαφέροντος; Μήπως ἐπειδή ἀγωνιζόμεθα κατά τῆς ἠθικῆς σήψεως τῆς βίας καί τῆς ἐγκληματικότητος; Μήπως ἐπειδή λαμβάνομεν θέσιν εἰς τά ἑκάστοτε ἀναφερόμενα ὀξύτατα ἐθνικά προβλήματα, λαλοῦντες ἐν παρρησίᾳ ὑπέρ τῶν δικαίων τῆς φιλτάτης ἡμῶν Πατρίδος; Μήπως ἐπειδή ἐθέσαμεν, μέ εἰλικρινῆ αἰσθήματα ἀγάπης πρός τήν Ἐκκλησίαν καί τό Ἔθνος, τό ζήτημα τῆς ἀναγραφῆς τοῦ Θρησκεύματος εἰς τάς νέου τύπου Ἀστυνομικάς ταυτότητας τονίζοντες τήν ἀνάγκην ὑπογραμμίσεως τῆς Ἑλληνορθοδόξου ἡμῶν ἰδιοπροσωπίας; Μήπως ἐπειδή ἐζητήσαμεν συμμετοχήν εἰς τά προγράμματα τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἑνώσεως προκειμένου νά ἐπιχορηγηθοῦν ἔργα φιλανθρωπίας, προνοίας, εὐποιίας, ἀγάπης διά τήν ἀνακούφισιν τῶν πασχόντων ἀδελφῶν ἡμῶν, εἰς τό πρόσωπον τῶν ὁποίων θεωροῦμεν αὐτόν τόν τελειωτήν τῆς πίστεως ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ἀλλά καί νά προωθηθοῦν ἔργα Ἱεραποστολῆς ἐπί τῷ σκοπῷ τῆς σωτηρίας ψυχῶν ὑπέρ ὧν Χριστός ἀπέθανεν; Μήπως ἐπειδή καταβάλλομεν συνεχῆ καί ἀνύστακτον μέριμναν διά νά μή τοποθετηθῇ ἡ Ἐκκλησία εἰς τό περιθώριον τοῦ δημοσίου βίου, ἀλλά νά εὑρίσκεται εἰς τό ἐπίκεντρον τῶν ἐξελίξεων; Ἐάν ταῦτα πάντα, καί ἄλλα πολλά, θεωροῦνται ὡς πράξεις ἐκκοσμικεύσεως τῆς Ἐκκλησίας, τότε ἔχομεν τήν αἴσθησιν ὅτι ὑπάρχει ἐκ μέρους ὑμῶν λανθασμένη εἰκών περί τῆς Ἐκκλησίας.
Ἐγκαλούμεθα ἐπίσης ὡς Ἱερά Σύνοδος διά τήν ἐφαρμογήν τῆς παραγράφου 8 τῆς διατάξεως 34 τοῦ Ν. 590/1977 «Περί Καταστατικοῦ Χάρτου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος» τῆς ὁποίας καί ζητεῖτε τήν ἄμεσον κατάργησιν. Ἡ Διάταξις αὕτη, ὡς γνωστόν, ἐψηφίσθη πρό εἰκοσιπενταετείας σχεδόν καί ἐνεσωματώθη εἰς τόν Καταστατικόν Χάρτην τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Δέν ἐγένετο ἕως σήμερον χρῆσις αὐτῆς, εἰ μή μόνον εἰς τήν περίπτωσιν διά τήν ἀντιμετώπισιν τῆς διαμορφωθείσης, λίαν σοβαρᾶς καί μή ἐπιδεχομένης ἀναβολήν, καταστάσεως τῆς ἀφορώσης εἰς τόν Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Ἀττικῆς κ. Παντελεήμονα. Εἰς τήν προκειμένην περίπτωσιν, τί ἄλλο θά ἠδυνάμεθα νά πράξωμεν λαμβανομένης ὑπ’ ὄψιν τῆς νομικῆς ἀδυναμίας διά τήν χρῆσιν τοῦ ὑπάρχοντος ἀποδεικτικοῦ ὑλικοῦ ἐπί τῆς ὡς εἴρηται ὑποθέσεως; Πρό τῆς ἀδηρίτου ἀνάγκης νά περισωθῇ τό κῦρος τῆς Ἐκκλησίας, βαναύσως πληγείσης, ἡ μόνη νόμιμος ὁδός ἐνεργείας ἦτο ἡ προκριθεῖσα.
Πρός τούτοις, γνωρίζομεν ὑμῖν ὅτι ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐν τῇ ἀνυστάκτῳ καί ἀδιαλείπτῳ μερίμνῃ Αὐτῆς διά τά τῆς Ἐκκλησίας πράγματα ἀπεφάσισεν τήν διεξαγωγήν διαλόγου μέ τήν Κοινωνίαν, τούς Κληρικούς, τούς Μοναχούς, τούς Πανεπιστημιακούς, τούς Θεολόγους, τούς Λαϊκούς Συνεργάτες τῆς Ἐκκλησίας, τούς ἀνθρώπους τῶν γραμμάτων ἐν γένει, καί κυρίως τόν πιστόν Λαόν τοῦ Θεοῦ, εἰς τά πλαίσια τοῦ ὁποίου καί ὑμεῖς θά κληθῆτε νά λάβητε μέρος, νά ἐνημερωθῆτε καί νά καταθέσητε τάς ἀπόψεις ὑμῶν.
Ἐπί δέ τούτοις, ἐπικαλούμενοι ἐφ' ὑμᾶς δαψιλῆ τόν φωτισμόν τοῦ Παρακλήτου Πνεύματος ἐν τῇ ἀσκήσει τῆς ὑμετέρας πολυευθύνου διακονίας, διατελοῦμεν μετά πατρικῶν εὐχῶν.
