Στην Εκκλησία μας μία από τις κορυφαίες εορτές είναι η κατά σάρκα Γέννηση του Κυρίου και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού. Είναι εορτή χαρμόσυνη, γιατί αποτελεί σταθμό στην ιστορία του ανθρώπινου γένους. Πριν δηλαδή γεννηθεί ο Κύριος μας Ιησούς Χριστός, κυριαρχούσε το σκοτάδι της αμαρτίας και της φθοράς σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Οι άνθρωποι ζούσαν στην άγνοια και την αποστασία. Όταν ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, ο Θεός έστειλε τον Υιό Του τον μονογενή να λάβει ανθρώπινη σάρκα για να δώση στον άνθρωπο την δυνατότητα να γίνη Θεός κατά χάριν.
Στο κέντρο της εικόνας δεσπόζει η μορφή της Παναγίας Θεοτόκου, που είναι το κύριο πρόσωπο της παρούσας εορτής. Τυλιγμένη σεμνά στο κόκκινο μαφόριό της, στέκεται γονατιστή σε στάση ευλαβείας και απορίας συγχρόνως, με τα χέρια στο στήθος σταυρωμένα. Απορεί για τον τρόπο τον ανέκφραστο της Γεννήσεως και ατενίζει με ευλάβεια και δέος «το βρέφος το τεχθέν». Την κεφαλή της περιβάλλει φωτοστέφανο και το μαφόριό της είναι στολισμένο με τα τρία άστρα, που είναι σύμβολα της αειπαρθενίας της (προ τόκου, εν τόκω και μετά τόκον Παρθένος).
Το σπήλαιο στο κέντρο είναι σκοτεινό. Ο αγιογράφος μ' αυτόν τον τρόπο θέλει να δηλώσει ότι πριν από την Γέννηση του Θεανθρώπου, όλη η ανθρωπότητα ήταν στο σκοτάδι της άγνοιας και της ειδωλολατρίας. Ένα άστρο από τον ουρανό, ρίχνει το πλούσιο και λαμπρό φως του μέσα στο σπήλαιο. Είναι το φως της Θείας Χάριτος, γι αυτό και διακρίνεται στο κέντρο του ένας μικρός φωτεινός σταυρός.
Μέσα στη φάτνη, πάνω στο λευκό λίκνο κάθεται ο Χριστός σαν βρέφος, τυλιγμένο σε λευκά σπάργανα. Την κεφαλή Του περιβάλλει φωτοστέφανο, σύμβολο της Θεότητός Του. Δύο ζώα, ένας όνος και ένα βόδι, βρίσκονται κοντά Του, συμβολίζοντας την αλογία των εθνών, και προσφέροντας την θαλπωρή της παρουσίας τους. Ταυτόχρονα ο αγιογράφος υπενθυμίζει στον θεατή ότι πρέπει να φανεί φρονιμότερος των αλόγων ζώων, με την ευγνωμοσύνη του προς τον ενανθρωπήσαντα Κύριο και Θεό.
Έξω από την φάτνη και δεξιά στέκεται Άγγελος Κυρίου που έχει την χείρα εκτεταμένη και ομιλεί με τον βοσκό μεταφέροντάς του το χαρμόσυνο μήνυμα της Γεννήσεως του Χριστού. Πλησίον άλλος βοσκός καθιστός παίζει φλογέρα και ελκύει τα πρόβατα που τον περιστοιχίζουν.
Στο επάνω αριστερό μέρος της εικόνας πλήθος Αγγέλων σε στάση κινήσεως, άλλοι βλέπουν προς το φωτεινό άστρο και άλλοι προς τους έφιππους Μάγους, που εικονίζονται ακριβώς από κάτω με πορεία προς το σπήλαιο, για να προσκυνήσουν τον γεννηθέντα Βασιλέα Χριστό, και να του προσφέρουν τα πολύτιμά τους δώρα.
Στο κάτω αριστερό μέρος της εικόνας, ο γέροντας σε ηλικία και σύνεση Ιωσήφ, κάθεται πολύ σκεφτικός, διαλογιζόμενος το θαυμαστό και παράδοξο γεγονός.
Δίπλα στον Ιωσήφ στέκεται ένας βοσκός με την πλούσια κάπα του και στηρίζεται σε μια μεγάλη ράβδο. Κατά τους ερμηνευτές, πρόκειται για τον κοινό έχθρό διάβολο, με μορφή ανθρώπου - βοσκού, που σπέρνει λογισμούς αμφιβολίας στον Ιωσήφ, για να του θολώση την εμπιστοσύνη στην Παρθένο Μαρία, της οποίας ανέλαβε την κηδεμονία.
Η θέση του Ιωσήφ, στην άκρη της παράστασης και σε ικανή απόσταση από την φάτνη, το βρέφος και την Μητέρα του, είναι η πλέον σωστή και εύλογη, αφού αυτός δεν έχει ουσιαστική σχέση με το γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού.
Στο κάτω δεξιό μέρος της εικόνας, δύο γυναίκες - μαίες, βοηθούν στην περιποίηση του νεογέννητου βρέφους. Η μία χύνει νερό στη λεκάνη, και η άλλη με το ένα χέρι δοκιμάζει την θερμότητά του και με το άλλο κρατεί τον Χριστό με σκοπό να τον πλύνει, όπως γίνεται πάντοτε μετά την γέννηση ενός παιδιού.
Την εικόνα στολίζουν στοιχεία της φύσεως, όπως δένδρα και διάφορα φυτά της γης, που εικονίζονται διάσπαρτα για να θυμίζουν ότι όλη η κτίση συμμετείχε στο μεγάλο γεγονός της Γεννήσεως του Σωτήρα Χριστού.
Όπως πολύ ωραία λέει ο υμνωδός: «Τι να σου προσφέρωμε Χριστέ, επειδή για χάρη μας εφάνηκες στη γη σαν άνθρωπος; Κάθε ένα από τα δημιουργήματά σου, την ευχαριστία σου προσφέρει˙ οι Άγγελοι τον ύμνο˙ οι ουρανοί τον αστέρα˙ οι Μάγοι τα δώρα˙ οι ποιμένες το θαύμα˙ η γη το σπήλαιο˙ η έρημος τη φάτνη˙ και εμείς (οι άνθρωποι) την Παρθένο Μητέρα σου. Διά τούτο, Θεέ προαιώνιε, ελέησε μας».
«Η Γέννησίς Σου Χριστέ, ο Θεός ημών, ανέτειλε τω κόσμω το φως το της γνώσεως εν αυτή γαρ οι τοις άστροις λατρεύοντες υπό αστέρος εδιδάσκοντο, Σε προσκυνείν τον Ήλιον της Δικαιοσύνης και Σε γινώσκειν εξ ύψους ανατολήν Κύριε δόξα Σοι».
