Σεβασμιώτατοι ἐν Χριστῷ ἀδελφοί,
Ἀγαπητοί Πατέρες,
Ἐκλεκτοί Εἰσηγηταί,
Κυρίες καί Κύριοι Σύνεδροι,
Μέ αἰσθήματα ἰδιαιτέρας ἱκανοποιήσεως ἐπληροφορήθημεν τήν ἀπόφασιν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μυτιλήνης, Ἐρεσσοῦ καί Πλωμαρίου ὅπως διοργανώσῃ ἐπιστημονικόν Θεολογικόν Συνέδριον
, ὁ ὁποῖος ἐτάφη, μάλιστα, εἰς τήν Ἐρεσσόν.
Ἡ πρωτοβουλία αὕτη εἶναι λίαν ἀξιέπαινος, καθότι ὁ ἱερός Πατήρ ἀποτελεῖ προσωπικότητα διακεκριμένην οὐ μόνον διά τήν 'Εκκλησίαν καί τήν Ἱεράν 'Επιστήμην ἀλλά καί διά τά Βυζαντινά Γράμματα.
Καταγόμενος ἐκ Δαμασκοῦ, ἀνεδείχθη εἰς ἕνα τῶν μεγαλυτέρων ποιητῶν τοῦ Βυζαντίου καί κατέστη διάσημος ἐκ τοῦ "Μεγάλου Κανόνος". Συνέθεσε πολλούς εἱρμούς, κανόνας, ἰδιόμελα τροπάρια. Ὑπῆρξε ἔξοχος ρήτωρ καί ἐγκωμιαστής τῆς Θεοτόκου καί τῶν Ἁγίων. Διέμεινε ἐπί μακρόν διάστημα ἐν Κωνσταντινουπόλει, ἴσως ἐν τῇ περιφήμῳ Μονῇ τῆς Θεοτόκου τῶν Βλαχερνῶν, ἐξ οὗ καί ἡ ἀφοσίωσις πρός τήν Κυρίαν τῶν Ἀγγέλων. Διεκρίθη διά τά φιλάνθρωπα αἰσθήματά του καί ἀνέπτυξε σπουδαίαν δρᾶσιν ὡς ὀρφανοτρόφος εἰς τήν Βασιλεύουσαν.
Εἰς τήν Κρήτην, ὅπου ἐξελέγη Ἀρχιεπίσκοπος περί τάς ἀρχάς τῆς δευτέρας δεκαετίας τοῦ 8ου αἰῶνος, πέραν τῆς ἰδιαιτέρας μερίμνης του διά τήν ἀνακαίνισιν Ἱερῶν Ναῶν, ἔσχε τόν χρόνον διά νά διδάξῃ ἀλλά καί νά ἀφοσιωθῇ εἰς τήν ἐκκλησιαστικήν Ὑμνογραφίαν, τῆς ὁποίας ἀπέβη ἔξοχος ὑπηρέτης, ὥστε δικαίως ἀποκαλεῖ αὐτόν ὁ Θεοφάνης ὁ Ὁμολογητής "νέον Δαβίδ" καί "κιθάραν". Παραλλήλως, ὡς γνωστόν, ἐκαλλιέργησε τόν πεζόν λόγον, ὁ ὁποῖος κυρίως παρουσιάζει ἐγκωμιαστικόν περιεχόμενον καί τόν ρητορικόν, εἰς τόν ὁποῖον διακρίνεται διά τό ταχύ καί χειμαρρῶδες τῆς ἐκφράσεως καί τήν βαθεῖαν γνῶσιν τῆς ἀττικῆς διαλέκτου, τήν ὁποίαν ἐνδύει δι' ἐκκλησιαστικοῦ ἐνδύματος.
Ἀλλά ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Κρήτης Ἀνδρέας, ὑπῆρξεν ὁ εὑρέτης τῆς ποιήσεως τῶν ἀσματικῶν κανόνων καί διά τοῦ ἔργου του αὐτοῦ ἐπηρέασε τούς δύο μεταγενεστέρους συμπολίτας του Κοσμᾶν τόν Μαϊουμᾶ καί Ἰωάννην τόν Δαμασκηνόν, οἱ ὁποῖοι ἐποίησαν λαμπρούς κανόνας, καί κατετάγησαν εἰς τάς δέλτους τῶν ἀνά τούς αἰώνας μεγάλων ποιητῶν.
Ὡς πλέον ἀξιοσπούδαστον ἔργον τοῦ Ἀνδρέου Κρήτης ἀνεφέρθη ἤδη ὁ "Μέγας Κανών", ποίημα ἐκ διακοσίων πενήντα περίπου στροφῶν, διακρινόμενον διά τήν περίτεχνον σύνθεσιν, τήν ἀκρίβειαν καί τήν βραχύτητα τοῦ λόγου, σημεῖον ἐρεύνης καί ἀμφιβολιῶν τῶν εἰδικῶν ἐρευνητῶν.
Ἐπειδή χαρακτηριστικόν τῆς ἐκκλησιαστικῆς ποιήσεως εἶναι ὅτι ἀσχολεῖται ἐπιμόνως μέ θεολογικά ζητήματα, ἰδίως δέ περί τά συνταράξαντα τάς συνειδήσεις τῶν Χριστιανῶν ἐπί αἰῶνας, ἡ διαπραγμάτευσις τοῦ κυρίου θέματος τοῦ Μεγάλου Κανόνος δέν διακόπτεται ἀπό θεολογικάς παρεμβάσεις, ὅμως τό προτελευταῖον τροπάριον ἑκάστης τῶν ὠδῶν του (Δοξαστικόν ἤ Τριαδικόν) εἶναι ἀφιερωμένον εἰς τήν Ἁγίαν Τριάδα.
Πληθύς ὅρων καί ὀνομάτων χρησιμοποιεῖται ὑπ' αὐτοῦ πρός περιγραφήν τῆς Ἁγίας Τριάδος καί τῶν ἰδιοτήτων αὐτῆς. Ἐκ τῶν ἀναφερομένων εἰς τήν μορφήν τοῦ Θεοῦ καί τήν ἑνότητα αὐτοῦ ἐκφράζουν οἱ ὅροι μονάς ἁπλῆ, ἁπλῆ οὐσία, ἀδιαίρετος, ἀμέριστος τῇ οὐσίᾳ, ὁμοούσιος, ὁμοβασίλειος, σύνθρονος, ἀσύγχυτος τοῖς προσώποις, τήν δέ τριαδικότητά Του οἱ ὅροι Τριάς, διαιρετή προσωπικῶς. Ἄλλοι ὅροι ὡς ὑπερούσιος, ἁγία, φῶς, ζωή, ψυχή, πατήρ οἰκτιρμῶν, ἀναφέρονται εἰς τήν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ, εἶναι δέ προφανές ὅτι εἰς αὐτήν τήν περίπτωσιν προτιμῶνται ὅροι σχετικοί πρός τήν ἐπί τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἐνέργειαν τοῦ Θεοῦ ἐξ εὐσπλαγχνίας, ἀποδίδοντες τήν ζωήν καί ἁγιότητα εἰς Αὐτόν.
Περιτράνως καταδεικνύεται εἰς τό ἔργον τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα ὅτι ἡ Θεοτόκος εἶναι ἀξία τιμῆς ὑπό τῶν ἀνθρώπων, ἐφ' ὅσον ἐτιμήθη ὑπό τοῦ ἰδίου τοῦ Θεοῦ διά τῆς ἐκλογῆς της, ὅπως καταστῇ Μήτηρ Αὐτοῦ. Καλεῖται Δέσποινα, Ἁγία, θεοδόχος γαστήρ, θρόνος Κυρίου, Παρθένος Θεογεννήτωρ δυναμένη ὅπως μεσιτεύῃ πρός τόν Θεόν ὑπέρ τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι τήν αἰσθάνονται ὡς παραμυθίαν καί καταφυγήν.
Διά τῆς ἐν τῇ λατρείᾳ χρήσεως τοῦ Κανόνος ἐξυπηρετεῖται καί ὁ παιδαγωγικός σκοπός αὐτοῦ, καθ' ὅσον ζωγραφίζει διά ζοφερῶν χρωμάτων τήν ἐν ἁμαρτίᾳ κατάστασιν καί ἀναδεικνύει τήν χάριν τῆς κατά Θεόν ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου.
Ἀσκητής ἐν τῷ κόσμῳ, ὁ Τιμώμενος Ἅγιος, ποιμήν ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, διδάσκαλος διά τῆς γραφίδος καί τοῦ χειμαρρώδους λόγου αὐτοῦ, χειραγωγός ψυχῶν πρός κατάνυξιν καί μετάνοιαν, ὑμνητής τῆς Θεοτόκου, ἀπέβη σπουδαῖος ἐκπρόσωπος τῆς ποιήσεως, δι' ἡμᾶς δέ ἐν Ἁγίοις Πατήρ.
Ἔχοντες τήν πεποίθησιν ὅτι ἡ πρωτοβουλία διά τήν σύγκλισιν Συνεδρίου πρός προβολήν τῆς πεφωτισμένης, ἀκτινοβόλου καί πολυσχιδοῦς προσωπικότητος τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρός ἡμῶν
, εἶναι ἀξιόλογος καί ἀξιέπαινος διά τήν ἐποχήν μας, συγχαίρομεν ἐκ μέσης καρδίας ὑμᾶς, Τιμιώτατε Ἀδελφέ, καί ὅλους τούς διοργανωτάς καί εἰσηγητάς τοῦ Συνεδρίου καί εὐλογοῦντες ὅλους πατρικῶς, ἐπικαλούμεθα πλούσιον καί τηλαυγῆ τόν φωτισμόν τοῦ Παρακλήτου Πνεύματος πρός ἐπιτυχίαν καί καρποφορίαν τῶν ἐργασιῶν αὐτοῦ.
